Menekşe Bahçeleri

• 24 Aralık 2010 Cuma 20:40:38

Dayın da az çalışmadı inşaatlarda. Biz ele güne muhtaç olmayalım diye az kan ter içinde kalmadı. Başına da gelmedik bela, aksilik, dert, hırlı gürlü. Yine de pes edip el çekmedi rızkından. Seni de severdi kızı gibi. Hiç ayrı tutmadık çocuklarımızdan. Kendi kanımız canımız olanlar ‘hayat’ diye atıldılar yaban ellere. Biri aldı başını gitti. Oğlandır, bakar başının çaresine, dedik sustuk. İçimize gömdük gurbeti. Kolay mı, ana baba ol da dayan. Ama seni kendi çocuğumuz bildik. Kız da erkenden ele karışınca, hepten sen oldun umudumuz. Dayın da severdi seni bilirsin. Kanımız canımız bir saydık. İstikbal gördük, umut bağladık.

‘Dayın da çok çalıştı inşaatlarda’ dedi ya yengesi, bilirdi o günleri. Kerestelerin kokusunu şimdi bile unutamaz; demirlerin paslı ciyaklamalarını; keserin, çekicin kaba kuvvet haykırışlarını; çivinin, tornavidanın, pensenin, matkabın, testerenin, küreğin, malanın adlarını öğrenmekteki zorlanışını. Tinerin boyaya karıştırılışını seyretmeyi severdi en çok, harcın sabırla yoğruluşunu. Tahta kutuda çivi tutardı dayısına. İşe yaradığını bilmek güzel duyururdu kendini. Dayısı onu her gün aynı saatlerde, elinde üçlü sefertasıyla, inşaatın tozu toprağına bulanmış görünce anlardı gelişinin nedenini. O güçlensin, daha çabuk bitirsin işini diye, kemik suyuyla yapılmış yemekler getirir, bu tozun içinde en temiz yer neresiyse oraya bırakırdı sefertasını. Tozlansın istemezdi. Ne kadar dikkat etse de orasına burasına sıçrardı boyalar. Yengesi telle ciflerdi bu lekeleri. Ertesi güne pırıl pırıl parlardı kap. Yeni alınmış gibi taşımakla gönenirdi insan.
Düşünüyor da şimdi o günleri, yengesi haklıydı, dayısı az çalışmamıştı inşaatlarda. Tahta, boya, çivi, keser, tuğla arasında az tüketmemişti yılları. Tozlu bir yaşamdı onunki.

“Dayım neden çok çalıştı, yenge.”
“Biz ele güne muhtaç olmayalım, el açmayalım diye.”
“Ele güne ne demek, yenge.”
“Şu, bu, o, kızım. Bizim dışımızdakiler.”
“Annem de mi?”

Annemin o beyaz taşta adı yazmasaydı, belki ele güne de muhtaç olur, yakaları bir araya getiremezdik. Ama yengem diyor ki, adının taşa yazılması gerekiyormuş, nedenini söylemiyor.

Ben de, benim deftere yazalım adını, dayımın Almanya’dan getirdiği defter var ya, diyorum, hani kırmızı kaplı, üzerinde kelebek resmi var, kirpikleri şöyle kıvrık, insan yüzü gibi yüzü var, hani bir keresinde, köprünün oraya, beyaz kelebeklerin dönüşünü seyretmeye gitmiştik, sonra bir bir düşüp ölmüşlerdi, bembeyaz bir örtü gibi serilmişlerdi yere, gidip yakından bakmak istemiştim de izin vermemiştin hani, kirpiklerine bakacaktım, sen ‘kelebeklerin kirpikleri olmaz’ demiştin, defter kapağındakinin sadece bir resim olduğunu söylemiştin, hatırladın değil mi o defteri, ona yazalım işte. Daha hiçbir sayfasını kirletmedim, kopartmadım da tek bir yaprağını. Ona yazarsak taştan sileriz adını dimi, burada çok soğuk duruyor yenge. Korkuyor gibiyim. Silip defterime yazalım. Yazmasını bilmem ben, ama sen öğretirsin. Sonbaharda okula gideceğim. O zamana kadar iyisi mi sen yaz.
Kaç sayfa yazsak silinir dersin, çok yazmayız değil mi? Sen yorulursun belki. Ellerin de ayakların gibi ağrıyor mu, yenge?

Dayın Almanya’ya gitmeden evvel bana bazı şeyler söylediydi. Hani çatıdan düştüğünü haber almıştık da apar topar hastaneye gitmiştik. Hatırlıyorsun o zamanı değil mi? Küçüktün ama sen. Yine de hatırlarsın. Zekisin. Dayın da öyle söyledi. Dedi ki: “Hatun, ben fazla yaşamam, bu yavrucak sana emanet. Bak, kimi kimsesi yok. Ele güne muhtaç etme onu. Malımız mülkümüz var, esirgeme. Kendi çocuklarımız hayırsız çıktı, okumadılar istediğimiz gibi, bari o okusun. Bana bir şey olur da ölür kalırsam, sen sakın onu, okut.”
“Sus, tosunum,” dedim, “sus nasıl söz o. Sana bir şey olursa biz iki garip başımıza neyleriz bu koca dünyada. Yutar bizi bu kahpe, büyüktür hem korkutur. Sus. Ağzından yel alsın.”
Yengem dayımın ağzını boşuna tarif ediyor. Ben hatırlayamayınca da başlıyor gözlerini tarife, gözlerinin anlamını, burnunun kavsini, çenesinin duruluğunu, yanaklarının diriliğini. Oysa bunlardan çok çatıdan düştüğü günü hatırlıyorum ben, yengem o gün çok ağlamıştı. ‘Sen ta altıncı kattan betona çakıl, dediydim bırak şu inşaatları.’ Hastaneye gidene kadar da hiç susmadı. Mucize sözünü ilk o gün duymuştum.

“Mucize ne demek, yenge?”
“Dayının yaşıyor olması kızım.”

Ama şimdi mucize yok. Sözlüğümden kovdum onu. Yengem diyor ki, “Dayının da adını beyaz taşa kazıdılar.” Madem öyle yaptılar ben de kovdum mucizeyi.
“Sen hoşlanmayacaksın ama mecbur kazıdılar işte. Artık ele güne muhtaç olmasak.”
Yok, olmayız. Dayımın iki apartmanı var. Bize bıraktı onları. Biz ele güne muhtaç olmayalım diye bıraktı. Biri İznik’te, biri de burada. Bu evi yaparken biz de yardım ettik ona. Ben parlak sefertasında yemek taşıdım, güçlü olsun, evimizi hemencek yapıversin diye. En kuvvetli yemekleri yaptı yengem, bazen boya da yaptı. Bu duvarları yengem beyaza boyadı böyle. Artık bu rengi hiç sevmiyorum. Dayımın adını da beyaza yazmışlar, yengem diyor. Bu evi yaparken biz de yardım ettik beyaza… dayıma... ben tahta kutuda çivi tuttum… yengem de en kuvvetli yemekleri…

Bu apartmanı bıraktı bize. Didindi durdu el açmayalım diye. Erkenden öleceğini bilirmiş gibi hızlı çalıştı, çok çalıştı tosunum, kan ter içinde kalırdı inşaatlarda. Hep biz el açmayalım diye. İznik’teki birkaç kattan kira alıyoruz. Kimseye el açacak değiliz. Yoksullara da veririz kalanını. Sonra ölülerimiz var. Onlara da bakarız. Çiçeklerini dikeriz, mermerlerini yenileriz. Öyle her sene yenileyelim, pırıl pırıl olsun evcikleri, desinler sahipli bu mezarlar, namerde muhtaç değil arkada bıraktıkları, kollayalım, gözetelim ki hayrımız biline. Çerçeve gibi bir şey mi yapsak? Çingeneler koparmasınlar emeklerimizi, yazık olmasın. Hapishaneye benziyor diye pek istemiyorum ya, Allah biliyor, ama başka çare mi var. Sen ne dersin?

Anneni özledin mi? Dayını da özlemişsindir sen. Ben de özledim. Çok severdi beni, daha el kadar bir şeydim koynuna girdiğimde. Hemi babam, hemi kocamdı. Her bir şeyi ondan öğrendim. Saçlarımı tarardı. Yemek yapmayı bilmezdim, okuyup yazmayı, giyinip yakıştırmayı, misafir karşılamayı, Türkçem bile yoktu doğru düzgün. Çok severdim rahmetliyi, o da beni severdi. Seni de severdi kızı gibi. Severdi ya. Vasiyet etti bana. “Cebir okusun,” dedi. “Her bir şeyi dök emrine. Okusun. Zekidir, hesabı kuvvetli olsun. Malımız mülkümüz var. Ele güne muhtaç olmazsınız.”

Dayımın vasiyetinin ağrımayan iki ayağı olsa da, beni okula götürse keşke. Yengemin romatizması var, o götüremez. Sonbahar demek çok sonda mı demek acaba? Bir an evvel gelse de hesap öğrensem, ele güne muhtaç olmasak.
Olmazsa satarız dairelerden birini, seni Avrupa’ya göndeririz. Ben de iyileşirim bakarsın. Kaplıcalara gidersem bir şeyciğim kalmazmış. Dayının vasiyeti var. Oğlumuz iş tutacağım, dedi ama hayırsız çıktı, okumadı cebir, ama sen okursun, akıllısın, dayın da öyle derdi, severdi seni nasıl. Olmadı birlikte gideriz Avrupa’ya. Seni en büyük üniversiteye yazdırırız, sen korkak bir çocuk olmadın hiç. Okulunun büyük olmasından korkmazsın, istersin büyük olsun, değil mi? İstersin ya. Önce dayına gideriz. Açarız ona kararımızı. Annen de bilsin. O da sevinir ama belli etmez. Sevinir ya. Niye sevinmesin. Kızı büyük okullara gidecek, sevinmez mi? Tohum da alırız Eminönü’nden. Dikeriz şebboyları, menekşeleri, ortancaları. Sevindiririz onları. Sonra güller alırız: Japon gülleri. Rengârenk olur evleri, şenlenir, gülüşlenir. Dayın menekşeleri sever, seni de sever bilirsin, hemi bir menekşe gibi.
Annen için beyaz gül mü alsak, ne dersin?

Dayımın evi burası değil artık. Dayım inşaatlarda çalıştı hep. İki apartmanı var büyük büyük. Bu evi de o yaptı, bize bıraktı giderken, biz ele güne muhtaç olmayalım diye. Hep cebir okuyayım, hesap tutayım istedi. Yengem ‘olmadı dairelerden satarız, Avrupa’ya gideriz,’ diyor. Ama annemle dayıma uzak olur orası. Avrupa çok uzakmış buraya. Orada başka çocukların korkacağı büyük okullar varmış, ama ben korkmam. Dayım da öyle dermiş. ‘Akıllıdır o korkmaz’ dermiş. Yine de yengeme diyeceğim, annemin adını taştan silmeden buralardan gitmeyelim.

“Yenge, Avrupa uzak dimi?”
“Uzak ya.”
“Ne kadar uzak?”
“Epey uzak. Gökler aşmalı insan.”
“Dayımla annemin gelemeyeceği kadar mı?”
“Sen hele bir oku, onlar da gelir, gelirler ya.”

Yengem, dayın ister gelmeyi, diyor. Annem de istermiş, ama belli etmezmiş. Ben ölülerin dilinden anlamıyorum. Ama dayımın beni sevdiğini, nasıl da hem, biliyorum. İnşaatlardan kan ter içinde geldiğinde içine çektiğini, kokladığını. Tıpkı bir menekşeyi koklar gibi, der yengem.

Eminönü’nde çiçek satıcılarının bağrışlarını duydular ilkin… yalnız bu çiçeklerin kokusu yok… toprağa girince artık, diyor yengesi… bir de suyu gördüler mi… hortumdan boşanır gibi akmak istiyor menekşe bahçelerine… katıştırmak rengini rengiyle… birden öyle istiyor… salıvermek istiyor kendini… ama bir şey… başıboşluktaki ele güne muhtaçlık duygusu belki… içini sıkıştırıyor… sonra bahçelerin büyüklüğü.

Zeynep Hicret