Şiir Üzerine

• 5 Haziran 2022 Pazar 22:54:25

Şiir Üzerine Düşünceler

Şiir, edebi sanatların kullanıldığı muhatapta hayranlık uyandırması gereken estetik bir söz ustalığıdır. Şiirde dil duygu ve düşünceleri ahenkle, anlamla bütünleştirir. Bazı şairlere göre şiirde vezin, kafiye önemli unsurlar iken, bazıları bunları gereksiz görmüşler,böylece birtakım akımlar oluşmuştur.
Aslında şiirde aranan imge, musiki/ahenk ve anlam/düşünce olmalıdır. Nasıl ki leziz bir yemek yapmak için malzemesi (yağı, tuzu, salçası, suyu, baharatı) noksansız olmalıdır ve kıvamında pişmelidir, şiir de bütün malzemesinin ölçülü olmasıyla mükemmel hale gelebilir.
Her şairin ağırlıklı olarak işlediği konularından, dili nasıl kullandığından, kimlerden etkilendiğinden ve adını duyurduğu şiirlerinden söz edilebilir. Bütün bunlar şairin şiir anlayışını ortaya koyar. Şiirde akımlar, ekoller de olmuştur: Divan şiiri, halk şiiri, Saf şiir, Yedi meşale iler, ikinci yeniciler, Garip akımı, sembolistler bunlardan bazılarıdır.

Bazı Şairler ve Şiir Anlayışları (*)

Haşim’e göre şiir, musiki ile söz arasında; fakat sözden çok musikiye yakın bir dildir. Şiirlerin, açık ve anlaşılır olmasına karşıdır.
Halk şiiri geleneğinden yola çıkan Necip Fazıl Kısakürek, hece ölçüsünü kullanmıştır.
Şiirleri biçim bakımından kusursuzdur.
Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinin “mistik şairi”dir.
Ahmet Hamdi Tanpınar, Şiirlerinde “ahenk”e önem veren sanatçı, musiki ve his ağırlıklı şiirler de yazmıştır.Rüya, bilinçaltı ve zaman şiirlerindeki en önemli kavramlardır.Şiirleri yalın bir dille yazmıştır.
Cahit Sıtkı Tarancı, Hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri de serbest şiirleri de vardır. Şiirde biçime, kafiyeye ve ahenge önem vermiştir.Otuz Beş Yaş, Desem ki ve Gün Eksilmesin Penceremden şiirleriyle tanınır.
Şiirlerinin çoğunda ölüm konusunu işlemiştir.
Asaf Halet Çelebi, Dünyada ne kadar şiir varsa o kadar şekil vardır.” düşüncesini savunan Asaf Halet Çelebi, vezin ve kafiyeye kesin bir şekilde bağlanmamak gerektiğini belirtmiş ve hece sayılarından yararlanarak “içi musiki dolu” şiirler yazdığını söylemiştir. Bir “sezgi şairi”dir, şiirlerinde soyut bir âlemi anlatmıştır.
Attila İlhan, Garip akımını Orhan Veli’yi eksik bir şair görmesi ve akımın anlayışını dar ve sığ bulması nedeniyle eleştirmiş İkinci Yeni’yi ise “yozlukla” itham etmiştir. Şiirlerinde imla kurallarını reddetmiş ve kendine has imla kuralları kullanmış olan Attila İlhan, büyük harf hiç kullanmamıştır.Klasik şiir, modern şiir ve halk şiirinden bileşime giden şair, Divan şiirinin biçim özelliklerinden de yararlanmış ve argoya yer verdiği, halk söyleyişlerinden yararlandığı bir anlatımla şiirlerini kaleme almıştır.
Behçet Necatigil, şiirlerini tüm süslerden arındırarak, sade bir şekilde yazmaya gayret göstermiş, ölçü ve uyağa pek fazla bağlanmamıştır.Şiirde kırk yılını, doğumundan ölümüne, orta halli bir vatandaşın, birey olarak başından geçecek durumları hatırlatmaya; ev-aile-yakın çevre üç-geninde, gerçek ve hayal yaşantılarını iletmeye, duyurmaya çalıştı.Divan şiirinin cinaslı, tevriyeli anlatımından yararlanmıştır. Edebiyatımızda “evler şairi” olarak tanınmıştır.
İsmet Özel, İlk şiirlerinde İkinci Yeni etkisi vardır. Marksist/toplumcu bir anlayıştadır. Önceleri sembollere bağlı şiirler yazmıştır.
Militan adlı dergiyi çıkarmıştır.
12 Mart 1971’den sonra Marksist anlayışını bırakmıştır. 1974’te Diriliş’te yayımlanan “Amentü” ile İslam anlayışına yönelmiştir. Mistik bir anlayışa geçmiştir.
Her iki dönemde de sert bir üslup kullanmıştır. Şiirlerindeki ton daima yüksektir. Şiirinin dokusu, imge örgüsü farklı özellikler taşır.
Orhan Veli Kanık, Garip hareketini başlatmıştır. Ölümüne kadar hareketin ilkelerine bağlı kalmıştır.
Şiir sanatına ait klasik biçimlerin dışına çıkarak modern Türk şiirinin olanaklarını genişletmiştir.
Her türlü sözcüğün şiire girebileceğini göstermiş, günlük konuşma dilini kullanmıştır.
O, bir şiir ihtilalcısıdır. Şiiri sokağa yönlendirmiştir.
Şiir bütünüyle toplumun emrine vermiş, bireyciliğe karşı çıkmıştır.
Şiirlerinde sıradan insanları, insanın basit ama sevgi dolu yaşamını, aşklarını, acılarını, kaygılarını işlemiştir.
Çocukluğa özlem, doğa, deniz, İstanbul sevgisi, kaldırımlar, balıklar onun şiirlerinde ele aldığı konulardandır.Şiirlerinde derin bir “ironi” vardır. Espri ve nükteye yer vermiştir.
*(www.edebiyatögretmeni.org)

5 Haziran 2022