EDEBİYAT’TA, TENKİT VEYA YORUM


Tenkit veya Yorum: Okumayı bilmek ve yorumu başkalarına öğretmekle başlar.
Asıl vazife edebi güzel yazıların(şiir,hikaye,görsel eserler) içeriğini göstermekle kıymet-
lerinin anlaşılır olarak belirlemek gerektir.
Sanatkar şiirde sözle olduğu gibi,musikide seda ile resimde şekil ile düşünür.Bun-
lara dair tenkit veya yorum yazmak isteyenlerin bir çok vasıflara sahip olmakla,o alanda
bilgili olması şarttır.
Ben edebiyat tenkitçi(münekkit) lerine veya yorumcularına ait olmazsa olmaz
özellikleri belirlemeye çalışıyorum. Gelişen çağda edebiyat eserlerinin de kendini geçmi-
şine bağlı olarak yenilediğini biliyorum.
Bizce tenkitçi (münekkit) veya yorumcu edebiyat alanında:
1- Çok şeyi bilmelidir.
2- İnce bir zevki-yüksek takdiri-seçkin bir karakteri olmalıdır.
3- Edebi eser yazanlar kadar hayal gücü ile çok hassas ve hassasiyeti iyi bilen.
4- Kesinlikle tarafsız olduğu bilinmeli ve samimi olmalıdır.
5- Yorum veya tenkit en iyi bir üslup ile yazılmalıdır.
6- Zevkli ve takdir etmesini bilen ve de kıskanç olmamalıdır.
7- Tenkit veya yorum kesinlikle öğretici olmalıdır.
8- Her türlü eser hakkında ön bilgiye sahip olmak şarttır.
9- Eserlerin kıymetini, konusunu ulusal ve toplumsal değerlere önem vererek
tanıtarak, tenkit ve yorum makalesini samimi, dürüst, eserin vasıflarını gös-
termekle takdir etmelidir.
10- Tenkitçi veya yorumcunun bu yazılarını da okuyan eleştirmenler illaki var.
Unutmamalıdır kültür tabandan gelir. Buna bir örnek vermek gerekirse: ahlat ağa-
cına, armut aşılanır. Bu ağaca bakım gereklidir. Bakıp tımar etmezseniz, sonraki yıllar dip-
lerinden ahlat sürgünleri çıkacaktır. Büyüyüp gelişecektir. Bu sürgünler kesilmez ise aşılı
yeri, yer, bitirir ve kaybeder.
“Tenkit kolay-sanat güçtür” sözünü unutmayalım. Tenkitler ve yorumlar neye
göredir. İyi bir yorumcu veya tenkitçi; sempatik, cazip ve samimi olmakla, şair, yazar ve
sanatçıların başarılarına DÜŞMAN KESİLMEYİ zillet sayar. Sözlerinde hasetliğe yakın
tenkit veya yorum görülmesi, yapılan tenkit veya yorumu kıymetten düşürür.
Bu cümleden olarak :
a- Burada yazarın veya eser sahibinin esaslı fikirlerini, asıl maksadını öne çı-
karmak gereğin de asillik, yücelik vardır.
b- Asıl maksat ve düşünce hangi vasıtalarla öne çıkarılmışlığına bakmalıdır.
c- Üslüp ve vasıfları, fikir ve ifade ediliş şekli çok önemlidir.
Şunu demek istiyorum: Edebiyatta ancak bilgili, yüksek bir taktiri, hassas bir
zevki, sanatkar bir ruhu, tarafsız olma özelliği, üslubu tatlı ve kuvvetli bir kişilikle ancak
yorumcu veya tenkitçi olabilir diyorum. Sevgiler sunuyorum…06 Kasım 2008

Not:Tenkit ayrı ve yorum ayrı şeyler olduğunu bilerek yazdım.
. Mustafa ERMİŞ
Şair Gazeteci Yazar