DEDEM KORKUT'UN YENİ HİKAYELERİ--3

• 25 Ocak 2010 Pazartesi 10:30:22

1400 yıl önce yaşamış olan Dede Korkut’un hikâyeleri halk arasında anlatıla anlatıla bu günlere kadar gelmiş ve hala Türkmenistan’da halk söyleyicileri arasında bu gelenek devam etmektedir.
16.yy.da ilk defa yazıya aktarılan Dede Korkut hikâyelerinin yazılı orijinalleri Almanya’nın Dresden Kütüphanesi’nde 12 hikâye halinde bulunmaktadır.
Vatikan’da bulunan ve Vatikan yazması olarak bilinen 6 hikâyesi de bu 12 hikayeden farklı değildir.

Dede Korkutun yaygınlıkla bilinen hikâyeleri şunlardır:

1-Dirse Han Oğlu Boğaç Han
2-Salur Kazanın Evinin Yağmalanması
3-Kam Büre Beg Oğlu Bamsi Beyrek
4-Kazan Beg Oğlu Uraz Beg’in Tutsak Olması
5-Duha Koca Oğlu Deli Dumrul
6-Kanlı Koca Oğlu Kan Turali
7-Kadılık Koca Oğlu Yegenek
8-Basatın Tepegöz’ü Öldürmesi
9-Begel Oğlu Emren
10-Usun Koca Oğlu Seğrek
11-Salur Kazanın Tutsak Olması
12-Dış Oğuz’un iç Oguz’a İsyanı

Bunların haricinde yakın zamanda Türkmenistan’da 4 yeni Dede Korkut Hikâyesi’nin daha dil uzmanları tarafından derlenmiş ve yayınlanmış olduğunu öğrendik.
Bunlar
1.İğdir destanı (rivayeti)
2.Teke Muhammet rivayeti
3.Salur İtemcek rivayeti.
4.Salur Kabrin Kazıldı rivayeti.

Türkçe’ye sevdalı ve Türkçe’nin yok olacağı endişesini taşıyan gönüllere su serpmek amacıyla bilgi mahiyetinde bu hikâyeleri sizlere sunmak istiyorum.

SAYGILARIMLA.

SALUR KAZAN İTEMCEK BOYU

Türkiye Türkçesi’ne tercümesi

Salur Kazan, bizim aslımızdandır.
O, ’’Sempul Sempul ’’denilen yerde yaşadı.
....................................
Salur Kazan’ın bir hatunu vardı.O,bir padişah kızı idi.Kim onu güreşip yıkabilse,o kişiyle evlenmek istiyordu.
O vakitte şunlar oldu:
Salur Kazan,kızın yurduna vardı.Onun ile güreşti.Ama onu yere yıkmadı da kaldırıp başaşağı salladı.Kız, bunun sebebini sordu.
Salur Kazan:
---Sen bir genç kız.Hem de şah kızı.Ben seni yıkıp üzerine düşsem,bu iyi olmaz...’’Diye karşılık verdi.
Kız da:
---’’Ben senin her dileğini boynuma aldı.Şimdi ben seninki.’’Dedi.
Salur Kazan :
---’’Yok ben seni almayayım.Ben senden yaşlıyım.Sen dengine var.’’Dedi.
Kız da bunun üzerine:
----Yok , han ben sözümden çıkabilmem.Ben seninki.’’
Dedi.
Salur Kazan bu kızla evlendi.Öz yurduna getirdi.Onunla az vakit yaşadıktan sonra,Medine’ye gitmeye karar verdi.Yola çıktı.
..................
Salur Kazan yola çıktıktan sonra,peşinden bir atlı gelip:
----’’Kazan bey geri dön.Uğrular senin obanı basıp ,aileni zorladılar..’’Diye haber verdi.
Salur Kazan:
Hacc’a niyet kıldık.Böyle bir kötülüğe uğradık.Ziyaret edecek olsak,gör nasıl belalara düşeriz.’’Deyip atının başını tekrar obasından yana döndürdü.

Salur Kazan evine geldi.Gördü ki hatunu gözyaşları içinde ağlayıp oturur .O’na;
--’’Hey kadınım !Sana ne oldu? Böyle ağlar oturursun.
Dedi.
Hanımı da
---’’İtemcek denen eşkıya evini,ocağını basıp gitti.’’Dedi.
..................................
Bir yaşlı adam geldi.İtemcek’in bulunan yerini ve onunla savaşmanın sırlarını anlattı.
O yaşlı-bilge kişi şöyle dedi:
---’’İtemcek , Amuderya’nın ortasında bir yerde yaşar.Hem bir eşkıya,hem de bir büyücüdür.Sen beriden gidersin,o deryanın kenarında ulu bir mağaranın içinde yaşayan İtemcek’in adamlarına rastlarsın.Onlar sana oyun ’’oyun oynayalım’’deyip seni yoldan alırlar,başka bir yola salarlar.Sen de, kılıcını yarım sıyırıp işletiverirsin.Onların atlarının arasında bir ’’garnı alaca tulpar’’ vardır.Başka atlara bakma,onu al.O at seni deryanın içinde ördek gibi yüzerek ,İtemcek’in yanına götürür...’’

Salur Kazan bu adamdan yol-yordam öğrendikten ve de salık aldıktan sonra.
---’’Tanrı yalkasın..’’Diyerek yola düştü.
................
Salur Kazan gece demeden gündüz demeden yol aldı.Amuderya nehrinin kıyısına yetti.Öyle sürdü böyle sürdü..o deryanın boyunu dolaşıp dururken birden İtemcek’in adamlarının bulunduğu yere ulaştı.
Onlar hemen Kazan bey’in görünüşünden ,’’kendi halinde biri sanıp aralarında konuştular.
----Yolun açık olsun yahşi yiğit!Gelip gidersin.Bahşı mı sâzende misin?Bizimle satranç,düzzim oynar mısın ?’’Dediler.
Salur Kazan:
--’’Ben şimdi size oyun gösteririm .’’Deyip kılıcını yarım sıyırıp aralarına oturdu.
Onların bir kaçını yendikten sonra ,’’el-aman’’ deyip Salur’a boyun eğdiler.Ve ona güzel güzel atlar vermek istediler.
Salur Kazan :
----Yok,onlar bana gerek değil.’’ Dedi.
İtemcek’in adamları da:
-----’’Öyle ise tavlaya gir,beğendiğin atı seç de alıver.’’
Dediler.
Salur Kazan önceden aldığı fikir üzere karnı alaca tulpar atı istedi.Adamlar da getirip verdiler.
Salur Kazan ,karnı alaca ata binip ,İtemcek’in bulunduğu yere doğru sürdü.
Arkasından , Salur Kazan’ın geldiği İtemcek’e haber verildi.
İtemcek büyü ile ırmağın suyunu dondurdu.İlkin,üç ayaklı taganı düşünüp çıkardı.Daha sonra da Kazan’ın geldiğini görüp,boynundan tutmak için,taganını buzun yüzünde kaydırıp koyuverdi.
Salur Kazan celasunluk ile onun önünden yana çekildi.
Atını durdu.Daha sonra da,İtemcek yanına gelebilmeden, onun kafasını kopardı,taş gibi fırlatıp attı.

KAYNAK:
Yusuf AKGÜL- DEDE KORKUT / KORKUT ATA HİKÂYELERİNİN TÜRKMENİSTAN’DA DERLENEN SÖZLÜ VARYANTLARI
TÜRK DÜNYASINDAN SEÇME ESERLER DİZİSİ
MEB. YAY. İSTANBUL/1997