ORTA DOĞU TOPLUMU OLDUK.
“Sadakat”ın anlamı kanuna, hukuka, içinde çalıştığı kamu kurumuna, görevli olduğu kamu hizmetine olmaktan önce baştakilere ve ait olduğu toplumsal-siyasal gruba bağlı olmaktır! Öncelikle onlara hizmet, onlara itaat anlamındadır.
Bunun sonu tepeden tırnağa kaçınılmaz yozlaşmadır:
“Bu şekilde yozlaşma, rüşvet ve yolsuzluk bütün toplum için tepeden tırnağa bir hayat tarzına ve geçim kaynağına dönüşüyor. İşte bu yüzden Arap dünyasının en temel problemi yolsuzluk diyorum…”
Çünkü yolsuzluk sadece ahlaksız değildir; hukuk ve hürriyet fikrini, kamu kavramını, hizmette verimliliği mahveden hastalıklı bir kültürdür…
HUKUK SORUNU
Böyle bir devlet basın hürriyetine, muhalefete, denetim ve şeffaflığa tahammül edebilir mi? Bunları hangi Arap devletinde görüyoruz ki?
Latin Amerika da genelde böyledir.
Demokrasiyi de hukuku da engelleyen asıl faktör bu hastalıklı siyasi ve toplumsal yapılardır. Uzak Doğu ülkeleri de de yakın zamana kadar ve bugün Çin’de otoriter, hatta totaliter rejimlerdir. Fakat Kishor Mahbubani’nin belirttiği gibi “meritokrasi”ye, liyakat ilkesine önem veren kurallı sistemlerdir. O yüzden otoriter yapılarda da olsa kalkınmayı sağlıyorlar.
Merzuki’nin anlattığı yapılar ve kültürler ise kalkınmayı sağlayamıyor. Petrol serveti, kitlelerin hak ve hürriyetlerini satın alarak yozlaşmış istibdatları ayakta tutuyor.
Bu noktada Tunus’lu hukukçu Ali Mezghani’nin “Tamamlanmamış Devlet” adlı kitabını hatırlamak gerekir. Prof. Mezghani hukukun din içinde eridiğini, bağımsız ve etkin kurallar bütünü haline gelemediğini anlatır, ortaya çıkan yapıyı şöyle tasvir eder:
“Bu devlet aynı zamanda hem otoriterdir hem de devlet olmanın gerektirdiği işlevleri tam olarak yerine getiremeyen zayıf bir devlettir!”
Görüyorsunuz, hukuk devleti, kamu kurumu, kamu hizmeti, denetim ve denge gibi kavramlar ne kadar önemli.