OSMANLI HAFTASI’NDA OSMANLI’YI HATIRLAMAK…

• 30 Ocak 2010 Cumartesi 09:45:14

M.NİHAT MALKOÇ

Trabzon Belediyesi bu yıl ilk kez “Osmanlı Haftası Etkinlikleri” düzenledi. Bu çerçevede Osmanlı Devleti’nin kuruluşunun 711. yıl dönümü anısına konferans verildi.

Osmanlı Haftası’yla ilgili etkinliklerin ilki olan konferanstan evvel Trabzon Belediye Başkanı Dr. Orhan Fevzi Gümrükçüoğlu kısa bir açış konuşması yaparak şunları söyledi: “Osmanlı’da padişahlar saraylarda değil, savaş meydanlarında öldüler. Kanunî 14 yaşına kadar Trabzon’da yaşadı. Yavuz Selim burada 22 yıl valilik yaptı. Bu şehir Cevdet Sunaylar, Hasan Sakalar, Ali Şükrüler yetiştirdi. Bundan sonra da yetiştirmeye devam edecek”

Daha sonra KTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kenan İnan, az ama seçkin bir topluluğa seslenerek Osmanlı’nın 624 yıllık şanlı tarihini ana başlıklarla şöyle özetledi:

“624 yıllık Osmanlı’nın neresinden başlayacağımı bilemiyorum. Osmanlı Tarihini hiçe sayarak Dünya Tarihini yazamazsınız. Osmanlı çok milletli ve çok kültürlüydü. Bu anlamda imparatorluktu. Fakat Osmanlı diğer imparatorluklar gibi sömürgeci olmadı hiçbir zaman... İnsanların dillerini ve dinlerini zorla değiştirmediler… Avrupalılar, Osmanlı’ya hep Türk İmparatorluğu demişlerdir. Fakat bizde nedense “Osmanlı” diye yerleşmiş devletin adı.

Osmanlı’nın yükseliş döneminin padişahları yatağında ölmedi. 1. Murat, Kosova’da savaş meydanında şehit oldu… Yıldırım Bayezid, Timur’la Ankara Savaşı’nı yaptı. Savaşmasalar olmaz mıydı? Olmazdı; çünkü bu coğrafya ikisine dar gelmekteydi. Yıldırım Bayezid mert bir insandı. Timur’u ters bir zamanında yakalamasına rağmen ona o durumda saldırmamıştır. Fakat anlaşılan o ki Yıldırım, savaşın bir hile olduğu gerçeğinden habersizdi. Yıldırım Bayezid’ın beş oğlu vardı, birini Timur götürdü. Ötekiler taht kavgasına girişti.

2. Murad dönemi devletin tekrar toparlandığı bir dönemdir. Aslında devleti onun adına Çandarlı yönetiyordu… Osmanlı’ya en çok yenilgiyi tattırmış olanlar Macarlardır. Macarlar, Osmanlıları Balkanlarda perişan etti… Osmanlı tarihinde padişahlıktan istifa eden ilk ve tek kişi 2. Murad’dır. Bu durum Çandarlı’nın hoşuna gitmediği için onu ikna ederek tekrar devletin başına getirdi. Fatih başa geçince Çandarlı’yı darağacına gönderdi. Fatih daha çok devşirmeleri vezirliğe getirdi. Devşirme vezirlerden dördünü de idam ettirmişti. Osmanlı Fatih’le birlikte cihan imparatorluğu olmuştur. Fatih 30 yılda 35 sefer yapmıştır. O da yatağında ölmemiştir. Fatih’in fetihlerinin bir kısmı ekonomik amaçlıdır. Çünkü devlet çarkı dönecekti. Fatih, Uzun Hasan’la Otlukbeli Savaşı’nı yapmıştır. Bu savaşta Fatih, Uzun Hasan’ı yenmiştir. Fatih, Karadeniz’i bir Türk gölü yapmak istiyordu. Bunu başarmıştır da…

Yavuz döneminde Osmanlı toprakları ikiye katlanmıştır. Yavuz’un Şah İsmail’le arasındaki kavga bir mezhep kavgası değil, siyasî bir çekişmedir. Kutsal toprakları Yavuz zamanında ele geçirdik. Halifelik Yavuz’la gelmedi; ondan önce de Osmanlı padişahları halife olarak anılmaktaydı. Kanunî döneminde Osmanlı’da bazı şeylerin ters gittiği anlaşılmıştır.16.yy’ın sonunda padişahlar çok genç yaşlarda başa geçiyor, erken ölüyorlardı. Onun içindir ki devlet annelerin elinde kalmıştır. Güçlü padişah tipi o dönemde neredeyse son bulmuştur. 1700’lü yıllarda Osmanlı dünyayı takip edemediği için geri kalmıştır. Osmanlı parası kıymetini kaybetmiştir. 1683’te Merzifonlu, 2. Viyana Kuşatması’ndan başarısızlıkla dönmüştür. Çünkü ordusu kalabalık olmasına rağmen donanımsız ve etkisizdi.

2. Mahmud’un yaptığı inkılâplar Cumhuriyet döneminde yapılanlardan az değildir. 2. Meşrutiyet döneminde çok partili hayat başlamıştır. Osmanlı’nın yükselişi de çöküşü de 300’er yıl olmuştur. Yani Osmanlı birdenbire yıkılmadı. Osmanlı’nın son 20–25 yılı hep savaşlarla geçmiştir. Fakat o çöküş döneminde de dünyanın beşinci büyük devletiydi.

Bugün Kafkaslar ve Balkanlar kaynıyor. Osmanlı döneminde bu topraklarda huzur hâkimdi. Arkamızda utanılacak bir tarih yok, aksine övünülecek bir tarih vardır.”

Değerli tarihçi Prof. Dr. Kenan İnan’ı can kulağıyla dinledi salondaki herkes… Çünkü anlatımı çok etkileyiciydi; konusuna hâkimdi; üslubu içtendi. Çok faydalı bir konferans oldu.