Değerli Okurlar,
TikTok’un hayatımıza girmesi sadece yeni bir platform deneyimi yaratmakla kalmadı; aynı zamanda gündelik hayatın dokusunu, ilişkilerimizin ritmini ve kültürel üretimin biçimlerini dönüştüren güçlü bir sosyolojik kırılma yarattı.

Meslektaşım Sayın Sosyolog Zeliha Bürtek’in “toplumsal çözülme, kültürel erozyon ve sosyal çürüme” üzerine vurguladığı perspektifle uyumlu biçimde, TikTok’un bugün toplumsal çürümeyi hızlandıran bir mekanizmaya dönüştüğünü söylemek abartı değil.

TikTok’un bu etkisi, yalnızca “teknoloji kaynaklı bir değişim” olarak okunamaz; çünkü platform, bireyleri yalnızca içerik tüketicisi değil, aynı zamanda “algoritmik performans üreticisi” hâline getiriyor. Asıl dönüşüm de tam bu noktada başlıyor.

Performansın Hakikati Gölgede Bıraktığı Bir Çağ
Gündelik hayat artık kameraya hazır bir sahne. İnsanlar karşısında kimsenin olmadığı odalarda bile izleyici varmış gibi davranıyor. Goffman’ın “gündelik hayatın sahnesi” metaforu TikTok çağında aşırılaşarak, hakikat ile performans arasındaki çizgiyi silmeye başladı.

Filtrelerle idealize edilen bedenler, dramatize edilmiş duygular, hızla tüketilen itiraflar, “challenge” adı altında yapılan riskli davranışlar. Bütün bunlar bireyin gerçek benliğini değil, algoritmanın ödüllendirdiği bir sanal benlik üretme çabasını yansıtıyor.
Böylece toplumsal olan, parçalara ayrılıyor:

Duygular hızlanıyor,
ilişkiler yüzeyselleşiyor,
kimlikler parçalanıyor,
gerçeklik gösterinin ham maddesine dönüşüyor.
Bu da çürümenin ilk halkası: hakikatin aşınması.

Algoritmanın Ahlakı: Görünenin Değer, Görünmeyenin Yok Sayıldığı Bir Sistem
TikTok’un algoritması yalnızca neyi izlediğimizi belirlemiyor; aynı zamanda neye değer verdiğimizi, neyi konuştuğumuzu ve neyi önemsediğimizi şekillendiriyor. Bu durum, toplumda görünürlüğü olanla olmayan arasındaki uçurumu derinleştiriyor.

Görünür olan iyi ya da doğru olduğu için değil, sadece tıklanabilir olduğu için görünür hâle geliyor.

Bu kültürde:

Aşırılık ödüllendiriliyor,
duygu sömürüsü teşvik ediliyor,
mahremiyet bir performans aracına dönüşüyor,
etik ise görünürlüğün gerisinde kalıyor.
Toplumsal çürüme tam da burada kökleniyor: Değer üretimi yerini görüntü üretimine bırakıyor.

Gençlik Kültürünün Dönüşümü: Estetiğin Ahlakı Gölgelemesi
TikTok’un gençler üzerindeki etkisi yalnızca tüketim alışkanlıklarını değil, yaşam pratiklerini de biçimlendiriyor.
Gençler artık kendilerini ifade ederken dahi “trend olan estetiklere” göre hareket ediyor:

Söyleyiş tarzı,
mizah biçimi,
beden duruşu,
duyguları ifade etme şekli…
Tümü Global TikTok Estetiği denilebilecek bir üst dil tarafından yönlendiriliyor.

Bu durum, bireyselliği beslemesi beklenen dijital kültürün tam tersine, standartlaştırılmış bir kimlik üretimine sürüklüyor. Çeşitliliğin yüzeyde arttığı ama içerikte daraldığı bir kültürel atmosfer oluşuyor.

Bu da çürümenin ikinci halkası: özgünlüğün yitimi
Kolektif Algının Zayıflaması: Birlikte Düşünmenin Gerileyişi
Toplumu toplum yapan şey, ortak bir dünyayı paylaşma kapasitesidir. Fakat TikTok’un sonsuz akışı, bireyleri birbirinden kopuk mikro-kamulara ayırıyor. Herkes kendi algoritmik kabuğunun içinde yaşıyor

Sonuç:
Ortak referanslar azalıyor,
Kamusal tartışmanın kalitesi düşüyor,
Derinlikli düşünme yerini anlık tepkilere bırakıyor.
Bu, çürümenin üçüncü halkası: kolektif bilincin çözülmesi.

Sonuç: Çürüme Bir Sonuç Değil, Süreçtir
TikTok’un toplumsal çürümeyi yaratması bir gecede olmadı. Bu, teknolojinin hızını insan ilişkilerinin derinliğinin önüne koyan bir sürecin doğal sonucu. Zeliha Bürtek’in görüşleriyle paralel biçimde söyleyebiliriz ki bugün yaşadığımız şey, kültürel dokunun yavaş ama sürekli aşınmasıdır.

Bu nedenle mesele TikTok’u yasaklamak ya da yok saymak değil; onu hangi kültürel değerler içinde, nasıl konumlandıracağımızı tartışmaktır.
Toplumsal çürümeyi durdurmak; bireyin değil, toplumun ortak sorumluluğudur.

Ve en önemlisi:
Gerçekliğin yeniden değer kazanması için görünürlüğü değil, anlamı merkeze alan bir kültürel dönüşüme ihtiyacımız var.
----------------------

Haberton.com ’da makalemi bulabilirsiniz.
haberton.com/tiktok-sonrasi-toplumsal-curume-dijital-estetigin-hakikatle-savasi/