Şiir Kuramına Dair Paylaşımlar

• 2 Eylül 2010 Perşembe 06:26:25

Bölüm II.

Şiire giden yolu söz deryası boğabilir” Jean Louis Joubert

Şiir Yolculuğu!

Şiir dilin kendisini aşma çabasıdır. Octavio Paz

Şiir yazan kişi kendini sorgulamalı ve yazdıklarını önce kendisi irdelemeli ve sonra sunumuna hazır olduğunda okura sunmalıdır. Her emeğin belli bir oluşum aşaması vardır şiir için kullanılan tabir ise mayalanma dönemidir. Şiiri genişletmek için söz kalabalığına gerek yok bu demek değildir uzun şiirler kötüdür, aynı anlamı veren sözcük sayısı çoğaldığında artık şiir kendini yinelemeye başlamıştır ki bu dizeleri de yorar okuyanı da…
Anlam anlamsızlığa dönüştüğü anda şiir biter!
Güncel dil şiirden ne kadar uzaksa şiir o kadar başarılıdır.

Sözcükler daha havada uçuşurken onları bir araya topladıktan sonra hemen kullanıma sunmak ne derece doğrudur. Çok şairden biliyorum ki bunların hepsi kendi alanında isim yapmış kişilerdir, yazar yazmaz hiçbir şiirini hiç bir yerde yayımlamazlar.
Tıpkı bir hamurun kabarmasını bekler gibi, döner döner tekrar bakılır, kulağı, gözü tırmalayan dizeler üzerinde durulur olmadı yeniden düzenlenir ta ki şiir şeklini alana kadar.

Son dönemlerde ki şiir kendi içinde yeni akımlar serisi oluştururken serbest tarz şiirlerde özellikle, göze çarpan fiziksel kuramların, biyolojik sözcüklerin yerli yersiz kullanılmasıdır. Şiir kendi bünyesine her sözcüğü kabul etmez anlam ve içerik olarak dağılmaya sebebiyet verdiği gibi anlaşılmasını da zorlaştırır. Anlamını yitiren şiir ne ruha ne akıla etki eder!
Örnekleme,
Seni kaç metreküple doldursam boşsun.
Seni kaç denizle doldursam boşsun.

"Benim yazdığım nispeten güzel bir örnek. Çok ilginç Betimlemelerle karşılaşıyorum ki şaşkınlık hat safhada."


Şiirin kendi dili ve estetiği olduğu unutulmamalıdır.

Şiir zihinlerinde kendilerini bu dünyaya getirmiş olan düşlerle uyananların anısıdır. J.L.J.

Yeni türevlerde bu durum sıkça gözlenmektedir ki farklı şiir yazma hevesiyle sonuç saçmalamaya kadar gitmektedir. Aslında örneklemek isterdim lakin şiir hassas bir konu hiçbir kalemin kırılması taraftarı değilim. Ama şiire duyulan saygının kaybedilmesi de açıkçası beni üzmektedir. Yazdım oldu durumu kişinin kendini avutmasından öteye geçemez!
Ne edebi değeri vardır ne de duygusal değeri…

Şiirde en çok yapılan hatalar;
metafor (mecaz, eğretileme) ve ya imge ağırlıklı şiirlerde öylesi benzetmelerle karşılaşıyoruz ki belki yazan kişi bile bunun açıklamasını yapamaz. Bu biçemi kullanırken amaç şiiri güçlendirmek ve güncel anlatımdan arındırarak ona farklı bir mana yüklemektir.

Örnekleme;
Sarı saçlı kız yerine,
Güneş saçlı kız kullanılabilir,
lakin kükürt kafalı kız vb. argo tabirler şiirden uzaklaştırır.

Şiir açıklanmalı mı sorusuna gelirsek evet şiir açıklanmak zorunda değildir açıklanırsa değerini yitirir ne var ki doğa gereği her soyut ve somut kavramın kendi içinde mantıksal bir yaklaşımı vardır
Şair şiirini açıklamak zorunda değildir amma velâkin en azından toplumsal ya da evrensel bütünlük taşıması gayreti içinde olmalıdır.
Ham gerçeklik sanatı öldürür. S.Birsel

Şiir dizeler yaratma sanatıdır lakin bütün dizeler şiirsel değildir. Şiirin nesnesi gerçek değildir yalnızca kendisine dayanır yorumuyla Jean L. J. haksız sayılmaz.

Şiir belleğin ve ruhun eğitimli halidir, insan beyninin ve ruhunun yaptığı bu yolculuğu sözler anlatır. Şiiri olduğundan fazla sözle anlatmak hem şiirin tılsımını kaçırır hem de okurun anlaması için açıklanarak yazılması okura haksızlıktır. Şimdi anlayabildin mi gibi gizli bir soru taşır yedeğinde!

Her sanat dalının insan bakışıyla farklı yazılımları vardır.

İnsan dünyası anlamlar evrenidir. Bu dünya belirsizliklere, çekişkilere, çılgınlıklara veya şaşkınlıklara katlanabilir, fakat anlamsızlığa asla! O.P.

İnsan, anlamsız her konu karşısında tepkilidir. Kaldı ki şiirde ki anlamsızlık okurda daima iticilik yaratır hatta severek okuduğu bazı şiirlerin öyle bir yerinde kalır ki üzüntü bile duyar buraya kadar çok iyiydi, bu ne şimdi der gibi hafızasından öteler okuduğunu, anlamlı dizelerde değerini kaybeder.

Kısaca şiir şairin ta kendisidir, yaşadığı toplumun aynası, bulunduğu düzeyin göstergesidir.

Şiirler insan dünyasının farklı simgeleridir ki okunan şiirden yazan kişinin yapısını, karakterini, dünya görüşünü, felsefesini çözümleyebilirsiniz.

İnsan doğayla bütündür gerçek şiir sanatı, dil maddesi aracılığıyla bildirdiği şeyi taklit etmeye yönelir. Şair hayatı anlarken onu taklit eder ki yansımalı sözcüklerin zamanla dilimize yerleşmesi bundandır.

Şapla-k- tokat atmak
hork - horlamak
kakır- tükürmek
Keykir geğirmek
içbur- horlamak
ınçıkır- hıçkırmak
Cump- Atlamak
Tik-tak - Saat vb. bazı sözler simgesel güce sahiptir sessel olarak doğada ki sesleri taklit eder ya da yansıtırlar.

“Türkçenin söz varlığı içerisinde yansıma (onomatope)
kelimeler önemli bir yer tutar. Dış dünyadaki sesler ve görüntüler, insan
dilinin elverdiği şekilde, yansımalar ile taklit ve tasvir edilerek anlatıma
canlılık katılır. Yansırına kelimeler, bir dile özgü olabildiği gibi, başka
dillerde de görülen ortak kelimeler olabilir. Aynı ya da benzer
yansımaların başka dillerde de görülmesi, bu kelimelerin "taklit"
yoluyla oluştuğunu göstermektedir.
Yansıma kelimelerin tabi at seslerini tasvir ve taklit yoluyla
oluştuğu konusunda araştırıcılar genellikle hem-fikirdir.” Araş. Gör. Akartürk KARAHAN

Onomatope ile ilgili bölümü de bu şekilde açıkladıktan sonra sizinde kafanızda oluşan sessel yansımalar mutlaka oluşacaktır.

Şiir; Edebiyat dalının narin ya da haşin kızı veya oğlu gibidir lakin edebi kendi içindedir.

Bu bölümden son söz:

Merhamet gibi esinde her zaman ona layık olanlara verilir ya da onun peşinden koşmaktan bıkmayanlara. J. L.J.

Şiir esinle, bilgiyle, duyguyla ve ruhun serzenişleriyle doğar ve gün ışığına çıkar.

Yolunuz açık olsun.

Şiirle…

Okuduğum kuramsal kitapların ışığında derlenmiş kuramsal şiir üzerine söylevlerimdir.

Kaynaklar
Salah Birsel – Şiirin ilkeleri
Jean Louis Joubert – Şiir nedir?
Octavio Paz – Yay ve lir – Şiir nedir?

Kısaltmalar
O.P. Octavio Paz
S.B. -Salah Birsel
J.L.J. -Jean Louis Joubert

Bilgi paylaştıkça, insan yaşadıkça büyür.
Naçizane bana ait bir sözdür.

Şiir kuramıyla ilgili yazılarım zaman içinde sürecektir.

Neslihan YAZICILAR