DEMİR YOLLARI.

• 30 Nisan 2024 Salı 08:34:21

DEMİR YOLLARI.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde daha çok yap-işlet modeli ile sermaye sahiplerince inşa edilen ve işletilen demiryolları, Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra, 24 Mayıs 1924 tarihinde yayımlanan 506 sayılı Kanun ile devletleştirilmeye başlanmış ve Chemins de fer d’Anatolie Baghdad Anadolu - Bağdat Demiryolları (CFAB) Şirketi adı ile bir devlet şirketi olarak yapılandırılmıştır. Daha sonra demiryollarının yapımı ve işletilmesinin bir arada yürütülmesi ve daha geniş çalışma imkânları verilmesini sağlamak amacıyla 23 Mayıs 1927 tarihinde yayımlanan 1042 sayılı Kanun ile CFAB Şirketi, Havâlî-yi Şarkiye Demiryolları ve Demiryolu Yapım ve Yönetim İdaresi birleştirilerek bir devlet kurumu olan Devlet Demiryolları ve Limanları İdare-i Umumiyesi kurulmuştur. 4 Haziran 1929 tarihinde yayımlanan 1483 sayılı Kanun ile ise bu kurumun yerini Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü almıştır. 1953 yılına kadar katma bütçeli bir devlet idaresi şeklinde yönetilen bu kurum, 29 Temmuz 1953 tarihinde yayımlanan 6186 sayılı Kanun ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) İşletmesi adı altında İktisadî Devlet Teşekkülü (İDT) haline getirilmiştir. Son olarak uygulamaya konulan 233 sayılı KHK ile ise kurum Kamu İktisadî Kuruluşu (KİK) kimliğini kazanmıştır.[3]
Avrupa Birliği müktesebatına uyum çalışmaları kapsamında, Türkiye’deki demiryollarının yeniden yapılandırılması ve demiryolu taşımacılık sektöründe rekabetin artırılması ve serbestleşmenin sağlanması amacıyla 1 Mayıs 2013 tarihinde yayımlanan 6461 sayılı Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun gereğince 14 Haziran 2016 tarihinde TCDD’nin bağlı ortaklığı olarak TCDD Taşımacılık A.Ş. kurulmuştur. Bu yapılanma gereğince, TCDD, Türkiye’deki demiryolu altyapısını Demiryolu Altyapı İşletmecisi olarak yönetmeye devam etmekte; TCDD Taşımacılık ise Demiryolu Tren İşletmecisi olarak demiryollarında yolcu ve yük taşımacılığı yapmaktadır.