UZAY MARS VE YAŞAM

• 23 Ocak 2023 Pazartesi 13:59:43

Küçükken sırt üstü yatar ve kollarımı başımın altına koyup gökyüzünü seyredip merakla uzaklara, taaa ötelere dalardım. Öyle değilmidir? Hepimizin az çok gökyüzü ve uzay merakı mutlaka vardır...Fakat o günler bugünden daha temiz ve yaşanabilirdi. Bugün Dünya nüfusu baş döndürücü şekilde arttı ve artmaya devam ediyor. Yoğun kirlenme Dünya’ mızı bozuyor ve dolayısıyla küresel ısınmanın etkilerini görüyoruz, eskiden bu aylarda hava çok soğuktu ve yağışlar olurdu...

İnsanlığın astrolojiye, gökyüzüne, uzaya ilgisi, Sümerlerden yani uygarlığın başlamasından çok öncelerine dayanır. Bunu 11600 yıl önceki ülkemizde bulunan Göbeklitepe, İngiltere’ nin Wiltshire kenti Salisbury Düzlüğü’ nde bulunan yaklaşık 5000 yıl önce yapılmış Stonenhenge, yine Mısır’ da bulunan 4500 yıl önceki piramitlerden anlıyoruz. Kadim insanlığın gökyüzüne merakı hiçbir zaman bitmemiştir. Göbeklitepe, Stonenhenge, piramitlerdeki taşların konumları, gökyüzündeki o günün astrolojik sıralanışına göre şekil aldı. Günümüzde ise Ay’ a ilk yolculuk çalışmaları Rus’ lar tarafından Sputnik 3’ ün yörüngeye oturmasıyla başladı. O zamanın Sovyet lideri Nikita Kruşçev “Amerika artık Sovyet Ay’ ının altında uyuyor” açıklamasında bulunuyordu. Artık 1957-1975 arası iki ülke arasında müthiş bir rekabetin izleri belirgin bir şekilde görülmeye başlamıştı. Araştırmalar, Ay’ a uydu göndermeler, uzay çalışmaları vs.

Aslında 4 Ekim 1957’ de Sputnik’in yörüngeye oturmasından önce Hitler Almanya’sı nın yaptığı V2 füzeleri, saatte 5632 km 59 saniyede 90 km hızla uzay yolculuğuna öncü dünyada ilk prototip idi. Bu arada, atom bombasınının da ortaya çıkışında yine Almanların ön planda olduğu bir gerçektir. ABD’ nin geliştirdiği V2 ile uzaya kobay olarak gönderilen ilk canlı meyve sinekleri oldu. 120 km yüksekliğe çıkartılan sinekler kozmik radyasyondan etkilenmeden canlı olarak geri döndü. Ardı sıra fare, hamster, maymun gibi hayvanlar deneyde kullanıldı fakat bu maymunun hayatına maloldu. Ruslar buna R1 füzesiyle köpek göndererek cevap verdi. Cevap verdi diyorum çünkü uzay yolu, karşılıklı rekabeti buraya da taşıdı. Köpeğin 110 km yüksekliğe çıkıp sağ salim dönmesi ilk memeli canlının Ruslar tarafından uzaya gönderilmesi başarasını getirdi. 1961 yılında ise ABD tekrar karşılık verdi ve Ham adını verdikleri şempanzeyi 17 dakika süren uzay yolculuğu ile insansı sınıfına dahil etti. Şempanze Ham, eğitimi ile diğer canlıların aksine aktif bir rol üstlendi. Tabii ki Ruslardan yine karşılık geldi. Tarihler 12 Nisan 1961’i gösterdiğinde Yuri Gagarin ismindeki Rus Kozmonot, Vostok uzay aracıyla Dünya yörüngesinde tur atarak uzaya ilk çıkan insan ünvanını aldı. Ay’ a ilk ayak basan da, 20 Temmuz 1969 tarihinde Neil Armstrong oldu. Esas insanlık için çığır açan şeyin, bundan sonra robotlar aracılığıyla 500 kadar gezegen keşfedilmesi idi, bu robotların görevi yer tabanlı teleskop aracılığıyla insanlığa veri aktarımı sağlamak. Özellikle ilk olarak suyun araştırılması söz konusu ve tabi ki ardından yaşam...Mars’ta konumlandırılan Curiosity ismindeki robot 2012 yılından beri Mars’ ın Jeolojik yapısını ve iklimini incelemektedir. Dünyaya yaşam olarak en yakın gezegen Mars’ tır. Yapılan araştırmalar Mars’ ın yüzbinlerce yıl önce okyanus ve nehirleri barındırdığını ortaya çıkardı. Gece ve gündüz Dünya ile hemen hemen aynı 24,6 saat, fakat bir yıl 687 gün.

Jüpiter gezegeninin uydularından Europa’ nın yüzeyi buzlarla kaplı ve hacim olarak Dünya okyanus alanın iki katı potansiyeli var fakat Mars’ daki yaşam olasılığından kat kat düşük. Dünya’ nın uydusu Ay için de çılgınca gelecek projeye hazırlanan NASA Ay ’ın Güney kutbunda LSPOP yani oksijen boru hattı projesini resmiyete döktü. NASA, Elon Musk’ ın şirketi SpaceX ve Blue Origin, Dynetics gibi uzay şirketlerinden yardım alarak Ay’ ın Güney kutbundaki buzlardan su ve oksijen elde edecek. NASA ile ekibinin amacı Ay’da araştırma ve yaşam için 1969’dan sonra 2025’de tekrar insan göndermek. Hemde bir kadın Astronot. Sonrası Mars...

Uzaya insan göndermek oldukça maliyetli , bunun için ön çalışmayı başta Elon Musk olmak üzere kendi özel şirketi Spacex 2010’ dan bu tarafa üstlenmiş durumda. Elon Musk bu projeyle Mars’ ta koloni kurmayı amaçlıyor. Mars’ta koloni kurmak çılgınca bir fikir fakat bu projenin olma ihtimali de yüksek. Yıllardan beri Spacex şirketinin bir çok çalışanla bunun üzerine durması boşuna değil. Mars’ a yolculuk fikri yeni de değil 60’ lı yılların fenomeni. Mesela bilim insanlarının Mars’ ın uyduları olan Phobos ve Deimos’ a astronot gönderme fikri var. Uzay istasyonu olarak kullanıma elverişli bu uydular mağaralarda dolu. Göktaşı, uzay fırtınaları ve radyasyondan korunmak için güzel bir konum. Yani anlayacağınız Elon Musk ve ekibi başka yaşam alanı için Mars’a yolculuğu 2030 yılında ciddi ciddi düşünüyor. Her ne kadar Dünya’ dan Mars’a yolculuk 6 ay ile 1 yıl arasında sürse de...

Bugün bize çılgın gibi gelen fikirler bir gün hayatımızın bir parçası olabilir. Tıpkı 70’ li yıllarda Star Wars filmindeki cep telefonlarının, robotların şimdi hayatımıza girmesi gibi.

İrfan Yıldırım Çevik