tarih ve mitolojide din

• 9 Eylül 2022 Cuma 01:57:00

türkiyede modern şiir tanzimatla başlatılır.aslında böyle bir ayrıma giderken bir devri sonlandıran sebepleri hesaba katarız.divan edebiyatı klasik şiirin bir yazma sanatıydı uzun zaman.şairler farklı tarzlar kazandırmış şiire.mevlananın mesnevisi bunlardan biridir.içinde felsefenin olduğu bir anlam arayışı.bunların hakkıyla anlaşılma sorunu var.felsefeyi sokratesle başlatanlar modern edebiyat için servantesin don kişotunu düşünmüş olsada mitolojiyle yaşıyordu doğu toplumları.kutadgu bilig yusuf has hacibin mutluluk bilgisi kitabı.halkla ilgisi olmayan bir çeşit aristokrat sınıfın o egemen kültüründen sözediyor çağdaş yazarlara göre.nitekim bilgeliğin ilimde olduğunu vurgular kitabın ana fikri.tabiki monarşinin hakim olduğu dönemde yazılsada halkın hoşnutluğu nasıl kazanılır sorusuna odaklanmış kitap.orhun yazıtlarındaki anlama yakındır düşünceler.bunun son örneğini osmanlıda görürüz.henüz el yazmalar anlaşılmamış savaşlar için nasıl bir hazırlık yapıldığı konusundaki merakları ikna için.ortaçağ değerlendirmesi karanlıkta kalmış bir kültürü kategorizme edermi.dinin mitolojik bir gerçeklikle anlaşılma durumu söz konusu olan.şeyh galibin sonrasında nedimin şiirleri vardı günlük hayatın içinden seslenen.avrupada mimari ve estetik gelişiyordu rönesansla birlikte.artık gelişmiş kurumları vardı ülkelerin.batı yoksulluk yaşadığı uzun bir birikimle islam uygarlığını tanıma imkanı buldu .kendi zincirlerini bilimle kırma imkanını arıyordu bir ümit ışığı görüldüğünden.ütopyadan uygulamaya geçiş safhası bu ortamda gerçekleşti.bunun en bariz örneği fransız ihtilali olmuştu.ideolojiler devrimlerin çıkış felsefesini açıklıyordu.batının aradığı sosyal adalet gibi kavramlar sosyalizmin çıkış alameti sayıldı.bir nevi paris komünü için hayal kurmaya yöneltti aydınları sınıf çelişkileri.sovyet rusyası devrimin ilk durağı olmuştu halklar için.ancak devrim inancı 21.yüzyılda terör olaylarıyla bir çözüme odaklandı.islamın çağdaş yorumunda cihat kavramı üzerinde şekilleniyordu devlet kurma fikri.batı için hristiyanlık bir inanç oılarak varoluyordu kimliklerde.aslında ideolojik bir anlamın üstündeydi dini inançlar.klise eski gücünü arıyordu toplumlarda.kapitalizm eleştirisi sosyalizmi vazgeçilmez kılmıştı.islamcılar kapitalist ahlakı benimsedi türkiyede.bu kurana aykırı görülsede sanayileşmenin yakınlaştırdığı bir değişimdi sınıfsallık açısından.kemalizmin iktidarı bilinçlenmeye bağlıydı ne kadar uzak görülsede iktidar.nitekin yerel seçimlerin galibi olmuştu cumhuriyet halk partisi.ak partiye alternatif yeni partiler kuruluyordu bir halk hareketi olmanın dışında.işte ortadoğu böyle bir sarmalın içindeydi.laikliğin ortadan kalkmasıyla yaşanan kaos için bütün dünyanın içinde olduğu bir çatışma ortamında özgürlüğü arıyordu inancın ulviliğinde.ne varki afganistan örneği bir yıkıntı fotoğrafı çıkarmış ortaya.etik ve estetik dışlanmış dini değerler tarafından.toplumun böyle bir iflas yaşamasında islamın etkisi varmıdır sorusu.böyle bir yanlış algı var batıda.islamın bir düşünce olduğu kanısında değil batı.buda müslümanları yaralayan bir genelleme.karmaşık konular absürt görüldüğünden sanatın eğitici etkisinden uzaklaşmış toplum.tamamen geleneksel yorumla bir yönetim şekline dayandırılmış faşizan baskılar.bunun yanlışlığını farketmiyor toplum bir aydın düşmanlığını küfre karşı cihadın bir parçası görmesi nedeniyle.bilgi sahibi olmadan tebliğe kalkışmanın faturasını halk ödüyor.neyi öğrenmek gerekiyor sorusu yanıtlanmalı ilk önce.bu aynı zamanda felsefenin konusu.islam felsefesi siyasi tartışmaların içinden çıkmış islamın ilk döneminde.hilafetin niteliği pek bir anlam ifade etmiyor şeriatı uygulamanın dışında.bu da büyük kıyımlara yol açıyor günümüzde.türkiyede partiler düzeyinde ittifaklar yaşanıyor.demokratik tartışmalar irtica kavramı çevresinde otokrasinin halka islamı dayattığı eleştirisinden güç alıyor.türkiye dünyada otoriterleşen ülkeler arasında.geçmiş seçimlerde ak partinin her kesimden oy alması iktidarda tutmuş muhafazakarları.şimdi enflasyon ve yolsuzluk gibi gerekçelerin muhalefeti güçlendirdiği görülüyor.anket sonuçları ak partinin istediği gibi değil.gelir uçurumu yoksullaşmanın göstergesi gibi.türkiye sorunlarıyla varolmuş sinemada.bu açıdan bakmak gerekiyor halkın mücadelesine.yılmaz güneyler anadolu yazgısına ışık tutmakla değişimin yaşattığı sorunlarla yüzleştiriyordu halkı.eğitimle aşılmak istenen sorunlarla yaşıyordu geri kalmışlığı türkiye.geleneksel kültür modernin gerisinde kalmıştı faşizmin darbelere yol açmasıyla.dış güçlerin türkiye üzerindeki hesapları.bu mottoyla islamcılığın güçlendiği görüldü.kendi kültür referansını islamda görmüştü yeni osmanlıcılık.ahilik gibi kavramlar örgütlülüğü kolaylasştırmıştı cemaatlar için.ancak halkı düşünen bir iktidar yoktu devlette chpye göre.bu yüzden yoksulluğun nedenleri arasındaydı ekonomideki özelleştirme.devletin küçülmesi ekonomi yönetimi için bir sorundu aslında.ekonomi politiğin geçmişi hatırlatması halktaki memnuniyetsizliği artırıyordu yalnızca.hükümet yatırım üretim ve istihdamla bir düzelme beklerken eski gücünde değildi iktidar.bu gibi şartlarda mitolojik bir anlatıyı mümkün kılarmı tarih.simurgün kanatlarında yol almak kaf dağına.böyle bir doğuşun toplumda yankı bulması sanatın bu dili kullanmasıyla yeterli değil öz benliğin sancısını gidermek.oryantalizm bu membadan besleniyorsa siyasetin bir çeşit egemenlik kaygısına dönüşmesi açıklamaya yeter kuşatılmışlığı.islam geneği hiayeler anlatır topluma mitolojiden hazetmeyenler için.sanatsal kaygılar metafiziğin konusuyla ilgilenir evrende sonsuzluğu arama fikrinde.modernin mitolojiye bakışı tarihsel olduğu kadar nihilizm bataklığında terkedilmişliği sorgular estetik kaygılarla.bir nevi hümanizmin çizgisidir gerçekle aramızdaki ilişkiyi düzenleyen.