ELEŞTİREL DÜŞÜNME

• 22 Ocak 2011 Cumartesi 22:23:57

Eleştiri ve düşünme sözcükleri birbirine düşman gibi görünseler de aslında birbirini tamamlayan, birbirini ikmal eden kavramlardır. İdrakin tahkiki, insanın tekâmülü eleştirel düşünme ile doğru orantılıdır. Bu kısa girizgâhtan sonra eleştirel düşünmeyi anlamaya çalışabiliriz.
Eleştiri; Bir insanı, bir eseri, bir konuyu doğru ve yanlış yanlarını bulup göstermek amacıyla yapılan inceleme işi, bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle değerlendirerek anlaşılmasını sağlamak amacıyla yazılan yazı türü, kritik. Felsefi alanda ise eleştiri, özellikle bilginin temellerini ve doğruluk durumunu inceleme, sınama, yargılama anlamlarını ihtiva etmektedir.
Düşünmek işi, tefekkür ise duyum ve izlenimlerden, tasarımlardan ayrı olarak aklın bağımsız ve kendine özgü durumu, karşılaştırmalar yapma, ayırma, birleştirme, bağlantıları ve biçimleri kavrama yetisi olarak tanımlanmıştır.
Eleştirel düşünme, yukarıdaki anlamlara haiz bir mana ifade etmesi gerekirken bizlere hep menfi bir mana çağrıştıra gelmiştir. Belki eleştiri serüvenimiz, olumsuzu gözümüze zumladığı içindir. Belki de olumlu anlamda bizleri tekâmül ettiren eleştirilere az rastladığımızdandır. Şüphesiz eleştirinin müspet olanı da vardır. Son günlerin moda tartışmasında gördüğümüz, duyduğumuz kör dövüşü durum bu mantığın bir sonucudur. Bir kısım Osmanlı aleyhtarı holigan eleştirmenlere göre Osmanlı adına ne varsa tukaka, diğer mevzide siper alan Osmanlı sevdalılarına göre ise nurun ala. İkisinin ortasına rastlamak ne ala. Sağlıklı düşünme fikirlerin serbestçe ifade edilmesinden geçer. Anlama temelli konuşma, doğru olanı tespitte en önemli yollardan biridir. Doğruyu bulma gayreti için de olan her düşünce savunucusu için bu kıstas önem arz etmelidir.
Yukarıda tanımlandığı üzere felsefi alanda ise eleştiri, özellikle bilginin temellerini ve doğruluk durumunu inceleme, sınama, yargılama anlamlarını ihtiva etmektedir, etmelidir. Var olan bilgiyi incelemek, test etmek, yargılamak durumunda olması gereken eleştiri, miras yoluyla tevarüs eden bilginin kayıtsız şartsız kabul edilerek, kabul ettirilmesi şeklinde zuhur etmektedir. Bu durum ise gerçek bilgiye ulaşmayı işin başında bariyerleyerek, hakikatin ortaya çıkmasını engellemektedir.
Kişiyi geliştiren, bilgiyi anlamayı, doğru bilgiye ulaşmayı ana gaye yapan eleştirel düşünmeyi sağlamak temennisi ile vesselam…