ORHANGAZİ NASIL KURTULDU ?...

• 1 Mart 2011 Salı 23:26:38

Osmanlı imparatorluğu yüzyıllar boyunca değişik köklerden gelmiş,değişik dilleri ve inançları olan, hatta farklı üretim aşamalarından bulunan toplulukları, Osmanlı bilinci ile birarada tutmaya çabalamıştı. Ne var ki, Osmanlı mileti bir karışım ve yeniden oluşumun değil, bir "Toplumsal alaşım"ın yansımasıydı.

Uluslaşma evresine girildiğinde, ilk çözülmelerin bu toplumsal alaşımda olması kaçınılmazdı. Ergime dereceleri değişik medenlerin, alaşımdan sırasıyla çözülmelerinde olduğu gibi,Yunanlılar,Bulgarlar,Sırplar,Arnavutlar,Araplar vs birbiri ardı sıra Osmanlıdan çözülmeye başlamışlardı.

Bu ayrışma sürecinde ister islam olsun,İster olmasın çözülmenin önüne geçilemiyordu.Türk ulus’unun yurdunu paylaşmaya yönelik Emperyalist emellerin aracı durumuna düşmüştü...



ÇÖZÜLME SÜRECİNDE ORHANGAZİ

İşgalden çok önceleri paylaşım savaşı başlamadan evvel önemli ve stratejik yerlerden biri olan Orhangazi’ye İngiliz karakolları kurulmuştu.(15 Ekim 1919) Bu karakollar farklı kaynaklara göre 5 Ağustos,25 Ağustos, veya 7 Eylül’de yerini Yunan ordusuna bırakarak çekildi.Yunan ordusunun gelişi sonun başlangıcı oluyordu.Yunan ordusunun gelişiyle yöredeki Ermeni ve Rum çeteleri başlıyordu ki;Katliamları geçtiğimiz yazılarımda bahsetmiştim...

Bu katliamların önüne geçebilmek ve bazı kendini bilmezlerde fırsattan istifade etmek için çeteleşme yoluna baş vurdu ve Milis güçler kuruldu ki bazıları şunlar;İdris kaptan çetesi,Kuzeyde Yalova dolaylarında Kara İbo çetesiki bu adam bir direnişçi değil bir eşkiyadır,Yenişehir ve İznik dolaylarında Gökbayrak Cemal Müfrezesi faaldi.

Ancak ilçede Müdafa-i Hukuk öğretisini yayan ve temsil eden şubenin sorumlusu Bahaeddin bey’di,Yanında Ahmet Derviş bey(TARAKÇIOĞLU) ve Refik bey (ATAY) vardı.

Bu arada Orhangazi kaymakamı Mehmet Tevfik bey İstanbul yanlısı olduğu gerekçesi ile Mayıs 1920 başlarında Gökbayrak Cemal tarafından görevden alınacaktır. Şunuda belirteyim ki ;Daha öncedi yazılarda belittiğim gibi 9 Temmuz 1921 dolaylarında yaşanmıştır...



ORHANGAZİ NASIL KURTULDU ?...



Benim büyük babannem yani dedemin annesi Orhangazi Fındıklı köyünden Sineklerden Emine Erdem 107 yaşında vefat etti. Orhangazi’nin kurtuluşuna dair ilk bilgileri ondan aldım.Mekanı ışık olsun!...

Ama anlatıklarıyla kitaplardaki bilgilerin uyuşması ne kadar sağlam hafızaya sahip olduğunu gösteriyor,Çünkü son günlerinde kurtuluşa dair dinlemiştim kendisini ama benim asıl etkilendiğim şey soysuzlara inat kişilerin hakkını vermesiydi...

İşte Orhangazi’nin kutuluşu;Başkomutan savaşında Yunanlıların Anadolu’daki asıl gücünü oluışturan güney kolordularının büyük kayıplar vermesi ve kılıç artıklarının İzmir’e doğru bozgun halinde çekiliyor olması,düşmanın kuzeydeki 3. Kolordusunuda Mramara’nın güneyinde sıkışıp kalma tehlikesiyle karşı karşıya bırakmıştı.Kolordunun Anayurt’a dönebilmesi için, Gemlik,Mudanya ve Bandırma limanlarının yaşamsal önemi vardı. Orhangazi-Gemlik yöresi öncede 55. alay ile desteklenmişti...

Alınan önlemlere karşın,kolordu komutanına ulaşan savaş raporları iç açıcı değildi.Türk ordusunda cesareti ve kararlılığıyla nam salmış olan Halit paşa’nın (KARSIALAN) komuta ettiği Kocaeli Grubu savunmadaki Yunan birliklerini zor duruma düşürmüştü. Albay Jiras’ın uğraşlarına rağmen Yenişehir geri alındı.(6 Eylül 1922 saat:13:40)

7 Eylül 1922 günü Kocaeli Grubuna bağlı mürettep müfreze ile bu müfrezenin batısında bulunan iki tabur ve bir bağımsız bölük gücündeki birlikler Orhangazi’nin batısındaki sırtları ele geçirmek amacıyla şiddetli bir saldırı başlattılar.

Arazi son derece sarp ve uzun süreden beri Yunan istikham birliklerince özel olarak berkitilmiş bulunduğu için saldırı çok güç ilerliyordu.Birlikler ağır kayıplar vermekteydi.

8 Eylül 1922 günü Kocaeli Grubunun mürettep müfrezesinin sorumluluk bölgesinde önemli bir gelişme olmadı.Müfreze birlikleri, berkitilmiş mevzilere son ve kesin saldırı için hazırlıkları sürdürdüler.

9 Eylül 1922 günü Türk süvarileri yıldırım hızıyla İzmir’e ulaştılar ve kordonda’ki hükümet konağına Türk bayrağı’nı çektiler.

Bu kutlu haberi Batı Cephesi Komutanlığı, 3. Türk kolardusuna gönderdiği bir telle muştuladı.Hemde "3. kolordunun ,Kocaeli Grubu ile birlikte Bursa cephesindeki düşmanı izleyerek saldırııya geçmesi "buyruğunu verdi. 8 Eylül2ü 9 Eylül’e bağlayan gece Bursa’nın doğusundaki Kazancı mevzilerini tutmakta olan Yunan birlikleri 3. Yunan kolordu komutanının emriyle geri çekilmeye başladı. Bu durum 9 Eylül’de güğn boyu sürdü. Yunanlılar çekilişlerini örmek için Türk birliklerine sınırlı saldırı girişiminde bulundularsada ,bu saldırı saat 16:30’da durduruldu ve püskürtüldü. Gelen olumlu raporlar üzerine 1. Tümen hemen ileri yürüyüşe geçerek Kazancı mevzilerini ele geçirdi.Güney’deki Mürettep süvari tümeni’de ,Marmaracık kesimine değin ilerledi,çekilen düşmanı ateş baskısı altında tutmayı sürdürdü.



10 Eylül 1922 sabahı saat 10:30’da Kocaeli Grubu karşısındaki düşmana iki koldan saldırıya geçti.Sağ kol (Batı kolu) şiddetli direnmeyle karşılaştıysada , kısa sürede direnmeyi kırarak Şahintepe’yi (Beşpınar dağı) ele geçirdi. Sol kol(Doğu kolu)ise Hamzalı köyü-Fındıklı hattına yanaştı.Şiddetle saldırıya geçerek düşmanı mevzilerinden attı;Saat 10:00’da Orhangazi’ye girdi. Böylece işgal boyunca büyük acıların yaşandığı,bir kaç kez yakılıp yıkılan Orhangazi kasabasıda kurtarılmış oluyordu.Sırası ile diğer il ve ilçelerde kurtarılırken işgal bitiyor ve Cumhuriyet ilan ediliyordu.

İşte Orhangazi böyle kurtarıldı.



Emeği geçenlerin ruhları bir kez daha şad olsun!...

KAYNAKÇA:İşgalden kurtuluşa Bursa Yılmaz AKKLILIÇ’ın eserinden derlenmiştir...



Araştırmacı yerel tarihçi İlhan ERDEM