’’Kıyak çekmek’’ bilinçsizce hepimizin sık sık kullandığı bir deyimdir. Doğru bildiğimiz yanlışlardan dır, anlamı itibarı ile çok kötü bir anlamı ifade etmektedir. Gerçek anlamını öğrendikten sonra bu deyimi asla kullanmak istemeyeceksiniz! "Fiyatı çok söyledin, bize bir kıyak çeksen olur mu?" "Bana kıyak çek, üç günlük bir izin ver." "Kime kıyak çektiysem, hep nankörlük gördüm." Hayat akışımızda sık kullanırız ama durum böyle değil.
Kıyak kelimesinin anlamı: Atlar, soylarının kalitesi yüksek olsun diye hep en iyi erkek at (aygır) kullanılarak çiftleştirilirmiş. İşte bu sırada seyis veya "kıyakçı" devreye girip, eliyle, aygırın cinsel organını yerleştirmesine yardımcı oluyormuş. Bu işleme, kıyak çekmek deniyormuş, bu işlemi yapana da kıyakçı deniyormuş.
İnsan, akıl ve idrak sahibi bir varlıktır. Meramını ifade eder, düşüncelerini anlatır ve fikirlerini yazıya döker. İnsanlar konuşarak anlaşır, düşünceleri ve fikirleriyle değer kazanır. Hz. Ali Efendimiz: “Kişi dili altında saklıdır, konuştur, kıymetini anla” buyurmuştur Ağzımızdan çıkan sözler insanın karakterinin aynasıdır. Nasıl çıktığı, ne amaçla çıktığı, edepli mi, edepsiz mi çıktığı, içeriği ruhu yansıtır. Ağzınızdan çıkan sözcükler ayrıca sizin nasıl bir iletişim şekline talip olduğunuzu belirler, daha ziyade bir etki- tepki modeli olan iletişimde olumsuz iletişimler daha sık olumsuz olanla karşılık bulur. Gönül ister ki yürekler öylesine olgunlaşmış olsa ki olumsuz dahi olsa tüm iletişimleri olumluya çevirebilecek sabır, edep ve beceriye sahip olsaydık.
Söz öyle bir oluştur ki, ağzınızdan bir çıkmaya görsün, ya sizi felaha ulaştırır ya da felâkete… Bu nedenle demiştir ya Hz. Ali: ’Söz ağızdan çıkana kadar o senin esirin; ağızdan çıktıktan sonra sen onun esirisin…’ diye…Söz söylemeden önce daha dikkatli olmalıyız. Söz ağzımızdan çıkmadan önce zarar gelmez ama çıktıktan sonra artık biz o sözün sahibi ve eseri oluruz. Anlamını bilmediğimiz sözleri kullanmamalıyız, bilmeyerek karşımızda ki insanı üzmüş aşağılamış oluruz.
“Hani biz İsrail oğullarından; ‘Allah’tan başkasına ibadet etmeyeceksiniz, anne-babaya, yakınlara, yetimlere, yoksullara iyilik edeceksiniz, herkese güzel söz söyleyeceksiniz, namazı kılacaksınız ve zekâtı vereceksiniz’ diye söz almıştık. Sonra pek azınız hariç, yüz çevirerek sözünüzden döndünüz.” (Bakara, 2/83.) Bu ayetle beraber Allah (c.c), insani bir vasıf olarak, herkese güzel söz söylemeyi emretmektedir. Güzel söz söyleyip güzel davranışlarda bulunan insanlar çevresindeki insanlarla daha güzel anlaşır, onlarla arasındaki sevgi ve saygı artar. Böyle olduğu zaman toplum içerisinde huzur ve mutluluk ortamı oluşur. Birbirini seven, birbirine saygı duyan ve birbiriyle her zaman yardımlaşan insanlardan oluşan bir toplum haline gelmiş oluruz. Allah’a ısmarladık, hoşça kalın...
Aydın Benli
Siyaset Bilimci, Araştırmacı Yazar