EŞEK MUHABBETİ

• 30 Mart 2024 Cumartesi 11:47:50

EŞEK MUHABBETİ
İnsan denen yaşam türünün, eşek kadar aşağıladığı başka bir hayvan var mı acaba?
Bu kadar horlanan, bu kadar alay edilen başka bir hayvan.
Baksanıza sözlerimize.

"Adam adamdır olmasa da pulu, eşek eşektir atlastan da olsa çulu.."

"Mey biter saki kalır, Her renk solar haki kalır, Diploma insanın cehlini alsa da; Hamurunda varsa eşeklik, baki kalır.”

"Eşeğe altın semer vursalar, eşek yine eşektir."

"Eşek at olmaz, ciğer et olmaz."

"Eşek hoşaftan ne anlar."

"Eşeğe cilve yap demişler, çifte atmış."

"Eşeğe gerdan kır demişler, zart diye osurmuş."

"Adam hacı mı olur ulaşmakla Mekke’ye, eşek derviş mi olur taş çekmekle tekkeye."

"Sopayı yiyen eşek atı geçer."

"Eşek ölür semeri kalır, insan ölür eseri kalır."

"İnsan eşek olursa semer vuran çok olur."

"Diploma cehaleti alır, eşeklik baki kalır."

"Eşeği bağlasan durmaz."

"Adam ol, baban gibi eşek olma."

"Yüz verdik eşeğe, geldi sıçtı döşeğe."

"Şahlanan eşek sırtüstü düşer."

"Eşeği saldım çayıra mevlam gayıra.".

"Aklını eşeğe verme, çeker seni arpa tarlasına."

Biraz argo olacak amma;Köylerde şöyle de bir deyim vardır;
"Ömründe hiç mi Eşek ... şiy itmedin"

Oysa eşek zeki, dikkatli, arkadaş canlısı, oyuncu ve öğrenmeye meraklıdır.
Yük taşır.
Araba çeker.
Tarla sürer.
Vefakardır.
Cefalardır.
Emektardır.
Yıllarca sahibine hizmet eder ama yine de yaranamaz.
Neden acaba?

Eşeklerin davranışlarını araştıran İngiliz zoologlar bu hayvanların sanılanın aksine çok zeki canlılar olduğunu belirledi.
Temiz yerlere basarlar.
Gittikleri yolları unutmazlar.
Dibini görmedikleri suya girmezler.
Ve en önemlisi de, zorla ya da korkutularak, kendi yararlarına olmadığına inandıkları bir işi kolay kolay yapmazlar.
Eşeklerin gittiği yol en güvenilir yoldur.
İnatlaşırlar.
Zorluk çıkarırlar.
Belki de bundandır insanların eşekleri sevmemesinin nedeni.

Yıl 1908’dir.
Türk Edebiyatının hiciv ustası Şair Eşref, Manisa Turgutlu’da kaymakamdır.
İzmir valisi Kâmil Paşa, ilçeye denetime gelir.
Şair Eşref’i bir eşeğin sırtında tur atarken gören vali, Eşref’in düşeceği korkusuyla seslenir.

"Aman dikkat et Eşref, eşek seni düşürmesin!"

Şair Eşref hemen cevaplar.

"Meraklanmayın paşam, eşek kâmildir.”

Yerel seçim yaklaştı siyasetçiler oy için halkı yine eşek yerine koymaya başladı.

Şair Eşref yıllar önce bu zihniyete şu cevabı vermişti.

"Millete devletten biri eşek demiş,
Reddedilmez böyle bir söz amma ki pek can sıkar.
Olsa da millet eşek, eşek diyen bilmez mi ki,
Sadrazamlar da valiler de milletten çıkar."

Eşek muhabbetini bir Anadolu söylencesi ile tamamlayalım.

1950’li yıllarda Amerikalı mühendisler gelmiş Türkiye’ye.
Bir kısım imar çalışmalarına rehberlik ediyorlarmış.
O zamanlarda yol güzergâhını belirleyecek alet yok, eleman yok. Mühendisleri eşeği yokuşa sürüyor arkasından şeritmetre çekiyor ve eşeğin ayak izlerine kazık çakıp istikamet belirliyorlarmış. Bunu gören Amerikalı mühendis, pratiği kavrayamamış ve sormuş.

– Ne yapıyorlar böyle?
– Rampada yolun güzergâhını belirliyorlar.
– Nasıl yani?
– Eşek % 7 eğimin üstüne çıkmaz, biz de eşeğin izinde kazık çakıp rampada yol güzergâhı belirliyoruz.

Amerikalı gülmeye başlamış, yatışınca da sormuşlar.
– Peki, eşek bulamayınca ne yapıyorsunuz?

Bizimkiler cevap vermiş.
– Amerika’dan mühendis getirtiyoruz!

Oldum olası Halkı,Eşek niyetine koyup üzerine onca yükü bindirenlere, Eşek çitmesi gibi; Osmanlı tokatını daha vurmayacakmıyız?
30.03.2024
...Selam ve Dua ile.
Derleme; KÜltür ve Turizm Bakanlığı Halk Şairi;Resul Civcik"Resuli"