)( ÖZLEŞİM AKADEMİ -2- özleşim öğreniyoruz …)(

önceki çalışmamızı hatırlayalım...



HECE
Ağzımızın bir hareketiyle çıkan seslere HECE denir.

Açık Hece:
a e ı i o ö u ü ile biten hecelere açık hece denir.
ör:
la, me, ri, ço,kı,zu,tü.....

açık heceyi nokta (.) ile gösteririz .



Kapalı Hece :

b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z. sessiz harflerle biten hecelere kapalı hece denir...
ör:
bay-keş-hiç-kurt-alp-dem....

kapalı heceyi (_) ile gösteririz.


örnek:
Atatürk kelimesini inceleyelim.

A ta türk kelimesi üç hecelidir.

A sesli açık hece(.)
ta hecesi sesli açık hece(.)
türk hecesi sessiz kapalı hece(_)

A ta türk =açık hece, açık hece ,kapalı hece=(. . _ )

A ta türk
. . _



Özleşim şiiri hem hece şiiri hem de aruz gibi ama tamamen farklı özel özgün Özleşim ölçüsü özelliklerini birarada taşımaktadır.şair Özleşim ölçüsünü kendisi belirler...
hece şiiri özellikleri mutlaka bilinmelidir..

Hece vezinli şiir özellikleri:

Hece vezni mısralardaki hece sayısı eşitliğidir. Hece vezniyle yazılmış bir şiirde ilk mısra kaç heceden meydana gelmiş ise, ondan sonra gelen bütün mısraların da aynı hece sayısında olması gerekir. Hece vezninde mısraları meydana getiren heceler, sayı bakımından bir düzene bağlıdırlar. Mısradaki hecelerin toplamı o mısranın sayısını verir bu da mısranın ölçüsünü gösterir.

Hece sayısının bütün mısralarda eşit olması gibi, durakların da aynı olması gerekir her durakta kelime sona erer, bölünmez. Birinci mısradaki duraklarda heceler kaçar kaçar kümelenmişse, diğer mısralarda da aynı sayıda olması gerekir zaten şiiri okurken durak hatası varsa dilimize dokunur bizi rahatsız eder.

Kulanılanılan ölçülerden örnekler : Yedili 4+3;3+4, Sekizli 4+4; Onlu 5+5 ve 6+4; On birli 6+5, 4+4+3, 7+4; On ikili 4+4+4, 7+5, 6+6; On üçlü 7+6, 8+5; On dörtlü 7+7;On dörtlü

Bu ölçüler içerisinde en çok kullanılanlar şiir kalıpları 7’li, 8’li, 11’li ve 14’lü olanlardır. 7’li daha çok manilerde, 8’li semai, varsağı, destan ve türkülerde, 11’li ise koşma ve destanlar olmak üzere aşık ve tekke edebiyatı şiirlerinde kullanılmıştır. 14’lü hece ölçüsüne ise yine tekke ve çağdaş Türk şiirinde sıkça rastlanır.


aşağıdaki "Özleşim" dizeleri inceleyelim...



Yürüyoruz tüm millet Ata’mızın izinden
Alınacak dersler var Ata/ların s/özünden

hece yönünden:

Yürüyoruz tüm millet + Ata’mızın izinden
Alınacak dersler var + Ata/ların s/özünden .....7+7 lik duraklı 14 heceli


...................izinden
................s/özünden..... (yarım kafiye)


yarım kafiye:
bir ses benzerliği olan kafiyelere denir.
iz , söz= dize sonu kelime kökleri
iz-inden , söz-ünden
-inden ,-ünden =redif (kafiyeden sonra tekrar edilen ekler)
iz , söz= kafiye aranacak kelimeler
iz,s/öz= ( z ) kafiyedeki ortak ses bir tane o halde yarım kafiyedir..
(bazen ince ünlülerde e,i ,ö,ü kafiyeye dahil olabilir.)


Özleşim ölçüsü:

Yü rü yo ruz tüm mil let =
(açık hece ,açık hece,açık hece,kapalı hece / kapalı hece,kapalı hece)
A ta ’mı zın i zin den =
(açık hece ,açık hece ,açık hece ,kapalı hece/açık hece,kapalı hece,kapalı hece)
Yü rü yo ruz =( . . . _ )
tüm mil let = (_ _ _)
A ta’ mı zın =(. . . _)
i zin den= (. _ _ )

Alınacak=( . . . _ )
dersler var=(_ _ _)
Ata/ların =(. . . _)
s/özünden=(. _ _ )

Yü rü yo ruz =( . . . _ )=Alınacak
tüm mil let = (_ _ _)=dersler var
A ta’ mı zın =(. . . _)=Ata/ların
i zin den= (. _ _ )=s/özünden


1. ve 2. dizelerin aynı kalıpta olduğunu görüyoruz...

Yürüyoruz tüm millet Ata’mızın izinden
Alınacak dersler var Ata/ların s/özünden

dizelerin şair tarafından özgün belirlenmiş ölçüsü özgün Özleşim ölçüsü (ilham vezni) :

( . . . _ ) (_ _ _) ( . . . _) (. _ _ ) bu ölçüyü özleşime özgü aşağıdaki biçimde de

gösterebiliriz..

)(=1110 000 1110 100

bu örnek çalışmayla Özleşim dizelerin ,
hem hece özelliği hem de özgün Özleşim ölçüsü (ilham vezni) taşıdığını öğrenmiş olduk...


konuyu pekiştirmek için aşağıdaki soruyu cevaplayalım...

soru:

bahçesine girdim gülü seçilmez
güllerini derdim paha biçilmez

yukardaki dizelerin Özgün Özleşim ölçüsünü (ilham vezni) ve hece özelliklerini bulup yollayınız....

not:öğrenmek istediklerinizi özel mesaj kutusuna yollayabilirsiniz...

tarihi çalışmalarımıza katılan tüm üyelerimize başarılar dileriz...




şiirin orjinali bu linktedir.
www.edebiyatdefteri.com/siir/122957/---ata--(s)oz-u...sabiha küçüktüfekçi







SABİHA KÜÇÜKTÜFEKÇİ - 27 Aralık 2008 Cumartesi