- 1393 Okunma
- 1 Yorum
- 0 Beğeni
BİR ULU ÇINAR
60 lı yıllara şöyle bir dönüp bakmak istedi canım.Annem ,babam,halam ,teyzem...
Daha bir çok akraba...Teyzemlerde -eskiden çardak denen -büyük bir salonda hep
birlikte oturmuş ,radyo dinliyoruz.Kocaman bataryalı bir radyo.İki adet büyük silindir
pil ve bir adet kare batarya ile çalışıyor.Teyzemin kocası askerde jandarma çavuşu.
Biz nedense koca baba diyoruz.Gerçekten uzun boylu ,kocaman, iri yarı bir adam.
Uyanık,akıllı,sözünü dinletebilen biri Belli ki boşuna çavuş yapmamışlar askerde onu.
Bu yüzden olacak askerden gelir gelmez ,köylü muhtar seçmiş koca babamı. İhtilal
sonrası günler.Büyüklerin kulakları yassıada duruşmalarında.Ağızlarında sakız olmuş:
Uludağ’da ulu bir ağacın üzerinden radyo yayını yapan,askeri darbe ile devrilen eski
hükümet yanlısı bir radyocudan söz ediyorlar anladığımız kadarıyla.O sıralarda benim
gibi küçüklerin umurunda bile değil.Oysa bu gün öyle mi...Rahmetli ilkokul öğretmenim
Hasan Yanık’ın-bu gün bile anımsadığım kadarıyla-tek serveti olduğunu söylediği parma-
ğındaki altın yüzüğü ,talan edilen devlet kasasına irad kaydedilmek üzere teslim ettiğini
söylerken, gözlerinden süzülen keder ve sevincin birbirine karıştığı iki damla göz yaşı
bir tuhaf etmişti çocuk yüreğimizi.Bütün bunları şimdi anlamaya çalışıyorum doğal olarak.
O günlerde birbirimizi gıdıklayarak büyüklerin dikkatlerini dağıtmak ,ya da dikkatlerini
üzerimize çekerek ,hangimiz paçamızı kaptırıp kuvvetli bir tokat yeme ,ya da azar işitme
olasılığına muhatap olacaktık bilemiyorduk.Düşünmek bile olası değildi. Oysa büyükler...
"Savaş yıllarının yokluklarına eklenen ağır vergilerden on yıldır kurtulmuşuz.Bu ihtilal de
nereden çıktı.Kilosu yirmibeş kuruşa peynir satıp, bazen de satamayıp döktüğümüz bir
devirde , her keçi için hayvan başına yetmişbeş kuruş sayım istemişlerdi bizden .Islah
edilmemiş ırkları , ıslah edilmemiş meralarda otlatacaksın ve üç kilo peynir verecek süt
sağacaksın her keçiden.Nerde görüldü bu bolluk be."Büyüklerimizden hep böyle duyduk
bir şamar gibi, çocukluk yıllarımızın arpa unuyla yağsız sac üzerinde pişirilen yavan bazlama-
larını zar zor yutmaya çaba gösterirken.İşte böyle düşünebilen insanları askeri darbeye
karşı direnişe kışkırtıyormuş:Uludağ’da ulu bir ağacın üstünden yapılan radyo yayını...
Bu gün düşünüyorum böyle bir şey olmuş mudur diye...Yok canım nereden olacak...
Devletin bile radyo yayınlarını yurdun belirli bölgelerine zor ulaştırdığı o günlerde, biri
çıkacak da -hem de illegal bir şekilde- ulu ağaç üzerinden radyo yayını yapacak.
Bizim insanlarımızın ululardan medet ummak gibi bir alışkanlığından başka bir şey değil
bence bu söylentiler.Söylentiler çok.Bizim ilimizde de bir ulu çınardan söz eder bazıları
gurbette övünürken .Koskoca bir imparatorluğun kuruluş yerinde doğmak. büyük bir
ayrıcalıktır onlar için.Eski Bilecik’te,Kurtuluş Savaşı sırasında işgalci Yunan Askerleri
tarafından ısrarla yakılmak istenildiği halde, bir türlü yakılamayan imparatorluk simgesi
ulu bir çınar anlatılır gurbet sohbetlerinde.
Oysa oralarda dolaştığımızda yakılamayan pek fazla bir şeyle karşılaşmayız aslında.Yanmış
ipek fabrikalarına ait bir kaç buhar kazanı, yanmış camilerden arta kalan minareler ...
Öyle ulu bir çınar falan kalmamıştır imparatorluk temsil eden. Zincirli Kaya denilen bir kaya
kütlesini,ana kayaya bağlamakta kullanılan-insanın zor kaldırabileceği ağırlıkta -demir
zincir halkaları hala görünmekte imparatorluğu temsilen Sonra imparatorluğun fikir
babası Edebalı’nın türbesi...Bir de Orhan Gazi tarafından yaptırılan, beyliğin timsali küçük
bir cami.Başkalarını da sayabiliriz o yöreyi iyi tanıtabilmek uğruna. Böylece aslı astarı
olmayan şeyleri varmış gibi gösterip,insanların kafalarını da karıştırmamış oluruz.Örneğin
yöre insanı tarafından analı-kızlı diye tabulaştırılan küçük bir türbe daha.Çocuğu yaşama-
yan çiftler oraya gelip dua eder ,adak adar, iki mezar arasından geçerek ziyareti tamamlar.
Edebalı türbesinin doğusunda bu küçük türbe.Şeyh Edebalı’nın kızı ve torununa ait iki mezar
var içinde.Ben türbeleri gezerken hep küçük mezarlara bakar üzülürüm.Belli ki bir takım
başka ülkelerde ,ya da eski Türk boylarında yaşanan hanedan kavgalarına kendilerince bir
çözüm bulmuşlar küçücük şehzadeleri boğazlayarak.Öyle değilse sarayda bile bu kadar çok
küçük çocuk ölümü düşündürücü değil mi? Bu koskoca imparatorluğu yönetenlerin ,küçücük
çocuklarını toprağa vermiş olmaları ürkütücü bir bakıma. Babam şehzadelerin küçük yaşta
ölümlerini sultanların halktan kopmadan,sade bir yaşam tarzı sürdürmelerine bağlardı.Ona da
babası öyle söylermiş.Babam, babasından duyduklarını kanıtlamak ister gibi, Zincirli Kaya’nın
dibindeki Orhan Gazi’nin sarayını anlatırdı bana:
"Zincirli Kaya’nın dibinde, etrafı yarıya kadar taş,üzeri kerpiçle örülmüş duvarların çevirdiği,
bahçe ortasında ahşap-kerpiç karışımı iki katlı bir evdi Orhan Gazi’nin sarayı.Bilecik işgali
sırasında Yunanlıla tarafından yakıldı.Şimdi ki Bilecik’in olduğu yerler, Ermeni ve Rum
mahalleleriydi.Yunan Askeri oralara dokunmadı .Salt Türk mahallelerini yaktı.Orhan Gazi’nin
evi de diğer evlerden farksızdı.Bizim köydeki evimizle onun evi arasında pek bir fark yoktu.
Zincirli Kaya’nın dibinde olduğundan o koca kaya kütlesi sarayın üzerine göçer diye- faydası
olur mu bilmem-koca kaya zincirle ana kayaya bağlanmıştı.Adı o yüzden Zincirli Kaya olmuş
anlaşılan.Orhan Gazi’nin kendi sağlığında o kayayı zincirle ana kayaya bağlattığını sanmıyorum.
Daha sonraları torunları tarafından dedelerinin sarayının üstüne göçmesin diye bir önlem olsun
diye bağlanmıştır mutlaka. Deden de bana öyle bir takım şeyler söylerdi .Sonra Söğüt’teki
Ertuğrul Gazi Mescidine bir baksana. Ne kadar mütevazi bir yapı .İslam mahallesi dururken
rum mahallesine mescit yaptırmak,müslüman mahallesinde salyangoz satmak gibi bir şey değil.
Apayrı bir yücelik ,ululuk Ertuğrul Gazi öyle ulu bir insan ki ,Yunan askerleri işgalde kurşun
yağmuruna tutmuşlar türbeyi:
-Kalk koca Ertuğrul torunlarının haline bak ,demişler.Türbede tam lahidin üstünde tavana asılı
bir altın küre vardı işgal öncesi.Onu çalmışlar.Pencere kepenklerinde kurşun izlerini görüyor
herkes.Yunan askerlerinin ayıbı bütün bunlar.Yakılan camilerin minareleri.de..."Yunan askerlerinin
çıkarttığı işgal yangınlarından kurtulan ,bir ulu çınardan söz edildiğini söylemiştik ya gurbet sohbet-
lerinde, işte o ulu çınarı göremedim ben hiç bir zaman.Bizim insanımız sever öyle ulu şeyleri diye
çeşni olsun kabilinden ulu bir çınardan söz edilir her zaman lafı perçinlemek istercesine anlaşılan.
Orada ki ulu çınar diye tanımlanan çınar belki yüz yıllıktır. Ulu çınar varmış eskiden ama,o da
Yunanlılar Bilecik’i yaktığında yanmış.Ulu çınar Zincirli Kaya’nın dibinde ki ,Orhan Gazi Sarayı’nın
tam önündeymiş.İpek yolu denen yolun tam kenarında...Sarayın yapımında dikilmiş.Yani yediyüz
yaşında.İmparatorluğun timsali gerçekten.Babam eşekle gelirmiş pazara.Bir yaya dört kilometre
yolu bir saatte yürüyebilir.Bizim köy buraya oniki kilometre.Demek ki babam üç saatte köyden
buraya gelebiliyormuş yürüyerek.Halen onarım halinde bir aşevi var ilerde .Orada bedava sabah
çorbası ikram edilirmiş yoldan geçenlere ama ,eşek yorgun olduğundan çorba içene kadar sırtında
yükle bekleyemezmiş.Bu yüzden babam , çaresiz çorba içmeden gelirmiş pazara.Ulu çınarın içi
oyukmuş.Eskici dediğimiz ayakkabı tamircisi çalışırmış içinde .Bir perde çekmiş kapı kısmına .Belki
geceleri bile orada yatıyordu garip.
.....................
İyi araştırma yapmadan hazırlanan belgesellere bakar bakar gülerim her zaman . Belgeseli hazırlayıp
sunan ne Latince ,ne de Osmanlıca bilmediği gibi, bilen birini yanında bulundurup , izleyenlere anlat-
masını bile istemez. Nasılsa belgeseli satın alacak bir enayi bulacağını düşünmüştür belkide.Ya da ,
başka hesaplar peşindedir.Halkı uyutmak isteyenler belki prim bile veriyorlardır böyle proğram hazır-
layanlara.Bir dikkat edilse görülecek belgesel çeken kameramanın belgeselden çok, sunan hanımın iç
gıdıklayan yerlerini daha çok gösterdiği .Ülkemizde adım attığımız her yerde bir anıt...Üzerinde ki yazıt
Osmanlıca yazılmış Arap harflariyle.Bizim proğramı hazırlayan ve sunanın bilmediği bir yazı.Salt kameranın
gösterdiğini sanki radyo proğramı gibi bize sunuyor.Öyle belgesel mi olur...Eğer bir mezar taşıysa kameranın
gösterdiği ,sunanın Osmanlıcayı okuyabilmesi ,bize orada yatanın kim olduğunu anlatması gerekmez mi...
Bilmiyorsa yapılacak tek şey, fatiha okuyup geçmektir bence.Belgesel diye onu bir başkalarına ne diye
sunuyorlar...Ben artık türbelere ziyarete bile gitmiyorum buralarda yatanlara yapılan saygısızlıkları
gördüğümden beri.Hali vakti yerinde biri türbe düzenlemesi için şartlı yardımda bulunmuş:Öldüğünde
kendisine orada bir mezar yeri tahsis edilmesini şart koşarak...Türbe çevresinde Osmanlıca yazılmış mezar
taşlarının arasında sırıtan bir mezar taşı.Üzerinde Türkçe yazılar.Ölüm tarihi elli yıl öncesine ait.Sanki evliya
mübarek.Birde gidip oralardaki ağaçlara çaput bağlıyorlar.Eskiden analı-kızlıya gelir dua ederdi çocuk sahibi
olmak isteyenler, ya da çocuğu yaşamayanlar dedik ya.Yav onların öyle bir kerameti olsa kendi çocuklarını
yaşatırlar dı ...Değil mi ama...
Yazan:Osman Eker
YORUMLAR
yüreğine kalemine sağlık
YAZMAK SANA YAKIŞIYOR
BUDA BENDEN OLSUN
TARİHÇİ SÜLEYMAN
Gönül soframda var...Beklerim
Otuzbeş yaşlarında,saçı sakalı uzamış ve ağarmış,
sıska,zayıf birisiydi.Bizim köyün terkedilmiş,çatısı akan
suyu akmayan,elektiriği olmayan,yıkık harabe halindeki
bir binasında yaşıyordu.İlginç bir kişiliği,mükemmel bir
hafızası vardı.Bütün sayısal işlemleri,aklından hesap ma-
kinasından önce yapabiliyor,tarihte yaşanmış bütün önem-
li olayları,savaşları,depremleri,felaketleri günleri ile söyli-
yabiliyordu.Hatta ve hatta gelecekteki önemli günlerin,bay-
ramların hangi güne rastlıyacağını bile biliyordu.Köyün yaş-
lıları ona TARİHÇİ SÜLAYMAN adını takmışlardı.Gerçek-
tende o yaşayan canlı bir tarihti.O varken ansiklopedilere,
internete,hesap makinalarına gerek yoktu.Bizim köyün ca-
hil gençleri,çocukları ona daha bir acımasız davranmışlar
ve ona DELİ SÜLEYMAN adını takmışlardı...
Amma,
Bana göre SÜLAYMAN,üstün zekalı bir DAHİYDİ
Köyde birinci derecede yakınımız,akrabamız olmaması-
na,kalmamasına rağmen sırf onu görmek,onunla sohbet
edebilmek,onun erzağını,bir takım ihtiyaçlarını giderebilmek
için sık,sık köye gitmeye başlamıştım.
Zira,
TARİHÇİ SÜLEYMAN mükemmel bir şiir yorumcusuydu
ve bütün ünlü şairlerin şiirlerini ezbeer biliyordu.Hele,hele
büyük ÜSTAD,NECİP FAZIL IN SAKARYA şiirini onun yo-
rumuyla dinlemek,bana tanımı mümkün olamıyacak kadar
bir bir haz ve mutlulık veriyordu.SAKARYA şiirini onun yoru-
muyla kaç kere dinlediğimi unuttum bile....Beş,on,elli belki-
de yüz kere...
Şaşılacak şeydi...Benim otuz yılda yazdığım,defalarca
okuduğum halde bir tekini bile ezberliyemediğim,beş şiir
kitabında topladığım,kendisine hediye ettiğim kitaplarımdaki
tüm şiirlerimi TARİHÇİ SÜLAYMAN bir haftada ezberlemiş,
HARDDİSİKİNE almıştı bile.Onun yorumuyla insanın kendi
şiirini dinlemesi,mtluluk gurur verici bir olaydı.
Yaz yaklaşıyordu.Tatile çıkmadan önce hem TARİHÇİ
SÜLAYMAN IN ihtiyaçlarını gidermek,hemde onunla sohbet
etmek için,onun eşsiz yorumuyla kendi şiirlerimi dinlemek
için köye gitmiştim.Arabamı virane evin önünde park ettik-
ten sonra,bağajdaki poşetleri elime alıp tam kilitsiz kapıyı
aralıyacaktımki,BİR ÇOCUK
- AĞBİ DELİ SÜLAYMAN ÖLDÜ.HABERİN YOK MU?
dedi.İçim CIZZ ediverdi.Elimdeki poşetler yere düştü.
Hınzır çocuk bir ölüm haberi böylemi verilirdi.Sanki başımdan
aşağıya doğru kaynar sular dökülmüştü.Çocuğa hiç bir şey
söylemeden,emin olmak için evin kapısını araladım.
TARİHÇİ SÜLAYMAN gerçektende evde yoktu.Çocuğun
söyleiği doğru olmalıydı.Amma doğru olmaması için bildiğim
tüm duaları okumaya başlamıştım.Gözlerim yerdeki hasırın
üzerindeki benim son çıkardığım KARABORSA SEVGİ adlı
şiir kitabına takıldı.Garibim demekki en son benim şiirlerimi
okuyarak ölmüştü diye düşünüyordumki,kitabın yanındaki,
sayfaları yırtık,pırtık bir deftere gözüm ilişti.Defteri elime aldım.
Orta yerinde kurşun bir kalem duruyordu.Kalemde TARİHÇİ
SÜLAYMAN IN adeta ellerinin,yüreğinin sıcaklığını hissettim.
Bir hüzün çöktü üstüme.Ağlamamak için direniyordum...
TARİHÇİ SÜLEYMAN IN yazdıklarını okumaya başladım.
Aman ALLAHIM neydi bu güzellikler...ÖZLÜ VE GÜZEL SÖZ-
LER,HADİSLER...En son sayfadan başa doğru,
-KRAL OLUP PARAMI DİLENCİ GİBİ HARCAMAKTANSA,
DİLENCİ OLUP,PARAMI KRAL GİBİ HARCAMAYI TERCİH
EDERİM
-PARANI VER,GÖNLÜNÜ VER,CANINI VER AMA SIRRINI
VERME
-İŞİNİ BEĞEN,AŞINI BEĞEN,EŞİNİ BEĞEN AMA KENDİNİ
BEĞENME
-DAVET ET,HAYRET ET,İKRAM ET,AFFET AMA İHANET
ETME
-ZENGİNLİK MAL ÇOKLUĞUNDAN OLMAZ,HAKİKİ ZENGİN-
LİK,ANCAK GÖNÜL ZENGİNLİĞİDİR
-MAL CİMRİ,SİLAH KORKAK,KARAR DA ZAYIF KİŞİLERDE
OLURSA İŞLER BOZULUR,DOĞRU GİTMEZ
-GÜNÜN ADAMI DEĞİL,HAKİKATIN ADAMI OL
-BÜTÜN CİHANI ARAŞTIRDIM,İYİ HUYDAN DAHA İYİ BİR Lİ-
YAKAT GÖRMEDİM
-MIZRAK YARASI İYİLEŞİR,DİL YARASI İYİLEŞMEZ
-KUSURSUZ DOST ARAYAN,DOSTSUZ KALIR
-HAKSIZLIK ÖNÜNDE EĞİLMEYİNİZ,ÇÜNKÜ HAKKINIZLA
BERABER ŞEREFİNİZİDE KAYBEDERSİNİZ
-YALAN ÖYLE ZEHİRLİ BİR OKTURKİ,HEDEFİNİ DEĞİL ATA-
NI YAKALAR.
-EN YÜKSEĞE ERİŞMEK İSTERSENİZ,EN AŞAĞIDAN BAŞ-
LAYIN
-HATA ETMEK BİRŞEY DEĞİL,HATA ETTİĞİNİ UNUTMAK
KÖTÜLÜKTÜR
-HARAMDAM MAL YIĞMAK,BALON GİBİDİR.ŞİŞER,ŞİŞER
BİRDEN PATLAR
-KİTAP OKU,MESLEK OKU,DÜNYAYI OKU AMA LANET OKUMA
-YALAN BACALARI KARARAN İS GİBİ,İNSANLARIN İÇİNİDE
KARARTIR
-YENİLMESİ GEREKEN İLK DÜŞMAN NEFİSTİR
-GURUR,KİBİR ŞEYTANIN ARKADAŞIDIR
-MEZARLIKLAR VAZGEÇİLMEZ SANILAN ŞÖHRETLERLE,KAH
RAMANLARLA DOLU.SAKIN ŞÖHRETİNE GÜVENME
-EVLİLİK KUŞATILAN KENTE BENZER.İÇİNDEKİLER DIŞARI
ÇIKMAYA,DIŞINDAKİLER,ÇERİYE GİRMEYE ÇALIŞIRLAR
....
....
Ve....Daha neler,neler
TARİHÇİ SÜLAYMAN IN yazdıklarını okumaya doyamıyordum.
Elimdeki defterle eşikten dışarıya adımımı atmıştım ki,HASAN EMMİ
ile karşılaştım.Belliki birileri haber vermişti geldiğimi,
Hasan Emmi,
-GEÇ KALDIN EVLAT.TARİHÇİ SÜLEYMAN DA TARİH OLDU
dedi.
-EVET GEÇ KALDIM HASAN EMMİ.KOSKOCA BİR KÖY,BİR
GARİBANA BAKAMADI.YAZIKLAR OLSUN BU KÖYE.HİÇ Mİ SİZ-
LERDE ACIMA DUYGUSU YOK.HİÇ Mİ ÖLÜMLERDEN DERS AL-
MIYORSUNUZ,BİRGÜN ÖLECEĞİNİZİ DÜŞÜNMÜYORSUNUZ.ME-
MARK ETMEYİN BU KÖY SİZLEREDE KALMAZ...
Ağzıma geleni söylüyordum.Neler söylediğimi dahi bilmiyordum.
Belki bu yaşlı adamın kalbini,suçu olmadığı halde kırıyordum.HASAN
EMMİ,görmüş,geçimiş olgun birisi,söylediklerime ağzını açıpta tek
bir kelime dahi söylemedi,karşılık vermedi.Elleri ile sırtımı sıvazladı.
Belliki çok acı çektiğimi oda anlamıştı.Yaraya tuz basmak istemiyor
gibiydi.
O üzüntüyle,kızgınlıkla arabama nasıl bindiğimi,köyden nasıl ayrıl-
dığımı dahi bilmiyorum.TARİHÇİ SÜLAYMAN IN mezarına gitmek
bile aklıma gelmemişti.
YAŞ OTUZBEŞ YOLUN YARISI EDER demiş,merhum usta şair
CAHİT SITKI TARANCI...Daha yolun yarısında kara topraklarla bu-
luşmuştu dostum,DAHİ SÜLEYMAN...Bizim köylülerin deliliğe layık
gördüğü TARİHÇİ SÜLAYMAN IN yokluğuna alışmam hiçte kolay
olmayacak çok zor olacak gibi...
Sırf bizim köylülerin değil,TÜRKİYE NİN kımetini bilmediği bir
DEĞERİ,DAHİYİ kaybetmenin üzüntüsünü yaşıyorum.
BAŞIN SAĞOLSUN TÜRKİYE...BAŞIN SAĞOLSUN