KARS"IN TARİHÇESİ.
Kars adının kökeni, M.Ö. 130-127 yıllarında Kafkas Dağları’nın kuzeyinde ve Dağıstan’da yaşamış olan Karsaklar kabilesinden gelmektedir. Bu kabile, Kars çevresine yerleşerek şehre adını vermiştir. Dolayısıyla, Türkiye’deki en eski Türkçe il adlarından biri olarak ün kazanmıştır. "Divan-ı Lügat it Türk"te Kars kelimesi, deve veya koyun yününden yapılan elbise, şal kuşak dokuma anlamına gelmektedir.
Kars’ın tarih öncesi çağlardan bu yana bir yerleşim merkezi olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır. Kür (Kura) ve Aras (Araz) nehirleri boyunca yapılan kazılarda bu izlere rastlanmaktadır. Kapataş, Yantmataş ve Cilalıtaş devirlerinden itibaren yerleşim merkezlerinin oluşmasının yanı sıra M.Ö. 9000-8000 yıllarında hayvan ehlileştirme ve tarım devirlerinin yaşandığı bilinmektedir.
M.Ö. 5000-4000 yıllarında Doğu Anadolu ve Azerbaycan’a yerleşen Huriler, Kars’ın bilinen ilk sakinleridir. Daha sonra M.Ö. 9. yüzyılda güneyden gelen Urartuların egemenliğine girmiştir. Urartular, 2500 yıl boyunca küçük beylikler vasıtasıyla hakimiyetlerini sürdürmüşlerdir. M.Ö. 665 yılında Urartuların bölgeden çekilmesiyle hakimiyet İskitlere geçmiştir. İskit egemenliği M.Ö. 145 yılına kadar devam etmiştir. Bu tarihten itibaren Partlar, İskit egemenliğine son vererek Türk Arsaklı beyliğini kurmuşlardır. Kars adı da bu dönemden gelmektedir. Arsaklar, M.Ö. 2. yüzyıldan MS 5. yüzyılın ortalarına kadar Kars’ta hüküm sürmüşlerdir.
1064 yılında Selçuklu Türkleri tarafından fethedilerek Türk Şeddatlı beyliğinin egemenliğine verilen Kars, daha sonra çeşitli dönemlerde Gürcü Atabeylerinin, Moğolların, Karakoyunluların ve Akkoyunluların eline geçmiştir. 1535 yılından itibaren Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarına katılan Kars, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’na kadar Rus işgaline maruz kalmıştır.
1918’e kadar 40 yıl boyunca Rus işgali altında kalan Kars, 1918’de tekrar alındıktan sonra Mondros Mütarekesi gereği Türk ordusunun çekilmesiyle kaderine terk edilmiştir. Ancak ordunun desteğinden yoksun kalan Karslılar, önce Milli Şura sonra da Çenub-i Garb-i Kafkas hükümetlerini kurarak mücadelelerine devam etmişlerdir. 30 Ekim 1920’de Kazım Karabekir komutasındaki Türk Ordusu tarafından alınarak Türk topraklarına katılmıştır.
1853-1856 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rus ordularına karşı kahramanca savunulan Kars, kazanılan zafer sonucunda "Kars Zafer Madalyası" ile ödüllendirilmiştir. Bu madalya aynı zamanda Anadolu’da bir şehre verilen ilk gazilik madalyası olma özelliğini taşımaktadır.