GÜLCE ARUZ KALIPLARI

• 19 Nisan 2010 Pazartesi 03:52:31

Gülce ARUZ Kalıpları

Mustafa CEYLAN
************************

Gençlerimiz, ’Fâilâtün-Fâilâtün’ le başlayan aruz kalıplarından korkup kaçmakta. Aruz şiiri yazmamakta.

GÜLCE EDEBİYAT AKIMI olarak biz de;

GÜLİSTAN ve TUĞRA gibi YENİ NAZIM TÜRLERİ önerilerimizle aruzu şiir gündemimize getirmeyi, böylece, şiir tarihimizin köklerinden kopmadan, şiirimizi daha ileri noktalara, hak ettiği o güzel yere doğru taşıyalım arzusundayız.

Diyorum ki;

Size bu ’Fâilâtün-Fâilâtün’ ile başlayan bir çok aruz kalıbı ve öteki kuralları zor geliyor, fazla vaktinizi alacak diye çekiniyor musunuz?

Öteki kurallarını sonra araştırır öğrenirsiniz. Önce aruzla şiir yazmanın zevkini bir tadın. Görün, bakın ne kadar güzel olacak. Siz de mutlu olacaksınız, yazdıkça alışacak ve ARI-DURU GÜZELİM TÜRKÇE İLE ARUZ ŞİİRLERİ yazan şair olmanın MUTLULUĞUNU YAŞAYACAKSINIZ.

Nasıl mı?
Bakın o kadar kolay ki:

-SİZ;
FAİLATÜN’le uğraşmayın, ((((SEVMEK))) LE UĞRAŞIN O ZAMAN...
(((SEVERDİM-SEVMEDİM-SEVERMİSİN) diyerek GÜLCE ARUZ KALIPLARI KULLANACAKSINIZ.
Bakınız şöyle:

8 heceli(4 artı 4) bir şiir yazacaksınız diyelim;
Hecede ne yapıyorsunuz? Her mısra dör artı dört hece olacak değil mi?
Yani Şöyle:

SEV-Dİ-ĞİM-SİN / SEV-Dİ-ĞİM-SİN(8 hece)
SEV-Dİ-ĞİM-SİN / SEV-Dİ-ĞİM-SİN
SEV-Dİ-ĞİM-SİN / SEV-Dİ-ĞİM-SİN
SEV-Dİ-ĞİM-SİN / SEV-Dİ-ĞİM-SİN

işte ARUZ’ da bu yaptığınızı aynen yapacaksınız. Hece de sadece heceleri sayıyordunuz. Aruz da ise, bu saydığınız HECE’nin AÇIK ve KAPALI HECE olup olmadığına, kalıbına uyup uymadığına bakacaksınız.

Yukarıdaki
SEV-Dİ-ĞİM-SİN / SEV-Dİ-ĞİM-SİN(8 hece)
SEV-Dİ-ĞİM-SİN / SEV-Dİ-ĞİM-SİN
SEV-Dİ-ĞİM-SİN / SEV-Dİ-ĞİM-SİN
SEV-Dİ-ĞİM-SİN / SEV-Dİ-ĞİM-SİN

(-) (.) (-) (-) /(-) (.) (-) (-) (8 hece)
(-) (.) (-) (-) /(-) (.) (-) (-)
(-) (.) (-) (-) /(-) (.) (-) (-)
(-) (.) (-) (-) /(-) (.) (-) (-) dir.

Arap ve Fars(hani korkulan var ya)
Ona göre bu:

fâ’ilâtün/fâ’ilâtün(8hece)
fâ’ilâtün/fâ’ilâtün
fâ’ilâtün/fâ’ilâtün
fâ’ilâtün/fâ’ilâtün

dir.

Şimdi, daha iyi anlaşılması için bunların hepsini yanyana gösterelim

fâ’ilâtün(-) (.) (-) (-) -SEV-Dİ-ĞİM-SİN(8 hece)
fâ’ilâtün(-) (.) (-) (-) -SEV-Dİ-ĞİM-SİN
fâ’ilâtün(-) (.) (-) (-) -SEV-Dİ-ĞİM-SİN
fâ’ilâtün(-) (.) (-) (-) -SEV-Dİ-ĞİM-SİN

NASIL kolay değil mi?

İddia ediyorum. HECEYİ BİLEN, Gülce Aruz ile ÇOK KOLAY ARUZ ŞİİRİ YAZABİLİR...

Sevgi varken dertler biter demiş şair.
Buyurun o zaman
Gülce Aruz’a...

1-(.) (-) (-) -SE-VER-DİM
2-(-) (.) (-) -SEV-ME-DİM
3-(.) (-) (.) (-) -SE-VER-Mİ-SİN
4-(-) (.) (-) (-) -SEV-Dİ-ĞİM-SİN
5-(-) (-) (.) (-) -SEV-DİR-Dİ-ĞİM
6-(-) (-) (-) (.) -SEV-DİR-DİK-CE
7- (.) (-) (.) (.) (-) -SE-VER-Gİ-Bİ-SİN
8-(.) (.) (-) (.) (-) -SE-VE-CEK-Mİ-SİN

Bu ana parçaların hece düzenlerinden birtakım değişik parçalar daha doğmuştur. Bunlar da şöyle gösterilebilir:

1-(-) -SEV
2-(.) (-) -SE-VER
3-(-) (-) -SEV-DİM
4-(.) (-) (-) -SE-VER-DİM
5-(.) (.) (-) -SE-VE-CEK
6-(-) (.) (-) -SEV-Dİ-ĞİM
7-(-) (-) (.) -SEV-DİK-CE
8-(-) (-) (-) -SEV-MEZ-LER
9-(.) (.) (-) (-) -SE-VE-CEK-KEN
10-(.) (-) (.) (-) -SE-VER-Mİ-SİN
11-(.) (-) (-) (-) -SE-VER-LER-KEN
12-(.) (-) (-) (.) -SE-VER-LER-Dİ
13-(.) (.) (-) (.) -SE-VE-CEK-Tİ
14-(-) (.) (-) (-) -SEV-Dİ-ĞİM-SİN
15-(-) (-) (.) (-) -SEV-DİR-Dİ-ĞİM
16-(-) (.) (.) (-) -SEV-Dİ-Ğİ-MİN
17-(-) (.) (-) (.) -SEV-Dİ-ĞİM-Dİ
18-(-) (-) (-) (.) -SEV-DİR-DİK-ÇE
19-(.) (.) (-) (.) (-) -SE-VE-CEK-Mİ-SİN
20-(.) (-) (.) (.) (-) -SE-VER-Gİ-Bİ-SİN
21-(-) (-) (.) (-) (-) -SEV-DİR-Dİ-ĞİM-SİN

ARUZ, ZOR BİR VEZİN DEĞİL. HELE HELE HECE VEZNİNİ BİLEN BİRİSİ, KELİME VE HARFLERLE AHENKLİ DANS YAPAN BİR ŞAİR RAHATLIKLA ARUZ ŞİİRİ YAZABİLİR.

GÜLCE ARUZ’u biz, bunca ARAP kökenli tariflerden arındırarak, BİZİM OLAN TÜRKÇE-ANA DİLİMİZDE-ANLAŞILIR kılmak ve herkesin rahatlıkla ARUZ şiiiri yazabimesi için gündeme getiriyor ve adına GÜLCE ARUZ diyoruz.

***************
Şimdi İNECELEMEYE DEVAM EDELİM OLMAZ MI?
Önce, meselenin temelinden başlayalım mı, ne dersiniz?
***************

EVET;
Ana dilimiz Türkçe’ de 8 sesli ve 21 sessiz harfimiz var.
SESLİ HARFLERİMİZ=a,e,ı,i,u,ü,o,ö
SESİZ HARFLERİMİZİ ZATEN BİLİYORSUNUZ.

İŞTE OLAY;
1-
(a,e,ı,i,u,ü,o,ö) SESLİ HARFLERİMİZ HANGİ SESSİZ HARFİN SONUNA-SAĞ TARAFINA GELİRSE GELSİN meydana gelen HECE ’AÇIK HECE’ dir ve (.) ile gösterilir.

b,c,ç,d,f,g,h,j,k,l,m,n,p,r,s,ş,t,v,y,z SESSİZLERİMİZİN SAĞINA KOYALIM SESLİ HARFLERİMİZİ:
a=ba,ca,ça,da,fa,ga,ha,ja,ka,la,ma,na,pa,ra,sa,şa,ta,va,ya,za
e=be,ce,çe,de,fe,ge,he,ke,le,me,ne,pe,re,se,şe,te,ve,ye,ze
ı,i,u,ü,o ve ö harflerini de aynen-ÖZETLE- HANGİ SESSİZ HARFİN SAĞINA YAZARSAK YAZALIM BİR AÇIK HECE, yani işaretle(.) -nokta-yaparız.

2-

(a,e,ı,i,u,ü,o,ö) SESLİ HARFLERİMİZ HANGİ SESSİZ HARFİN ÖNÜNE-SOL TARAFINA GELİRSE GELSİN meydana gelen HECE ’KAPALI HECE’ dir
ve (-) ile gösterilir.

b,c,ç,d,f,g,h,j,k,l,m,n,p,r,s,ş,t,v,y,z SESSİZLERİMİZİN ÖNÜNE-YANİ SOLUNA KOYALIM SESLİ HARFLERİMİZİ:
a=ab,ac,aç,ad,af,ag,ah,aj,ak,al,am,an,ap,ar,as,aş,at,av,ay,az
e=eb,ec,eç,ed,ef,eg,eh,ek,el,em,en,ep,er,es,eş,et,ev,ey,ez
ı,i,u,ü,o ve ö harflerini de aynen -ÖZETLE-HANGİ SESSİZ HARFİN ÖNÜNE-sol tarafına- YAZARSAK YAZALIM BİR KAPALI HECE, yani işaretle(-) -çizgi-yaparız.

İŞTE ONCA KALIP, ONCA BAHİR’İN, DAİRENİN ÖZÜNÜN ÖZÜ BU...
ARUZ DA BU...
ARUZUN TEMELİ DE BU...
ZOR MU? KOLAY MI?
Elbette kolay, öyle değil mi?

ABLA-kelimesine bakalım, A harfimiz b HARFİNİN ÖNÜNDE L HARFİNİN ARDINDA, o zaman,
AB=(-) (kapalı) hece
LA=(.) (açık) hece

ABLACIĞIM-kelimesine bakalım;
AB=(-)
LA=(.)
CI=(.)
ĞIM=(-)
İşte bu kadar olay...

ABLACIĞIMDAN ALDIĞIM KİTAP cümlesine bakalım;
AB=(-)
LA=(.)
CI=(.)
ĞIM=(-)
DAN=(-)
AL=(-)
DI=(.)
ĞIM=(-)
Kİ=(.)
TAP=(-)
Zor mu?
Elbette değil...

3-
Her ne olursa olsun MISRANIN EN SON HECESİ, SESLİ HARFLE DE BİTSE MUTLAKA KAPALI HECE(-) sayılır.

İşte bu üç kural ARUZ dediğimiz korkulu rüyânın temeli.

**************
Nasıl ki;
HECE ŞİİRİMİZDE
7
8
11
ve
14 heceli kalıplarla çeşitli tür ve şekillerde, çeşitli sanatlar da yaparak, HECE ŞİİRİ yazıyorsak;
ARUZ’ da da;
(.) ve (-) ile HECE SAYISINI TUTTURMAK VARDIR...

Örnek:
6 artı 5
11 heceli bir şiir yazıyoruz ya,
hah işte onu,
açık(.) ve kapalı(-) hece kalıplarıyla yapacağız.
Mesele bu kadar basit...

**************
Konuyu Biraz Daha İnceleyelim
**************

Dilimizdeki HECE YAPSINA BAKALIM

A-AÇIK HECELER
1-Yalnız, bir ÜNLÜ olan heceler
a-dım
e-rik
e-kin
ı-şık
i-pek
o-zan
ö-rümcek
u-zak
ü-züm
ü-şütmek gibi.
Buradaki SESLİ HARFLERİMİZ tek başına bir hecedir.

2-Bir ÜNSÜZ ve bir ÜNLÜYLE KURULMUŞ heceler
ka-ra
ke-mik
sa-rı
de-li
to-puk
kö-mür
yü-rek
yü-rü-mek gibi.
Buradaki SESSİZ HARFİN sağına gelen ÜNLÜ harflermiz, bakın (ka-ra,ke,sa,de,to..vb) Hece oluşturmaktadır.

B-KAPALI HECELER
Dilimizde 4 türlü kapalı hece vardır.
1-Bir ÜNLÜ ve bir ÜNSÜZLE kurulmuş heceler
ak
al-mak
es-mek
ıs-lak
iç-mek
or-man
öl-mek
uç-kur
ür-kek gibi.

2-Bir ünsüz, bir ünlü ve bir ünsüzle kurulmuş heceler
bak
kar
kes-mek
gel-mek
kır-mak
giz-li
koş-mak
köp-rü
kur-şun
küs-mek gibi.

3-Bir ünlü ve yanyana iki ünsüzle kurulmuş heceler
ast
art
ört-mek
üst gibi.

4-Bir ünsüz, bir ünlü ve yanyana iki ünsüzle kurulmuş heceler
kart
tart-mak
kert-mek
kırk
sırt
dört
sürt-mek gibi.

BİZ İŞTE BÜTÜN BUNLARI, BAŞ TARAFTA, ÜNLÜ HARFİN, ünsüz harfin SOLUNDA veya SAĞINDA olarak KISACA ÖZETLEMİŞTİK, değil mi?

-(.)

a-dım,e-rik,e-kin,ı-şık,i-pek,o-zan,ö-rümcek,kö-mür,u-zak,u-sanmak,ü-züm,ü-şütmek gibi kelimelerdeki SESLİ HARFLER TEK BAŞINA ve ka-ra,ke-di,sa-rı,ke-mik,de-li,to-puk,su-lu,yü-rü-mek gibi kelimelerdeki SESSİZ HARFLERLE -her zaman ve daima sessiz harfin sağında yer alarak-AÇIK HECE MEYDANA GELİR.

(-) ast,üst,ört,art,kert,yurt,dört,sürt,kurt,tart,sırt/gel,al,bak,es,ıs,or,öl,öp,uç,öç,iç,koş,köp,kur,küs ve mal, mülk,bak, yık, gel,al, bil, ul, öl, il, dil, sel, sal, çul, çil, çöp vb.. AÇIK OLMAYAN HECELERİN TAMAMI KAPALI HECEDİR.

(.) (.) A-RA, KE-Dİ, SA-RI,ÇA-RE, SA-PA,TE-PE,KÜ-PE vb...
(.) (-) a-lim, bü-yük, se-bep, u-çak, za-rar, si-vas vb...
(-) (-) kal-dır, gel-dim, sev-dim, çar-dak, göst-ter, biç-ki vb...
(-) (.) al-dı, gel-di, sev-da, bey-ti, gül-dü, borç-lu, kay-bı vb...

(.) (.) (-) a-ça-lım, ge-li-yor, se-ve-cek, sü-rü-nür, vb...
(-) (.) (.) aç-tı-mı, gel-di-ği, sev-di-mi, el-ve-da,Bur-sa-lı, vb...
(.) (-) (.) a-çar-dı,ge-lir-mi, se-ver-se,el-ver-di,bi-zim-le, vb...
(-) (-) (.) aç-maz-dı, gel-mez-mi,sev-mez-di,kal-dır-sa, vb...
(.) (-) (-) a-çar-ken,ge-lir-sen,se-ver-sen,ka-zan-maz, vb...
(-) (.) (-) aç-ma-dım,sev-di-ğim,in-sa-nım, bil-mi-yor, vb...
(.) (.) (.) a-cı-lı, ge-mi-ci, se-ve-ni, ko-şa-ma, ba-yı-rı, vb...
(-) (-) (-) aç-maz-ken, sev-mez-ken, bos-tan-lar, vb...

1-2-3-4(.) (.) (-) (-) a-ça-cak-ken, se-ve-cek-ken,se-vi-yor-dum, vb...
BUNDAN SONRA, AŞAĞIDAKİLERİ DE SİZ ÖRNEK HECELEME YAPIN BAKALIM, olmaz mı?
1-3-4-2(.) (-) (-) (.)
1-3-2-4(.) (-) (.) (-)
1-4-2-3(.) (-) (.) (-)

4-3-2-1(-) (-) (.) (.)
3-1-2-4(-) (.) (.) (-)
3-1-4-2(-) (.) (-) (.)
4-2-3-1(-) (.) (-) (.)

************************
SONUÇ:
************************

GÜLCE ARUZ
***********************

-Üstad İbrahim Alâettin GÖVSA’nın metodundan hareket ederek GÜLCE ARUZ’un TEMELLERİ(Ki eskiyi asla inkâr etmeden, bozmadan, karşı çıkmadan) ŞUNLARDIR:

1-fa’ûlün (fe’ûlin) (.) (-) (-) -SE-VER-DİM
2-fâ’ilün,fâ’ilât(-) (.) (-) -SEV-ME-DİM
3-mefâ’ilün(.) (-) (.) (-) -SE-VER-Mİ-SİN
4-fâ’ilâtün(-) (.) (-) (-) -SEV-Dİ-ĞİM-SİN
5-müstef’ilün (-) (-) (.) (-) -SEV-DİR-Dİ-ĞİM
6-mef’ûlâtü(-) (-) (-) (.) -SEV-DİR-DİK-CE
7-müfâ’aletün (.) (-) (.) (.) (-) -SE-VER-Gİ-Bİ-SİN
8-mütefâ’ilün(.) (.) (-) (.) (-) -SE-VE-CEK-Mİ-SİN

Bu ana parçaların hece düzenlerinden birtakım değişik parçalar daha doğmuştur. Bunlar da şöyle gösterilebilir:

1-fa’, fâ(-) -SEV
2-fa’ûl(fe’ûl) (.) (-) -SE-VER
3-fa’lün, fâ’il(-) (-) -SEV-DİM
4-fa’ûlün(fe’ûlün) (mefâ’il) (.) (-) (-) -SE-VER-DİM
5-fe’ilün,fe’ilât(.) (.) (-) -SE-VE-CEK
6-fâ’ilün, fâ’ilât(-) (.) (-) -SEV-Dİ-ĞİM
7-mef’ûlü(-) (-) (.) -SEV-DİK-CE
8-mef’ ûlün, mef’ ûlât(-) (-) (-) -SEV-MEZ-LER
9-fe’ilâtün(.) (.) (-) (-) -SE-VE-CEK-KEN
10-mefâ’ilün(.) (-) (.) (-) -SE-VER-Mİ-SİN
11-mefâ’ îlün(.) (-) (-) (-) -SE-VER-LER-KEN
12-mefâ’ îlü(.) (-) (-) (.) -SE-VER-LER-Dİ
13-fe’ ilâtü(.) (.) (-) (.) -SE-VE-CEK-Tİ
14-fâ’ilâtün(-) (.) (-) (-) -SEV-Dİ-ĞİM-SİN
15-müstef’ilün(-) (-) (.) (-) -SEV-DİR-Dİ-ĞİM
16-müfte’ilün(-) (.) (.) (-) -SEV-Dİ-Ğİ-MİN
17-fâ’ilâtü(-) (.) (-) (.) -SEV-Dİ-ĞİM-Dİ
18-mef’ ûlâtü(-) (-) (-) (.) -SEV-DİR-DİK-ÇE
19-mütefâ’ilün(.) (.) (-) (.) (-) -SE-VE-CEK-Mİ-SİN
20-mütefâ’ aletün(.) (-) (.) (.) (-) -SE-VER-Gİ-Bİ-SİN
21-müstef’ilâtün(-) (-) (.) (-) (-) -SEV-DİR-Dİ-ĞİM-SİN

**************

ÖZETLERSEK:

Aruz, AÇIK(.) ve KAPALI(-) İKİ hecenin çeşitli şekillerde dizilişinden meydana gelir. GÜLCE ARUZ’ da aynıdır.

AÇIK HECE-SESLİ HARFLERİMİZ YANİ diyelim, sessiz harfin sağında olursa ’açık hece’ oluşmaktadır.

KAPALI HECE-Sesli HARFLERİMİZ, sessiz harfin solunda olursa ’kapalı hece’oluşmaktadır.

Bir de son husus;
mısranın en son harfi hangi harfle biterse bitsin, MISRANIN SON HECESİ ARUZ’ da KAPALI HECE sayılmaktadır.

Dilerim, şairlerimizden(SEVMEK) Köküne dayalı Gülce-aruz yazma tekniğiyle-İ.Alaettin GÖVSA rahmetlinin ruhu şad, kabri nur olur..

Bizi izlemeye devam ediniz...

Saygılarımla...