Cenab-ı Hak riyakarlığı münafıklık olarak vasıflandırıyor.Münafıklar aklı sıra insanları sahte hareketleriyle kandırdıklarını sanarlar.Aslında insanları kandırmayı başarsalar da Allah’ı asla kandıramazlar.Allah onların yaptığı bütün hileleri bilir.Bunu Cenab-ı Allah bir ayetinde şöyle buyurarak gözler önüne sermiştir:

"Doğrusu münafıklar Allah’ı aldatmaya çalışıyorlar; halbuki onları kendi hileleri ile aldatan Allah’tır. Namaza kalktıklarında ise tembel tembel ve insanlara gösteriş olsun diye kalkarlar,Allah’ı da pek az zikrederler." Nisa,4/142

Zaten riyakarca,gösteriş olsun diye yapılan ibadetin ahirete yönelik hiçbir değeri yoktur.Çünkü her işi yaparken, başlangıcındaki niyet önemlidir.İyi niyetle bir işe başladığımızda niyetimize zıt arzu etmediğimiz neticeler çıkmış olabilir.Bizim niyetimiz halis olduğundan biz günaha girmeyiz.

Diğer yandan riyakarca insanları kandırmak gayesiyle oruç tutulursa,sevabı alınmaz ve boşuna akşama kadar aç kalınmış olur.

Yapılan ibadetlerde veya her hangi bir uygulamamızda, kısacası her şeyde asıl niyetimiz önemlidir.Her şey niyete göre değer ifade eder. Sizlere iki farklı fiil ve ikisinin de sevap kazandığını bir örnekle ifade etmek istiyorum.Bir kişi çölde yolculuk yaparken, su ihtiyacını karşılamak için bir kuyunun yanında durmuş. Etrafına bakmış hayvanını bağlayacağı bir şey görmemiş.Bunun üzerine yere bir çubuk parçası çakmış ve "Benden sonra birisi su ihtiyacını gidermek için burada konaklarsa hayvanını bu çubuğa bağlar" diye düşünmüş ve bu iyi düşüncesinden dolayı iyi niyetinin karşılığı sevap kazanmış. Bir müddet sonra bir başka yolcu gelmiş su içerken yerde çakılı olan çubuğu görmüş ve "Bu çubuğu yerden sökeyim de benden sonra gelen biri farketmeden çubuğa takılıp düşmesin" diye düşünüp çubuğu sökmüş.O’nun da niyeti iyi olduğundan dolayı o da sevap kazanmış.

Bu açıdan her işimizde iyi niyet taşıyarak hareket etmeliyiz.Niyetimiz halis ve samimi olduktan sonra hem bu dünyada Allah’ın yardımı bizimledir,hem de ahirette bunun karşılığını alırız. Fakat riyakarca davranıp,yaptığımız fiil ile niyetimiz örtüşmüyorsa bunun faturasını da ahirette çok kötü bir şekilde Allah bizlere ödetir.Bu sözlerimizi ifade eden Peygamberimiz Aleyhissalatü Vesselam’ın çok manidar bir hadisleri şu şekildedir:

"Ebu Hüreyre radiya’llahu anh’den rivayet edildiği üzere şöyle demiştir: Resulu’llah (s.a.v.)’den işittim.Buyurdu ki:"Kıyamet gününde halktan ilk sorgulanacak üç kişiden biri şehid olmuş bir kimsedir ki,huzura getirilir.(Cenab-ı Hak ona ihsan ettiği nimetleri sayar,o da mazhar olduğu nimetleri ikrar eder.Hak Teala:

-Bu nimetlere mukabil ne yaptın der,o da:

-Ya Rab!Sen’in uğrunda savaştım da şehid düştüm,deyince:

-Hayır yalan söylüyorsun,sana cesur desinler diye savaştın. Nitekim bu söz de söylenmiştir, buyurur.Sonra verilen emir üzerine yüzü koyun sürüklene sürüklene Cehennem’e atılır.

İkincisi de ilim öğrenip öğretmiş,Kur’an okumuş bir kimsedir ki,bu da celbolunup Cenab-ı Hak ona lütuf ve ihsan buyurduğu nimetleri sayar. O da nimetleri ikrar ile ve itiraf eder.

Hak Teala:

-Bu nimetlere mukabil ne yaptın? der.O da:

-Ya Rab!İlim öğrendim ve öğrettim,Kur’an okudum,cevabını verince;Cenab-ı Hak:

-Hayır,yalan söylüyorsun.İlmi,sana alim desinler diye öğrendin.Kur’an-ı sana kari(halis takva sahibi bir kul)desinler diye okudun.Nitekim bu söz de söylenmiştir,buyurulur.Verilen emir üzerine yüzü koyun sürüklenerek ateşe atılır.

Üçüncüsü de,Hak Teala’nın kendisine genişlik verdiği ve her türlü servetten ihsan buyurduğu kimsedir ki,huzura getirilir.

Cenab-ı hak,ona ihsan buyurduğu nimetleri sayar.O da onları i’tiraf eder.Cenab-ı Hak:

-Bunlara mukabil ne yaptın? der.

-Ya Rab!Servetimi sırf Sen’in uğrunda,sevdiğin yollarda harcadım,deyince:

-Hayır,yalan söylüyorsun.Riyakarsın,bunları sana cömert desinler diye yaptın;bu söz de söylenmiştir,buyurur.Sonra emrolunup o da sürüklene sürüklene ateşe atılır." (Riyazü’s-Salihin,III,1648,s.188)


Hadiste de ifade buyurulduğu gibi yaptığımız her işte nefsimizin istek ve arzularını ön plana çıkarmayıp,her şey de Allah’ın rızasını kazanmayı esas maksat yapmalıyız.Yoksa nefis hesabına hareket edersek,nefis bizleri hep hüsrana uğratır.


Ahmet TULGANER