"Emlek" Ne Demektir?

• 3 Şubat 2023 Cuma 10:42:44

Yıllar önce Türk Söylence Sözlüğü kitabımda "Emlek" kelimesinin anlamını etimolojik yöntemlerle açıkladığımda bunu yapan ilk kişinin ben olduğumu bilmiyordum. Yaptığım açıklamanın daha önce yapılmış olanlar arasında sadece bir alternatif olduğunu düşünüyordum ama aslında öyle değilmiş, bu konuda ilk ve tekmiş. Bunu daha sonradan fark etmiş ve öğrenmiştim. Ünlü bir veritabanında dayanaksız bulunduğu halde yine de sadece bir kelime ile "Şifacı" diye özetlenmiş olan bu açıklama ise aslında yeterli değildir. Her şeyden önce orada bahsedilen şifacı vericilik niteliğine sahip olan bir kişi değil bir yerdir. Yani tanımın, daha doğrusu yapılan özetin "şifalı bölge" olarak düzeltilmesi daha doğrudur. Ayrıca buradaki şifa vericilik özelliği tıbbi veya ilaçlara dayalı olmanın ötesinde ruhsal manevi hatta işin içine coğrafyada var olduğuna inanılan kutlu güçlerin, daha ötesinde belki de müziğin, geleneklerin bile dahil edildiği halk inanışlarına dayalı düşünce sistematiğinden kaynaklanan bütünsel bir anlayışın sonucudur. Ayrıca şunu da belirtmekte fayda vardır ki olmadığı söylenen dayanakların bir kısmı yörede tez hazırlayan bir iki yüksek lisans öğrencisi tarafından ahaliden bazı kişilerle yaptıkları yüz yüze görüşmeler sonucunda net olarak ortaya koyulmuştur, benim yaptığım çözümlemelerden çok daha sonra. Arapçadaki "Mülk" sözcüğünün çoğulu olan "Emlak" kavramı ile aralarında biçimsel bir benzerlik dışında hiçbir ilgisi olmayan bu sözcük Türkçe ilaç, şifa, tedavi gibi anlamlar içeren Em kökünden türemiştir. Halk ağzında bazen yanlışlıkla Emlak denildiği görülür. Bu bölge en az 30 köyden oluşan coğrafi, kültürel bir bütünü ifade eder.