İnsanlık aleminin kendi ihtiyaçları ve zevklerinin esiri olmasıyla, bu vurdum duymazlık ve gammazlık olayı bugünlerde daha azgın ve saldırgan yüzünü gayet açık bir şekilde ortaya çıkarır. Öne çıkan bu egemen kesim, hem kendi ideolojisini baskı ve zor yöntemiyle topluma angaje eder, hem de istediği şekilde topluma yön ve biçim verir.
Dil, her doğan insanın en doğal konuşma ve kendini ifade etme hakkıdır. Bu doğal hakkın, kişinin elinden alınması veya susturulması en zalimce tutum ve davranıştır. Bir dilin yasaklandırılması hiç kimsenin haddine bağlı olmamalıdır. Gök kubbenin altında isteyen istediği dili konuşmaktan serbest olmalıdır. Herkes kendi anadilini konuşmasında hür olmalıdır. Her insan hür doğar, hür büyür ve hür yaşamalıdır. Onun sahip olduğu dil de hür olmalıdır. Buna bağlı olarak dil yasaklanmamalıdır. Eğer bir ülkede dil veya diller yasaklanırsa, dili yasaklayan kişi, kurum veya devletler de ilk önce bir başkasının esiri durumuna düşer. Sürekli kendisi zorda kalır ve teşhir olur. Eğer bir ülkede bir etniğin, bir halkın dili yasaklanırsa, günü gelir o ülke de, bir başkasının hakimiyeti altına girer ve kendi dili de elinden gider. Kendi ülkesinde kendisine kul yaratan bir toplum da bir başkasının kulu ve kölesi durumuna düşer. Kendi ülkesinde bir dili yasaklayan egemen bir güç de, bir başka gücün diline esir olur. Ama bir ülke kendi içindeki etnik azınlıkların dilini kullanmada serbest bırakırsa, hatta bu değişik dillerin yaşamasına yardımcı olursa, kalkınmada daha da ileri düzeye gelir ki en doğru yolun bu olması gerekir. Dillerin yaşatılması aslında çeşitlilik ve çok renkliliktir. Kültürlerin yaşatılması da aynıdır. Bu, hem insanlığı meşgul eden, hem de ilerleten bir yöntemdir.
Dil veya anadil, bir bireyin veya bir toplumun can damarıdır. Dil, bir toplumun yaşam kaynağıdır. Dil, bir toplumun yaşam suyudur. Dil, bir toplumu diri tutan taze kanıdır. Dil, bir toplumu yücelten ve geliştiren bir olgudur. Toplumu kaynaştıran ve yön veren dildir. Dil, bir toplumun veya bir etiğin varlığına en değerli kanıttır. Toplumu toplum yapan dildir. Topluma el, ayak, göz ve kulak olan da dildir.
Bir toplumun dilini yok sayan, inkâr eden, yasaklayan bir egemen ulus, unutmasın ki kendisi de ondan beter bir duruma düşeceği kaçınılmaz olacaktır. Kendisine esir yaratan hiçbir zaman özgür olamaz. Kendine köle yaratan biri, asıl kendisinin bir köle olduğunu asla unutmamalıdır. Birini esaret altında tutan, kendisini de esaret altına girmesine hizmet eder.

Hasan DAL
Makaleler, Denemeler ve Öykülerim