ARABAŞI

• 2 Şubat 2009 Pazartesi 13:32:01

ARABAŞI

Arabaşı, Emirdağ kültüründe çok önemli bir yemek çeşididir. Eskiden insanlar hep arayış içinde olmuşlar ve çok şeyler de bulmuşlar. Radyo, televizyon gibi eğlence araçlarının olmadığı zamanlarda, uzun kış gecelerini şenlendirmek, hısım akrabayı bir araya toparlamak için değişik bir eğlence çeşidi idi arabaşı. Erkekler köy odalarına toplanıp bin bir gece masalları, yiğit Köroğlu destanları, Arabüzengi, Şah İsmail, Dedem Korkut’ları anlatıp eğlenirken, bir taraftan da kendilerine ziyafet yemekleri aramaktan geri durmamışlar. Ben burada ziyafet yemekleri arasında sadece arabaşını anlatacağım.
Arabaşı bazı yörelerde bilinmekle beraber esas olarak Emirdağ yöresine aittir. Arabaşının en güzel görünümlüsü ve en leziz hali Emirdağ sofrasındaki halidir. Tarihi nereye dayanır, nasıl bulunmuştur bilinmez, bildiğimiz tek şey gecenin bir vakti eşi dost, hısım akrabanın arabaşı yemek için bir araya toplanmalarıdır. Arabaşı Emirdağ’da, uzun yıllardan bu yana kültürümüze yerleşmiş hoş bir gelenektir. Yöre halkı bu yemeği illaki karlı günlerde yemeyi yeğlemişler.
Dışarıda kar yağarken içeride arabaşı pişirilir. Soğuk havada kar yağarken arabaşının hamur’u iyi donar, çorbası da çok sıcak içildiği için insanların içini ısıtır. Gece olduğunda kar altında arabaşı yemeye gelen misafirleri karşılamak çok zevklidir. Her gelen misafir karlı ayaklarını yerlere vura vura basamakları çıkıp odalara süzülürler. Güzel bir görüşme kaynaşma olur, bu beraberliğin adı gezektir.
Arabaşı günlerinde erkeklerin keyfine diyecek yoktur, onlar hazıra konarlar. Böyle bir günde bütün iş hanımlara düşer. Zira arabaşı cıngıllı kazanlarda pişer ve meydan tepsilerine dökülür. Akabinde çorbası da aynı kazanlarda pişirilir. Arabaşının malzemesi su, un ve tuzdan ibrettir. Ölçüsü ise bire dörttür yani bir ölçü una dört ölçü su katılır az veya çok yapmak isteğe bağlı. Çorbası tavuktan yapılır çok leziz bir çorbadır. Pişmiş tavuk minik minik parçalara ayrılıp kaynamakta olan suya atılır. Öte yandan kızgın yağda un kavrulur, bol salçayla karıştırılıp ılık suyla boza kıvamına getirilip kaynamakta olan tavuğa karıştırılır buna muyane yada terbiye denir. İçine bolca kurutulmuş acı biber atılır böylece çorbası da pişmiş olur. Arabaşı öğün vakti yenmez genellikle yemekten birkaç saat sonra yenir. Emirdağ yöresinde bu yemeği, büyük, küçük herkes çok sever. Arabaşının yenme vakti geldiğinde misafirlerin önüne sofralar kurulur, hamur tepsileri getirilir. Eli yakışanlar hamurları baklava şeklinde keserler, tepsilerin ortaları biraz açılır, açılan yerlere çorba tasları yerleştirilir. Çorba çok sıcak olmalıdır, bu yüzden çorba kazanı daima ateşin üzerindedir. Kaynar çorbanın içine bolca limon suyu katılır bol acılı, bol ekşili ve çok kaynar olarak hamurla çorba birlikte tüketilir. Buna arabaşı yutma denir.
Arabaşı sofrası çok neşelidir. Gülüş cümbüş kaşıklar birbirini kovalar. Arabaşı içmenin kendisine has kaidesi vardır. Kaşığından çorbanın içine hamur kaçıranlara çeşitli cezalar uygulanır. En iyi ceza bir sonraki arabaşı yeme ziyafetinin, çorbaya hamur kaçıran kişinin evinde yenmesidir. Diğer cezalar biraz eziyetlidir; kimilerini ellerinden ayaklarından tutup karların üzerine atıp kartopu gibi yuvarlarlar, kimilerini beşik gibi sallayıp karların üzerine atarlar. Kimilerine masal anlattırırlar, kimilerini kadın kıyafeti giydirip oynatırlar, kimilerini eşek yapıp üzerinden atlarlar velhasıl arabaşı eğlence aracı gibi bir şeydir. Ay ışığında karların üstünde oyun, cümbüş kırıla gider.
Köy insanları, uzun kış gecelerinde böyle güzel şeylerle vakit geçirirlerdi. İşin aslı arabaşının gölgesinde insanlar sık sık bir araya gelerek buluşup kaynaşırlardı. Bu güzel kültürümüz günümüzde de hala devam etmektedir.

Rabia BARIŞ