ŞİİR VE ETKİ

• 30 Ekim 2010 Cumartesi 02:18:02

Şiirin birçok tanımı olduğu gibi, yapısını oluşturan sözcüklerin de birçok anlamı
olabiliyor; okuyan da beğendiğini öne çıkarıp anlıyor. Şiirde gerekli olanları düşünmek
istediğinizde, düşüncenizin nasıl doğru olabileceğini düşünme durumuna ulaşıyorsunuz.
Bilinen tüm ilkeler yetmiyor ve tam anlatılamaz olduğu; ancak duyumsanabildiği
anlaşılıyor. Şiiri kolaymış gibi görmek, onun ne kadar düşünsel ve olağanüstü olduğunu değerlendirememektir.
Daha iyi düşünme isteği, daha doğru olanı bulmak ve daha iyi yaşam kurmak içindir
öncelikle. Bunun için neler yapmaz ki insan… Zihnimizde uçuşan bu noktalar birer bilgi taneciği değil midir? Onların daha çok olması, bizim biriktirmemize bağlıdır. Yani bilgi birikimi çok olanın, daha iyi ve doğru düşünmesi olasıdır.
Bilgiler sayesinde düşünüyoruz!
Her şeyin bilgisi vardır; şiirin de. Yalnız yazanın değil, okuyanın da (en azından) bir
şeyler bilmesi doğru ve yararlıdır. Şair yazdıklarıyla etkilemek ister. Çünkü o, şiire başlama gereksinmesini, okuduklarından etkilenerek duyumsamıştır. Başlama noktası,
şiiri ilk tanıma ve etkilenme noktasıdır. Şair, benzer etkilemelerle işe başlar ama zamanla farklı etkilemeyi düşünür. Bu da özgün yerini bulmasını sağlar. İyi ve doğru olan budur.
Etki yaratabilmenin olmazsa olmazları vardır. Öncelikle yaşamın içinden ve ekmek-su kadar aranan çözümlemeler; yeni bir yaşam önerisi, daha doğru ve güzel dünya, yaşamdan mutlu olma, sevilmek ve insan önceliği gibi kavramlar herkes için ortak noktalardır. Sizi ilgilendirmeyen konuda yeterince etkilenmeniz kolay mıdır?
İyi şiire ulaşmayı düşünmekle başlar her şey… Şairin bildikleri ise yaşam koşullarında şekillenmektedir. Şair kültürü gücünde hayatı tanımlar ve sanatını sergiler. Üzerinde biriktirdiği etkileri, etkilemek için kullanır. İşte farklı ve özel yaşamının, farklı renkte şiiri buradan çıkar. Ancak, Goethe’ye göre, “şair kişisel duygularını anlatmaktan öteye gidebilendir.”
Duyarlık başlıca unsurdur şiirde. Her şeye karşı sorumluluk gibi çok özel duygular büyür içinde. Toplumun en saygın ve temiz kıyısındadır düşünceleriyle; ama dünyada kötü olan ne varsa, gözünden/kulağından/algılarından beynine girmiştir bile. Artık tüm yanlışlara “muhaliftir.” Octavio Paz, “toplum uykuya daldığında şairler uyandırır” demiştir.
Geçmiş yıllarda yazılan şiirler, o yılların yaşamından kaynaklanmıştır. Kendince yerleşmiş değeri ve yargıları vardır. Oysa günümüzde yazılan ve yazılacak olan şiirler aynı yargılarla değerlendirilemez. Eski şiirler de bugünün doğrularıyla değerlendirilirse onlara haksızlık olur.
Değişen toplumun, değişen insanının, değişen şiiri kaçınılmazdır.
Günümüzde anlam sanatlarının ileri düzeylere taşındığı gerçektir. Yazın (edebiyat) dünyasındaki değişen anlayışlar yenileşmeyi ve gelişmeyi sağlıyor. Artık şairler, sözcükler arasında yeni söz değerleri oluşturmalı, anadilinin deyimlerini iyi bilmeli, alışılmış sözcüklerle alışılmadık imgeler kurup, sözcüklerin gücünü göstermelidir. Böylece yepyeni etkiler yaratılabilir. Çünkü eski etkiler çürümekte ve etkisini kaybetmektedir.
Basmakalıp söylemler, dinlenmez, katlanılmaz durumdadır; topluma seslenemez ve önemsenmez olmuşlardır.
Unutulmamalıdır ki insan doğada dilini, resmi, şiiri, öyküyü, masalı ve tiyatroyu kendisi üretmiştir. Ortaklaşa sanatlar durumuna getirmiş; birbirlerini etkilemiş ve akımlar oluşmuştur. Yeni bir söze ve söyleme ulaşmak, yeni bir düşünceye kaynaklık edebilmek ve tekrara düşmemek için eskileri de iyi incelemek önemlidir. Önceden var olduğunu bilmediğimiz bir şeyi, yeni sanabiliriz.
Bu nedenle, etkili olmayı amaç edinen şairin bilgi toplama uğraşı, sonsuz ve sınırsız olmak zorundadır.

(9 Şubat 2010) Mehmet BÜYÜKÇELİK