MEMLÜKLER KIPÇAK TÜRKLERİ.

• 14 Aralık 2023 Perşembe 08:54:28

MEMLÜKLER.
Eyyubi ordusu Memlük (Kölemen) adı verilen Kıpçak Türklerinden oluşmaktaydı. Bunların komutanları olan Aybeg Eyyubi Devleti‘ne son vererek Memlük Devleti‘nin kurucusu olmuştur. (1250 – 1517) Eyyubiler, Kafkasya’dan getirdikleri küçük yaşlardaki Türk çocuklarını Mısır’da Nil Nehri üzerinde bulunan Ravza Adası’nda kurdukları kışlalarda asker olarak yetiştirirlerdi. Kölemen veya Memlûk denilen bu seçkin askerler, hassa ordularında istihdam edilir ve savaşlarda gösterdikleri yararlılıklar ölçüsünde en yüksek makamlara kadar çıkabilirlerdi. Memlük Devleti’nin kurucusu olan Aybek de bu şekilde yetişmiş komutanlardan biridir.
Memlük Devleti’nin en ünlü hükümdarları Baybars’tır. Memlükler, Moğolları yenilgiye uğratarak Moğol istilasını durduran tek Türk İslam devletidir. Moğollara karşı kazanılan Ayn Calut Zaferi’nin ardından tahta geçen Baybars, İlhanlılardan kaçarak Memluklulara sığınan Abbasi ailesi üyelerinden El-Müstansır’ı koruma altına alarak halife ilan etmiştir. Baybars, Haçlıların elinde bulunan Suriye kıyılarındaki kaleleri ve Antakya’yı geri almış ve 1277 yılında Anadolu’ya giren İlhanlı Moğollarını Elbistan’da bozguna uğratmıştır.
Memlükler, Orta Asya’da Kurulan Türk devletlerinin yönetim özelliklerini devam ettirmekle birlikte bir hanedanlık tarafından yönetilmemişlerdir. Taht değişikliklerinde ölen hükümdarın soyundan olanlar yerine çoğu zaman ordunun önde gelen komutanlarından birini sultan ilan etmişlerdir. Türkçe’yi resmî dil olarak kullanmışlardır. Mısır’da yaklaşık 300 yıl hüküm sürmüşlerdir. Tarım ve ticaretin gelişmesi için tedbirler almışlardır. Memlük devleti, Mısır ve Suriye’de camiler, medreseler, türbeler, çeşmeler ve hamamlar ve kaleler imar faaliyetlerine önem vermişlerdir. Abbasi Devleti’nin yıkılmasından sonra halifeyi himaye etmişlerdir. Osmanlı Devleti tarafından yıkılmışlardır.
Bu dönemde Mısır tunç, bakır ve cam işçiliği ile oymacılık ve dokumacılık sanatlarında altın dönemini yaşamıştır. 1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye Savaşlarını kaybederek Osmanlı hâkimiyetine girmişlerdir. Memlük Devleti’nde diğer Türk devletlerinde hakim olan kut anlayışı görülmemektedir. Güçlü olan her komutanın tahta çıkma hakkı bulunmaktaydı. Buna bağlı olarak ülkede sık sık hükümdar değişikliği yaşanmıştır.