SARIKAMIŞ ŞEHİTLERİMİZİN 111. YIL DÖNÜMÜ (22 ARALIK 2014)

Yıl 1914…Yer Sarıkamış…
Sarıkamış‘ta 60 bini donarak olmak üzere 78 bin şehit vermiştik.
1914 yılının 15-22 Aralık tarihleri arasında, Sarıkamış yakınındaki Allahuekber dağlarında, Kars’ı Ruslardan geri almak için harekata katılan 60 bin asker donarak öldü.
Başkumandan vekili Enver Paşa büyük bir güçle, Rusları hiç beklemedikleri bir yerden, Allahüekber dağlarından aşarak vurmayı ve Kars‘ı yeniden vatan topraklarına katmayı hedeflemişti.
Allahuekber dağlarının yer yer 2-3 bin rakımlı geçitlerinde ısı sıfırın altında 30 - 40 dereceye kadar düşüyordu. Türk askerlerinin büyük bölümü ise çölden gelmişti ve üzerlerinde yazlık üniformalar vardı.
Sarıkamış’ta dondurucu soğuk altında askerlerimizin durumunu Kurmay Subay Şerif Bey “Sarıkamış” adlı kitabında şöyle anlatıyor:

“Yol kenarında karların içinde çömelmiş bir asker, bir yığın karı kollarıyla kucaklamış, titreyerek, feryat ederek dişleriyle kemiriyordu. Kaldırıp yola sevketmek istedim. Beni hiç görmedi. zavallı çıldırmıştı. Bu suretle şu lanetli buzullar içinde biz belki on bin kişiden fazla insanı bir günde karların altına bıraktık ve geçtik”.

Rus Kafkas Ordusu Kurmay Başkan Vekili Dük Aleksandroviç Pietroviç Sarıkamış’ta gördüklerine anılarında şöyle yer vermiş:

“İlk sırada diz çökmüş 9 kahraman. Mavzerleriyle nişan almışlar, tetiğe asılmak üzereler ama asılamamışlar… İkinci sırada cephane taşıyanlar var, sandıkları bir avuçlamışlar ki, kainattan hırslarını almak istiyor gibiler. Öylesine kaskatı kesilmişler… Ve sağ başta Binbaşı Nihat. Dimdik ayakta, başı açık, saçları beyaza boyanmış, gözleri karşıda…Allahuekber dağlarındaki son Türk müfrezesini teslim alamadım. Bizden çok evvel, Allah’larına teslim olmuşlardı.”

Allahuekber dağları, 37 bin şehit verilerek aşıldı ve Sarıkamış kuşatıldı. Sarıkamış kuşatma harekatı aşırı soğuk ve açlık yüzünden, hedef ele geçirilemeden, 5 Ocak 1915’de sona erdi.

Osmanlı Ordusu bu dağlarda, 60 bini donma sonucu tam 78 bin şehit verdi. Rus birlikleri de bu savaşlarda 32 bin askerini kaybetti.

Harekâtın Sonuçları
Sarıkamış Harekâtı, seferberlikten itibaren başlayan hatalar ve ihmaller zincirinin hazin bir sonucudur. Köprüköy ve Azap muharebelerinde düşman imha edilerek tehdit ortadan kaldırılsaydı Sarıkamış Harekâtına ihtiyaç duyulmayacaktı. Türk askeri askerliğin bütün icaplarını yerine getirdiği halde ordunun sevk ve idaresinde yaşanan sorunlar bu sonucu doğurmuştur.
3. Ordu savaş gücünü kaybettiğinden üstünlük Ruslara geçmiştir. Elviye-i Selase ve Kafkasya’nın kurtuluşu için çıkılan yolda Doğu Anadolu işgal ve istilaya açık hale gelmiştir. 93. Harbi’nin yaralarını sarmak mümkün olamadığı gibi yeni acılara neden olundu. Ruslar harekât bölgesinde on binlerce Türk ahaliyi Türk ordusuna destek verdikleri iddiasıyla katletti. Taşnak Ermenilerini kışkırtarak doğu vilayetlerinde isyanlar çıkarmak suretiyle devleti ve orduyu iki ateş arasında bıraktılar. Bu sebeple önce Elviye-i Selase’den, ardından doğu vilayetlerinden yüzbinlerce insan daha güvenli addettikleri bölgelere göç etmek zorunda kalmışlardır.
Sarıkamış Harekâtı, dünya savaşının seyrini de etkilemiştir. İngiltere, Rusya üzerindeki baskıyı azaltmak ve ona yardım etmek amacıyla Çanakkale cephesini açmıştır.
( Kaynak: Prof. Dr. Selçuk Ural)

www.kars.gov.tr/sehirkartlarisarikamissehitleri

Sarıkamış şehitlerimizi 111. yıl dönümünde rahmet, minnet ve saygıyla anıyorum.
Ruhları şâd, mekanları Firdevs cenneti olsun.


TETİKTE DONMUŞ ELLER


Altmış bini donarak yetmiş sekiz bin şehit
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller
Sarıkamış dramı böyle yazılmış ahit
Ruhları teslim olmuş nasıl anlatsın diller
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller


Elbiseler yazlıktı eratında, erinde
Moskof kışlık gemiyi batırmıştı yerinde
Rus ruleti oynandı askerin üzerinde
Karla dolu kabirde açmıştı beyaz güller
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller


Üşüyen bedenleri hasretlik çekip yandı
Karla kaplı dağları kolay aşılır sandı
Moskof’u yurttan kovup dönüşüne inandı
Yaşayan bilir ancak anlatılmaz o haller
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller


Ter alnında soğudu, katılaşıp buz oldu
Dondu çarıkta ayak, soğuktan beniz soldu
Allahuekber dağı nice şehitle doldu
Üstlerine örtülmüş kar gibi beyaz tüller
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller


Buzdan heykeller gibi şehit dolu ne hazin
Eksi kırk derecede şartlar oldukça çetin
Kazma girmez toprağa imkansız olmuş defin
Dondurucu soğukta savrulup giden küller
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller


Emre itaat edip kapılmadan korkuya
Buz tuttu bedenleri daldı derin uykuya
Türk’ün kahramanlığı yer bırakmaz kuşkuya
Allahuekber şahit, mahzun bütün gönüller
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller


Kahramanlık yolunda hüzündür Sarıkamış
Nice canları aldı yokluk, soğuk, karakış
Allahüekber dağı cennete doğru varış
Ruhları cennettedir; oradadır ödüller
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller


Sarıkamış dramı gizlenmişti yedi yıl
Sansürcü Enver Paşa sorumlu olan akıl
Vatana can verilir asla verilmez çakıl
Güller karla kaplandı; sustu bütün bülbüller
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller


Türkmenoğlu budur der: şehitliğin yamanı
Hepsi vatan aşkıyla dolup taşmış imanı
Sarıkamış dağları beyaz hüznün romanı
Kardelen gibi karda boynu bükük melûller
Nişan almış mavzerle tetikte donmuş eller

Şükrü Atay (Türkmenoğlu)