Türkiye Türkistan ve Türkya

• 12 Nisan 2022 Salı 09:44:59

Türk Devleti’nin ismi hiç şüphesiz Anayasamızda olduğu üzre Türkiye
Cumhuriyeti Devleti’dir. İsmin Türkiye olarak yer almasının muhtemel nedenleri vardır ve bilerek isteyerek bu böyle konulmuştur. Ancak tüm dünya ülkelerine bakıldığında ülke adlarında başka bir yol izlendiği görülür.
...

Bir çok ülke ismi o devlette yaşayan ana unsurun uyruğunun sonuna istan veya stan getirelerek oluşturulduğu görülür. Mesela Bulgaristan, Yunanistan, Hırvatistan, Gürcistan, Ermenistan ve sayılabilecek başka bir çok devletin ismi bu şekilde oluşturulmuştur. Stan veya istan Farsça yer yurt ülke anlamındadır ve o coğrafyada hakim unsur diyelim Bulgarlarsa Bulgaristan, Ermenilerse Ermenistan olarak yani Bulgarların yurdu, Ermenilerin yurdu şeklinde oluşmuştur. Bu yaklaşımla ülkemizin ismi Türkistan olabilir miydi diye düşünmek gerekir.
...

Bir başka ülke ismi de hakim unsurun sonuna ya getirilerek oluşturulan ülke isimleridir. Örnek verilecek olursa Almanya, Fransa, Rusya, Romanya, İspanya gibi. Yine bu boyutlu düşünüldüğünde ülkemizin ismi Türkya olmalı mıydı diye düşünülebilir. Bu örneklerin dışında farklı adlandırmalar yok değildir. Mesela Portekiz bunlardan birisidir. Hatta İsviçre, İsveç, İngiltere. İngiltere’nin tarihsel adı ise Büyük Britanya’dır yine sonu ya ile bitmektedir.
...

Lise yıllarında matematik öğretmenimiz bu konuya değinmiş ya getirilerek büyüklük algısı verilmek istendiğini söylemiştir. Hatta Türkiye’nin isminin Türkiya olması gerektiğini belirtmiştir. Ancak orada Türk yerine Türki denilmesi Türkleri andırır anlamındadır ki Türkya denilmesi doğrudan daha makul görülmektedir. Nitekim en son oluşturulan devlet ismi olan Çekya da bu şekildedir. Ülkenin ismi iki etnik unsurun birleşikliğinden kaynaklı olarak Çekoslovakya iken sonraki süreçte ayrılarak iki devlet haline gelmiştir. Yeni devletlerin ismi Çekya ve Slovakya olarak belirlenmiştir.
...

Burada bir tespiti ifade etmekte de fayda vardır yalnız. Sonu ya ila biten ülke isimlerinin bizdeki söylenişleri bu şekildedir, oysa orijinleri farklıdır. Bakın İspanya, Almanya, Brezilya, Nijerya, Hollanda ve diğer ülkelerin orjinlerindeki yazılışlarına konu daha iyi anlaşılmış olur. Mesela Brazil, Germany, Unıted Kıngdom, Nederland.

Kemal GÜL
12.04.2022