Bulgur Pilavına Yolculuk

• 8 Mayıs 2024 Çarşamba 11:33:32

MUCUR’U TANIYORUZ: - 8
-Bulgur Pilavına Yolculuk-

Yaz ayları sonunda tarladaki buğday hasat edilmiş buğday yığını harman yerindeki palas sergi üstüne dökülmüştür.
Buğday elenir, tozu toprağı savrularak temizlenir.
Buğdayın bir kısmı seneye ekilmek üzere tohumluk ayrılır. İhtiyaç kadarı kışlık ekmek yapmada kullanılacak un için, bir kısmı da bulgur ve yarma yapmak için ayrılır. Torbalara, çuvallar doldurularak evde ayrılan yerlerine konur.
Bulgur yapılacak “Şahman cinsi buğday” kalburdan elenerek taşından, toz ve toprağından temizlenir, yıkanır. Bulgur kaynatmak için hazır hale getirilir.

Uygun yere ateş yakmak için tandır kazılır. Tandır; 70-80 cm derinlik ve 60-70 cm çapında kazılan çukurdur. Tandırda yakmak için gerekli olan yakacak malzemeler tandır yakınına hazırlanır.
Tandır üstüne büyük bir bakır leğen konulur, içine 3-4 kova temiz su koyarak, tandır ateşlenir. Leğendeki su birazcık ısınmaya başlayınca, 4-5 şinik şahman buğdayı konur. Yanmakta olan tandır sürekli ateşlenir, ta ki leğendeki buğday kaynamaya başlayıncaya kadar. Kaynamakta olan buğday temiz bir kürekle sürekli karıştırılır ki, buğday leğenin dibine yapışmasın. Kaynama esnasında suyu eksilirse, yeteri kadar ılık su ilave edilir, buğday leğende iyice pişip yumuşama kıvamı alıncaya kadar kürekle karıştırma işi devam eder.

Bulgur kıvamını alınca ateşleme durdurulur, leğendeki kaynamış bulgur kova ya da küçük kaplarla taşınarak, önceden hazırlanan yaygı (kilim-palas) üstüne dökülür.
Yaygıdaki bulgur, günün erken saatinde, güneş alan yere serilen yaygılar üzerine dağıtılır.
Bulgur 2 gün süreyle sergi üzerinde sık sık karıştırılarak kuruması sağlanır.
İkini aşamada, kurutulan bulgur yeniden gözden geçirilir, içinde kalan taş ya da tarla atıklarından ayıklanır.
Sırada bulgurun soku (dibek) da dövülmesine gelir.
Soku taşı sert granit taştan oyulan, içine 3-4 şinik bulgur alabilen bir gereçtir. Soku taşı mahallenin/ Köyün ortak malıdır. İhtiyacı olanlar sırayla kullanırlar.

Soku taşı yıkanır-silinir temiz hale getirilir. Soku etrafına kilimler serilerek, tokmaktan sıçrayan bulguru korur.
Bulguru soku taşında dövme işine “Soku dövmek" denilir.
Soku dövmek için mahallenin gençleri imece usulü çalışırlar. 3 ya da 4 kişi sokuya konulan bulguru tokmaklarla dövmeye başlarlar. Soku dövücüler tokmak vurarak soku etrafında dönerken bir taraftan da türküler söylerler. Sokuda dövülmekte olan bulgur sık sık karıştırılır. Bulgurun dışındaki kabuk tanelerden ayrılınca bu iş bitmiş demektir. Yorulan tokmakçı gençlere taze bulgurdan pilav yapılır, ayran ve soğanla ikram edilir.
Sokuda kepertilen (dövülen) bulgur, ikinci defa sergide kurutulur. Kuruyan kepekli bulgur sabahın erken saatinde savrulur.

Bulgurun el değirmende çekilmesine gelmiştir sıra. İki taş arasında kırılan bulgurun son işlemi de tamamlanmış olur.
Böylece bulgur kepeğinde ayrılmış, pişirilmeye hazır hale getirilmiş olur.
Bulgurdan ayrılan ince kepeğe (Kavut) denilir. Kışın pekmez katılarak yenir.
Yarma, yumuşak cins buğdaydan yapılır. Kaynatma işlemi olmaz. Yıkanıp temizlenen buğday sokuda dövülerek kabuğunda ayrılır, taneler dövülerek yarılır, bunu için yarılan buğdaya “Yarma” denilir.
Bulgur Pilavı Anadolu insanının olmazsa olmaz yemek çeşididir.
Yaz kış evlerde tereyağı ile pişirilen, domates, salça, biber ve soğan ile tat verilen bulgu pilavı tabaklara alınarak yenildiği gibi, kuru yufka üstüne dökülerek iştahla yenilir.
Bulgur pilavı yanında yumrukla kırılmış baş soğan ve de koyun yoğurdundan yapılmış ayran oldu mu, değmen keyfimize.
Bulgur Pilavı deyip geçmeyin. Zahmeti tarlada başlayıp sofrada biten uzun bir sürenin ve yorucu bir emeğin işidir.
Afiyet olsun…
.
*muzaffer yıldırım