DELİ HALİT PAŞA

• 17 Ocak 2022 Pazartesi 23:13:46

HALİT PAŞA

Bu yazıyı yazmak düşüncesi nereden doğdu. Bir gazetede müstear adla yazan arkadaşım Yahya Kaptan’dan bahsetti. Onun kurtuluş savaşında olan katkısının fazla bir yer tutmadığını, aslında basit bir çeteci olup daha zafer kazanılınca sırf inkılapçıların tetikçiliği yaptığı için el üstünde tutulup kahramanlaştırıldığını, Keşanlı Ali gibi belki de ondan daha beleşçesine’ sahte kahramanlar’ kervanına katıldığını, kim bilir kimin eliyle ne Kocaeli ’ye, ne de Kocaelililere bir katkısının olduğunu Kocaeli’nin kurtuluşunda da bir olumlu bir etkisinin bulunmadığını bu sayede öğrenmiş oldum. Aslen Siirtli olan Adnan beyin bu hassasiyeti beni de bu konuda düşünme ye ve araştırmaya sevk etti.

Kim bilir kimin eliyle bu yakın zamanlarda adı öne çıkarılmış İzmit’te bir semte onun adı verilmiş hatta semtin girişine belediye marifetiyle heykeli dikilmiş yeni nesillere bir sahte kahraman miti armağan edilmiştir. Hatta birkaç liseye onun adı verilerek eğitime katkısı planlanmıştır. Şimdi düşünüyorum da bütün birdenbire ortaya çıkan bu sevginin nereden kaynaklandığını devrimci güruhun bu tazelenen aşkına bir anlam veremiyoruz. Herhalde 28 Şubat’ın kentimize bir öpücüğü saymamız gerekecek bu eylemi.

Gelelim Halit Paşa ‘ya. O da yazar arkadaşın himmetiyle geldi gündeme. Sizin başka ve gerçek bir kahramanınız yok mu diye. Olmaz mı dedim Halit Paşa var, Kara Fatma var. Zobu var. Hah dedi şöyle sen şu Halit paşa konusun bir araştırıver. Olur dedim ama bana gerek yok sen de Google’dan bir şeye ulaşabilirsin.

Dedi ama ikna olmadım. Ben de araştırmaya başladım. Ortaya koskoca bir tablo çıktı ki orada sahte kahramanlara hele hele şişirilmiş sahte kahraman miti Yahya Kaptan’lar hiç mi hiç yer yok.

Halit Karsıalan
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Halit Karsıalan veya Deli Halit Paşa (1883 - 14 Şubat 1925), Türk asker ve siyasetçidir.

I. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’nde başarılar göstermiş; Türk Kurtuluş Savaşı’nın ilk yıllarında Doğu Cephesi’nde, Gümrü Antlaşması’nın imzalanmasından sonra ise Batı Cephesi’nde komutanlık yapmış bir askerdir.

İkinci Büyük Millet Meclisi’ne Ardahan Milletvekili olarak katıldı. Bir tartışma sonrasında Meclis koridorunda vurularak öldü. TBMM’de işlenen ilk cinayetin kurbanıdır.

İçindekiler
1 Yaşamı
1.1 Millî Mücadeleye Katkıları
1.2 Milletvekilliği ve ölümü
2 Kaynakça
Yaşamı
1883 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Çerkes Ahmet Bey’dir.

1901 yılında Kuleli Askeri İdadisi’nden 1903 yılında Mekteb-i Harbiye’den Teğmen olarak mezun oldu. 1908 yılında II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Yemen’de görevlendirildi. Yüzbaşı rütbesine terfi etti.

1910 yılının Haziran ayında Trablusgarp Savaşı’na katıldı. 3 ay süreyle görev yaptı. Bu dönemde aynı cephede görev yaptığı "Kel Ali" lakaplı subay ile (Ali Çetinkaya) anlaşamadığı için Mustafa Kemal Bey ve Enver Bey’in ortak kararı ile görev yerleri değiştirilmek zorunda kalmıştı.

Trablusgarp’taki görevinin ardından Balkan Savaşı’na katılmak üzere Çatalca’ya geçti. I. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine Kafkasya Cephesi’nde görev aldı. Görevi, Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Ruslara bırakılmış olan Kars, Ardahan ve Sarıkamış’ı geri almaktı. Dokuz günlük bir savaştan sonra 23 Aralık 1915 tarihinde Ardahan’a girmeyi başardı. Bu başarısından sonra Binbaşı rütbesine, Çoruh Müfrezesi ile yaptığı hizmetlerden sonra Kaymakam rütbesine terfi etti.

10 Mayıs 1917 tarihinde Garbi Dersim Komutanlığına atandı; savaşın en önemli milis güçlerinden birisini kurdu; Dersimli süvari birlikleri ile Erzincan, Mamahatun ve Erzurum’u geri aldı. Kafkas İslam Ordusu’nun 3. Fırka Komutanı olarak Ahıska’yı kuşattı. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanması üzerine Ardahan, Kars ve Sarıkamış’ı tahliye ederek Tortum’a çekildi; İngilizlerin baskısı ile Fırka Komutanlığı’ndan alındı.

Ali Rıza Paşa Kabinesi kurulduğunda, 9. Kafkas Fırkası Komutanlığı’na atandı. Ermenistan üzerine yapılan harekâttaki başarısı nedeniyle Miralay rütbesine terfi etti.

Millî Mücadeleye Katkıları
Mondros Ateşkes Anlaşması’ndan sonra terhis edilmemiş olan ve Kâzım Karabekir Paşa komutasında bulunan 15. Kolordu’da görev yaptı. Bölgede Kafkas İslam Ordusu’ndan kalan kuvvetlerin bir savunma çekirdeği haline getirilmesini sağladı. Erzurum Kongresi’nde Trabzon delegelerinin Mustafa Kemal’e karşı çıkmalarını, aldığı yıldırma tedbirleriyle önledi. 1920 yılının sonlarında Kars ve Sarıkamış’ı, 1921’de de Ardahan’ı düşman işgallerinden kurtardı. Soyadı Kanunu çıktıktan sonra ailesi bu nedenle "Karsıalan" soyadını aldı.

Gümrü Antlaşması’ndan sonra Batı Cephesi’nde görev verildi. Sakarya Meydan Muharebesi’nde 12. Grup Komutanlığı yaptı. Bu sırada gösterdiği cesaretten ötürü "’Deli" lakabıyla anılmaya başlandı. Özellikle cephenin biraz gerisinde yüksekçe bir yere oturup tabancalarını dizlerine koyarak "Geri çekileni vururum" mesajı vermesi ve birkaç sefer geriye kaçan askerler üzerinde bunu bizzat uygulamasıyla ün yaptı. Büyük Taarruz’da Kocaeli Grubu Komutanlığı yaptı ve yaptığı mezalimi ile ünlü Yunan 11. Tümeni’ni, Tümen Komutanı Tümgeneral Nikolaos Kladas ile beraber esir aldı. Büyük Taarruz’da Mirliva rütbesine terfi etti ve Paşa oldu.

Milletvekilliği ve ölümü
İkinci Büyük Millet Meclisi’ne Ardahan Milletvekili olarak katıldı. 9 Şubat 1925 tarihinde Meclis koridorunda, sırtından tabancayla vurularak yaralandı ve 14 Şubat 1925 tarihinde öldü. Öldürülmesi, TBMM’de gerçekleşen ilk cinayettir.

Halit Paşa, Milletvekili Ali Çetinkaya ile bir arbede sırasında patlayan bir silahla vuruldu. Paşayı kimin vurduğu kesin olarak anlaşılamadı. Paşa, yaralı halde 5 gün Millet Meclisi’nde tutuldu, hastaneye kaldırılmadı. Durumu giderek kötüleşen paşa, 14 Şubat’ta öldü. Öte yandan, Ankara Savcılığı, Halit Paşa’yı Ali Çetinkaya’nın vurduğu kanaatine vardı; bir nefs-i müdafaa halinde olduğunu kabul ederek bu olaydan dolayı kovuşturma yapılmaması kararı verdi.[2][3]

Cenazesi, İstanbul’un Eyüp semtinde defnedildi. Mezarı, 1988 yılında Ankara’daki Devlet Mezarlığı’na taşındı.

Kaynakça
^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 202.
^ "Mehmet Emin Azat, Mecliste Öldürülen Ardahan Milletvekili Deli Halit Paşa, Birikim Gazetesi, 25.05.2011". 29 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2011.
^ Derin Tarih dergisi, sayı 23 (Şubat 2014)

EKŞİ SÖZLÜK
Kurtuluş savaşı esnasında istanbul’un yolunu açandır.

büyük taaruz esnasında kendisine bağlı birçok birlik komutasından alınıp, diğer tümenlere dağıtılmıştı. deli halit’in o zamanki görevi, sakarya ve izmit civarında yunan ordusundan gelecek olan saldırıyı engellemek, türk ordusunun arkadan kuşatılmasını önlemekti.

deli halit peki ne yapmıştır? lakabına yakışır bir şekilde elinde çok az kuvvet olmasına rağmen, afyon cephesi’nden gelen olumlu haberler üzerine, yunanlıları 1-2 yoklamaya başlamış, hızla geri çekildiklerini görünce de, işgal altındaki şehirleri ele geçirmiş, yunan ordusunun birçok subay ve askerini de esir almıştır. bu şekilde istanbul’a kadar düşman askeri bırakmayarak, kendisinden beklenen görevi fazlasıyla yerine getirmiştir. ruhu şad olsun...
d k a
20.06.2011 02:47 ~ 02:50
d k a
adı bugün çok az anılan, çok değerli bir askerdir. katili ali çetinkaya gibi, akçeli işlerin, siyasi entrikaların adamı değildir, halit bey, halit bey’e yakışır bir biçimde kahpece sırtından vurulmuştur, çünkü yüzüne bakarak, onunla vuruşacak bir babayiğit yoktur.
turanemeksiz
14.06.2012 01:57 ~ 15.06.2012 21:40
turanemeksiz
(bkz: namuslu ve namussuz)
shakak
10.09.2012 11:46
shakak
mutat zevat tarafindan kahpece sehit edilmis vatan evladi ve komutan. oldurulmeden bir kac gun once meclis’te malul gazilerin sefaletinden bahsetmistir aci bir dille. butcede para yok denilerek bir kenara atilan gazilerden. nereden bilirdi ki kendisini bir kac gun sonra vurup kenara atacaklar. malul gaziler gorusmeleri ve halit bey’in konusmalari icin : ( 8 subat 1925, 50. ictima, sayfa: 217-218)
lamazimpekgogo
08.04.2013 21:11
lamazimpekgogo
kendisini vuranlar nefsi müdafaa nedeni ile ceza almamış, kovuşturma görmemiştir ama, vurulduktan sonra mecliste bir odada 5 gün boyunca tedavi olması ve ifade vermesi engellenerek can çekişe çekişe ölmesi beklenmiştir. bunun da nefsi müdafaa ile bir alakası olamaz herhalde.
iett 99 806
22.10.2013 13:02
iett 99 806
osmanlı’nın deli hâlit paşa’sı, türkiye cumhuriyeti’nin halit karsıalan isimli vatandaşı, genç cumhuriyetin meclis koridorlarında kıymet-i harbiyesi kendinden menkul, "chp kahramanı" ali çetinkaya tarafından öldürülmüştür. ali çetinkaya ya da eşkıyalık dönemindeki ismiyle "kel ali" deli halit paşa’yı öldürdüğünü itiraf da etmiştir. ama arkası sağlamdır. arkasının sağlam olduğunun da bilincinde olduğu içinküstahtir, vurdumduymazdır ve dahi umursamazdır. kimseyi iplemez.

halit karsıalan cinâyetinin kahramanı ali çetinkaya, bu cinayet davasından beraat ettirilir. cinâyetten bir yıl sonra da istiklâl mahkemesi başkanlığı’na terfî ettirilerek cumhuriyete verdiği emekler, sarfettiği gayret ve ifâ ettiği vazifeler ödüllendirilir.
matrakcinasuh
26.10.2013 12:01
matrakcinasuh
vurulduktan sonra 5 gün boyunca tedavi edilmesi ve ifade vermesi engelenerek can çekişerek ölmesi beklenmiş demiştik. bununla ilgili ekrem buğra ekinci de yazmış.

m.kemal ve çetesi tarafından katledilen dürüst bir adam, bir milli mücadele kahramanı...

linki:

www.ekrembugraekinci.com/makale.asp?id=360
iett 99 806
27.10.2013 19:12
iett 99 806
yaptığı büyük işlerin yanında, önemsiz gibi görünen bir ayrıntı sebebiyle çok sevdiğim "deli halit paşa".

soyadını aldığı kars’ı alma olayı esnasında, aşık nihani’ye vurun evlatlarım diye bilinen türküyü besteletmiştir. "ittihat ve terakki ve propaganda" meselesinde önemli bir anekdottur.

www.youtube.com/watch?v=gjmdpdkknhc

"karabağ’da düşman topu patlıyor
asker hücum etmiş kars’ı alıyor
hırsınan hasımımız çatlıyor

vurun evlatlarım allah aşkına
şehit olanımız cennet köşküne
atın arslanlarım allah aşkına
şehit olanımız cennet köşküne

kars’ın kalesinde yahni çölünde
asker ilerliyor gümrü yolunda
halit paşa önde tüfek elinde

vurun evlatlarım allah aşkına
şehit olanımız cennet köşküne
atın arslanlarım allah aşkına
şehit olanımız cennet köşküne

halit paşa der ki durmayın atın
düşmanın da kökü gelsin büsbütün
bozulmuş ordusu kaçıyor tutun

vurun evlatlarım allah aşkına
şehit olanımız cennet köşküne
atın arslanlarım allah aşkına
şehit olanımız cennet köşküne"

Bagratlı ismetin haltları.. sizlerin palazlanmasınına yol açan tohumları saçan büyük dedeniz bagratlı ismet.. halit paşa cumhuriyetin kurulmasında sizin yaptığınız gibi bizans entrikalarını ve hainleri görmüştü, ismeti vuracağını defalarca söylemişti hatta mecliste, vurmaya aramıştı.. kurnaz bizanslı vesayetinizin başı ismet, halit paşadan önce davrandı.. keşke sakarya savaşında hainliğini gördüğü ismeti cephede kurşuna dizecekti.. neydi sakarya savaşı; 222 subay ve 36 bin asker şehit olmuş, yenilgiye çevirmişti, fahrettin paşa güneyde savaşı bitirecek yunan karargahını ele geçirmesinin eşiğinden geri çekmesi ve mustafa kemal hasta, kırık kaburgasıyla cepheye yetişip yenilgiyi yengiye çevrimesiydi.. namı diğer deli halit kurşuna dizecekti ki şimdi ne vesayetiniz ne de statükolarınız bugünlere gelemeyecekti.. devrinin bir başka deli halit’i deniz gezmiş’i de demirel eliyle asamayacaktı.. halit paşa’dan bir kaç ay sonra topal osman’ı ismail hakkı eliyle öldüremeyecekti..

Ahmet Kemal