Tekrarın Tiryakisi Zaman

Nazire şiiri yazma ve karşılıklı şiirlerle atışma, geleneğimizde olan bir uygulama. Elinizdeki bu eserde şiirlerin bir konu bütünlüğünde ele alınması, kitap cesametinde bir araya getirilmesi ilklerden olsa gerek. Gerek temanın derinlikli işlenişi gerek alıntılar ve kalıp, bütünlüklü bir şiir belleğinin oluşmasında önemli bir katkı sağlamış olduğu görülmektedir.

Proje, Haziran 2021 tarihinin ilk günlerinde Şair Sinan Ayhan’ın önerisi ile başladı ve ilk şiir bu şekilde yazıldı. Şiirlerde herhangi bir tema belirlenmedi. İlk şiirin ve devamı gelen şiirlerin üzerinde tema, form ve şiir sesi şekillendi. İlgili şair, gelen şiiri birkaç defa okudu, ortalama üç-beş gün içerisinde nazire şiirini yazdı ve diğer şaire gönderdi. Her ne kadar zaman zaman şiirlerde farklı atraksiyon ve metamorfoz gayretler gösterilse de tema, form ve ses olarak bir kalıba oturdu. Doğal gelişen süreçte şiirlerin bir çoğunluğunun “zaman, insan ve dünya” üçlü sacayağı, konu ve imgesinde yol aldığı görüldü. Bu durum, şiirlerin serlevhası incelenerek görülebilir. Hz. Mevlana’nın dediği gibi, yürümeye başlayınca yol kendiliğinden göründü.

2021 ve 2022 yıllarında şiir, hikâye, roman ve deneme türlerinde beş eserini okurla buluşturan Sinan Ayhan’ın eserlerinde işlediği, “Bileği-Metni” yani “Cevher Söz” kuramının izlerini bu eserde de görmek mümkün. Bu türü kısaca ele alacak olursak; “bileği-metni” bir tür, “monad”, “kökdörtlük”, “fark” da “bileği-metni”nin alt türleri veya alt söz sanatları gibi. Şiir ortada duruyorken “Bileği-Metni” diye bir şeye gerek var mı peki. Her şeyden önce kelam vardı. Bunun gibi şiirden önce “bileği-metni” vardı. İsteyen buna da şiir desin, ama bunlar aynı keyfiyetler değil. Çakmak taşı, bileği taşı neyse; kelime ve anlam dünyasında bir izdüşüm olarak “Bileği Metni” de o… Yani bıçak bileniyorsa, metni bileyen bir şey, bir hal, bir düşünce, bir tarz, bir tür de olabilir… Çakmak taşı ateş yakıyorsa, bu tarzın metni de ateş yakma, kalplerde kor olma aracı olabilir… Rimbaud’a göre o hal, “ateş hırsızlığıdır” Rimbaud’un “Cehennemde bir Mevsim” ve “Aydınlanmalar” “bileği metni” türünün ilk örneklerinden sayabiliriz. Bu bağlamda en küçük ve bölünemez birim olarak adlandırılan monad, kelimeleri şiire taşır ve töz özelinden şiirler şekillenir. Ayrıca harflerin oluşturduğu yapıtaşı kelimeleri, anlama giydirilmiş kıyafetler olarak görenlerde bu tezi destekler bir taraftan. “Her işlevin özü, onun tohumudur” diyen Roland Barthes’in sözünde olduğu gibi aranarak bulunur adeta öz.

Yazılan bu şiirler, zaman zaman yayınlanması için dergilere gönderildi. Bazı dergiler tarafından bu yazılanların şiirden daha çok deneme olarak adlandırdıkları ve düzyazı ile bitişik gördükleri dillendirildi.

Bu projede her iki şair, yazılan şiirlerin sayısından ziyade bir seneyi nazire şiir yazarak tamamlamayı şiar edindiler. 2022 Haziran ayı itibarıyla proje sonlandırıldı ve altmışar şiir yazılmış oldu. Ve bu minvalde elinizdeki eser vücut buldu.

Şair Sinan Ayhan’ın ifadesiyle “Girift hâl, tefekkürde derinlik ve mutmain kalp” üçlü sacayağı bakış açısıyla bu eserin inşa süresinin şekillendiği ve nihayete erdiği görülmektedir. Mamafih, ağzı büyük savaşlarla, sıkıntılarla, zulümlerle savaşıp umudu da taşıyan şairler, şiire edebiyata küçük de olsa bir katkı amaçladıkları görülmektedir. Tomurcuk derdinde olan bir ağaç misali şiirlerle çiçek açmak bu olsa gerek.

İlkay Coşkun
Haziran 2022