VOLTAİRE.

• 30 Mart 2022 Çarşamba 17:27:22

VOLTAİRE KİMDİR?
Annesini yedi yaşında kaybeden Voltaire 1704 – 1711 arasında Clermont Cizvit kolejinde (bugün Louis – le-Grand lisesi) okudu.
Vaftiz babası Chateauneuf rahibinin aracılığıyla Temple’daki aydın çevrelerine girdi, serbest düşünüşü ve alaycı zekâsıyla dikkati çekti.
Bir ara La Haye’e giden Voltaire, dönüşünde birçok kimseye, özellikle kral naibine karşı yazdığı saygısızca şiirler yüzünden bir süre Fontainebleau’da ve Val de Loire’da ikamete mecbur tutuldu, sonra Bastille’e hapsedildi (1717-1718), orada Oedipe trajedisini ve Poeme de la Ligue’i
(1723) yazmaya başladı. Bu eserler ona birçok kimsenin yardım ve himayesini sağladı, öte yandan çeşitli ticari işler yaparak bol para kazandı. O sıralarda Voltaire adını aldı.
Kavga ettiği Rohan – Chabot şövalyesi, onu önce adamlarına dövdürdü, sonra da. asil olmayan biriyle düello etmek zorunda kalmamak için Bastille hapishanesine attırdı (1717 – 1718).
Voltaire beş ay sonra, ancak İngiltere’ye sürgün edilmek şartıyla hapisten kurtuldu, İngiltere’de üç yıl kaldı, büyük ilgi gördü ve reformcu felsefeye yöneldi.
Henriade (1728) adlı eserini Galler prensi ve prensesine ithaf etti; Brulus’te (1730) hürriyetin övgüsünü yaptı; Histoire de Charles XII’de (Charles XII Tarihi)[1731] savaşı yerdi; l’Epitre a Uranie’de (Uranie’ye Mektup) [1733] hıristiyan dogmalarına saldırdı; Temple du Gout’da (Zevk Tapınağı) [1733] J.B. Rousseau.
Houdar de la Motte gibi sahte şöhretleri hırpaladı ve Lettres Philosophiçues’ie (Felsefi Mektuplar) [1734] İngiltere’yi övdü, Fransız rejimini yerdi.
Kovuşturmalardan kurtulma) için Lorraine’deki Cirey malikânesine sığındı: malikânenin sahibesi Chatelet markizi Voltaire’e 1734’ten 1749’a kadar rahatlıkla çalışabileceği ve dostlarını kabul edebileceği bir ortam sağladı (le Mondain. 1736).
Zöire’in (1732) başarısından sonra ülkesinin geçmişini dile getiren Adelaide du Guesclin’i (1734); Shakespeare gözüyle eski Roma’yı canlandıran la Mort de Cesar’ı (Sezar’ın ölümü) [1735]; konusu Peru’da geçen Alzire’i (1736); Mekke’yi canlandıran Mahomet ou le Fanatisme’i (Muhammed veya Bağnazlık) [1743]; Discours sur l’Homme’u (İnsan üstüne İnceleme) [1738]; Elements de la Philosophie de Newton’ı (Newton’ın Felsefesinin Unsurları) [1738] burada yazdı.
Komedi türünde pek başarılı olamadı; indiscret (Boşboğaz) [1725]; l’Enfani Prodigue (Müsrif Çocuk) [1736]; Nanine (1749). Voltaire bir yandan da daha sonraki tarih çalışmaları için bilgi topluyordu.
Poeme de Fontenoy (Fontenoy Şiiri) [1745] adlı resmi şiiri ona sarayın kapılarını açtı, ardından Fransız akademisine alındı (1746).
Kral, Voltaire’i saray tarihçiliğine getirmekle birlikte Ansiklopedicilerin dostu olan bu atak filozofa pek güvenemiyordu.
Voltaire, bu durum karşısında. Sceaux sarayı için Zadig hikâyesini yazdı ve kraliçenin babası Stanislas Leszczynski tarafından Luneville sarayına alındı.
Fakat, kendisine karşı soğuk davranmaya devam etmesi ve Mme du Chatelet’nin ölümü (1749) üzerine Voltaire; Friedrich II’nin davetini kabul etmek zorunda kaldı ve üç yıl Potsdam’da yerleşti; boş vakitlerinde Siecle de Louis XIV’u (Louis XlV’ün Yüzyılı) [1751], Poeme sur la Loi Naturelle’i (Tabiat Kanunu Üstüne Şiir) ve Micromegas (1752) hikâyesini yazdı; fakat Berlin akademisi başkanı Maupertius ile arası açılınca, artık kendisiyle pek ilgilenmeyen kraldan ayrıldı.
Paris’te de istenmediği için Cenevre yakınlarındaki «les Delices» malikânesini satın aldı (1755).
Poeme sur le Desastre de Lis bon (Lizbon Felâketi Üstüne Şiir) [1756] adlı eseri yüzünden Rousseau ile çatıştı.
Geçirdiği acı tecrübelerin verdiği küskünlükle iyimserliği yeren Candide ve İyimserlik Üstüne (1759) romanını yazdı. Gex de.
Ferney’e yerleşerek trajedilerini sahneye koydurdu. (Tancrede, 1760); yergiler yazmaya devam etti: 6 000 mektup; La Vanite (Kendini Beğenmişlik) [1760]; Kilise koruyucularına karşı l’Ecossaise (1760) komedisi; sonradan görmeleri yeren felsefi hikâye Jeannot et Colin (Jeannot ile Colin) [1764]; siyaset alanındaki aşırılıkları ve bozulmaları tenkit ettiği Saf Oğlan (l’îngdnu) [1757]; para babalarına karşı l’Homme aux Quarante Ecus (Kırk Altınlı Adam) [1767]; töreleri yeren la Princesse de Babylone (Babil’li Prenses) [1768j.
Tarihi. Cizvit papazlarına saldırmak için bir araç olarak kullanıyordu (Precis du Siecle de Louis XV İ768).
Adli hatalardan, adalet mekanizmasının bozukluğunu ortaya koymak için yararlandı.
Calas’ın (1762) Sirven’in (1764), La Barre şövalyesinin (1766) suçsuzluklarını kabul ettirdi.
Traite sur la Tolerance (Hoşgörü Üstüne İnceleme) [1763] ve Felsefe Lügati (Dıctionnaire Philosophique) [1764] adlı eserlerinde aklın zaferi ve din adamlarının bağnazlığını ortaya koymak için mücadeleye devam etti.
Yazdığı iki Epitresde (1769-1772) Boileau ile Horace’ı övdü ve nihayet yıllardır beklediği an geldi: Paris’e çağırıldı, Academie Française de ve Comedie Française’de şerefine büyük törenler düzenlendi, İrene (1778) piyesinin temsilinde. sahneye çıkarılan büstüne çelenk takıldı.
Artık heyecan ve yorgunluktan tükenmişti.
30 mayıs günü öldü.
Trajedi yazarı olarak bazı zayıf yanları olmakla birlikte.
Voltaire çok usta bir tarihçidir.
Yazdığı ister bir monografi (Histoire de Charles XII [Charles XII’nin Tarihi]), ister bir devrin tablosu (XIV. Louis Asrı I. II. III. [Le Siecle de Louis XIVJ).
İster evrensel bir medeniyetin panoraması (Essai sur les Moeurs [Töreler üzerine Deneme]) olsun, tam bir bilgin gibi elindeki belgeleri iyice değerlendirmeyi, olaylan büyük bir sanat gücüyle canlandırmayı bilir Kralları, siyaset adamlarını, savaşçıları olduğu kadar medeniyetleri de gelişmeleri içinde inceler, öte ki felsefi eserlerinde olduğu gibi, romanlarında da, bütün kötülüklerin ve adaletsiz liklerin kaynağı olan siyasi rejime, bağnazlık kaynağı olan yerleşmiş dinlere ve insanları hayal kırıklığına uğratan metafiziğe saldırır.
Onun felsefesi olumsuz bir felsefe gibi görünse de, ilerlemeye olan inancı, despotluğa.
Savaşa hoşgörüsüzlüğe, işkenceye, .yükümlülüklerdeki ve yaşama şartlarındaki eşitsizliğe yönelttiği tenkitleriyle yapıcı bir felsefedir Mektupları. yazıştığı kişilerin çokluğu bakımından tarihi ve psikolojik bir belge değeri taşır.