HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR KİMDİR?
Hüseyin Rahmi Gürpınar tanınmış ve sevilen romancılarımızdandır. İstanbul’ da 17 Ağustos 1864 tarihinde doğdu. Mahmudiye Rüştiyesi’nde ve Mülkiye Mektebi (Siyasal Bilgiler Fakültesi) n de okudu. Özel öğretmenlerden Fransızca öğrendi. Çocukluğunda sağlığı pek sağlam değildi. Bundan dolayı evlenemedi. Heybeliada’daki evinde yaşadı.
İlk uzun hikayesi veya romanı olan «Ayna (Şık)» adlı eseri, Ahmet Mithat Efendi’nin önayak olması ile 1888’de yayınlandı.
«İkdam» gazetesi çıkmaya başlayınca 1896’da oraya geçti. Edebiyatta gerçekçilik (realizm) taraflısı olarak tanındı. Bu yüzden de, ileride ikide bir mahkemelere sürükleneceği açık sahneleri olan romanlar yazdı. Şöhretini hazırlayan ilk eser, o zamanın acıklı romanları ile ünlü olmuş Vecihi’ye benzer bir şey yazıp yazamayacağı üzerindeki bir iddia sonunda yazdığı “İffet” romanıdır (1897).
Ertesi yıl, asıl şöhretini sağlayan «Mürebbiye» yayınlanmıştır. Bu romanda, Hüseyin Rahmi, ahlakçı ve cemiyetçi görünerek, bizde o zamanlar yerleşmeye başlamış olan, çocuğunu yabancı mürebbiyelere emanet etmenin kötülüklerini göstermek istiyordu. Bu eser, aynı zamanda filme çekilmiş ilk telif romandır. 1918’de Malul Gaziler Cemiyeti stüdyolarında aktör Fehim Efendi’nin delaletiyle filme çekilmiş, ama Fransa büyükelçiliği, oyunda kepaze edilen kadının Fransız olmasını ileri sürerek yıllarca filmin oynatılmasını engellemiştir.
Hüseyin Rahmi’nin «Metrös», «Nimetşinas», «Tesadüf» gibi nispeten derli toplu romanları bu sırada yazılmıştır. 1908’den sonra memurluğu bıraktı, «Boşboğaz» adı ile bir mizah gazetesi çıkardı. Bir yandan da eser yazmaya devam ediyordu. Tiyatroyla da ilgilendi. Darülbedayi (Şehir Tiyatrosu) kurulduğu sıralarda (1914) teşkil edilen edebi heyette o da vardı. Aktör Kemal Küçük’ün ısrarı ile «Kadın Erkekleşince…» diye bir de komedi yazmıştı.
Hüseyin Rahmi Gürpınar, beşinci devre T.B.M.M’ne Kütahya milletvekili olarak girdi. Bir müddet sonra siyasetten çekilip gene kendini yazı hayatına verdi. Eserlerinin geliriyle geçinen sayılı yazarlardandı. Elli yılını geçirmiş yazarlar için tertiplenen jübileye de katıldıktan sonra yaşlılık ve yalnızlık içinde Heybeli’de öldü, oraya gömüldü. Ölüm tarihi 8 Mart 1944’tür.
54 telif eserle pek çok çeviri bırakmıştır. Romancı olarak Hüseyin Rahmi Gürpınar, daha çok, halkı düşünür. Ahmet Mithat’ın geleneğine bağlıdır. Romanlarında birlik ve bütünlük sağlam değildir. Dili bazen çok sade, bazen de karışıktır. Olayın akıcılığını durdurarak felsefe açıklamaları yapmayı sever. Bununla beraber, bütün eserlerinde sert bir toplum eleştirisi, kuvvetli bir mizah dehası görülür.