Eklektiklik Ortodoksluk ve Heterodoksluk Meselelerine Farklı Bir Bakış

• 7 Ocak 2022 Cuma 09:46:06

Ekonomi alanında geleneklere, genel kabul görmüş görüşlere bağlı olan uygulamalara ortodoks politika denilmekte, heterodoks ise geleneksel görüşlerin ve yaklaşımların dışındaki uygulamalar olarak tanımlanmaktadır. Eklektiklik ise farklı unsurları bir potada birleştirme, kaynaştırma, dönüştürme ve yeni bir ürün elde etme meselesidir.
……………………………..

Oysa bu terimlerin felsefi anlamları farklılık arz eder. Eklektiksizm farklı felsefî veya sanat sistemlerinden alınan unsurların yeni bir sistem içinde yeniden kullanılmasıdır. Sanattaki farklı çağ ve üsluplardan seçilip devşirilen unsurların yeni bir tasarım, ürün ya da düşünce akımı oluşturmak için ele alınması olgusunu ifade eder.
…………………………….

Ortodoksluk ise doğru inanç, doğru yol anlamındadır. Heterodoksluk ise ortodoksluk üzerinden anlamlandırılabilir. Tıpkı heterodoks ekonomi denildiğinde nasıl ki ortodoks ekonomiden yani gelenekselden farklılaşmışlık ifade ediliyorsa dini ve felsefi manada da başkalaşmışlığı ifade eder.
…………………………..

Konunun niçin ele alındığı hususu ise Maliye ve Hazine Bakanımız Dr.Nurettin Nebati’nin bu terimleri kullanmasıdır. Bunun nedeni biraz bilim adamı olma özelliğinden kaynaklı olabileceği gibi biraz da mevzunun bu sözcüklerle ifade edilmesi sizin konuya olan hakimiyetinizi göstermesi, ilgi uyandırması ve sonrasında tartışılmasının istenmesindendir.
…………………………

Sıklıkla rahmetli Turgut Özal’ın başvurduğu taktiklerdendir bu. Onunki bir farkla benzerlik arz etmektedir. O yeni sözcük söylemekle birlikte, o sözcüğün mazide kalmış olanlarını da kullanırdı. Rahmetli Ecevit ise sadece sözcüğün yeni olanını kullanır eskisini hiç diline almaz, yeni olan yerleşsin, zemin bulsun isterdi, Özal’dan bir farkla yalnız. Özal doğrudan yabancı dillerden aldığı sözcüğü, Ecevit ise Türkçemiz’den geliştirilen ve Öz Türkçe olanını dolaşıma sokardı. Örneklendirmek gerekirse Özal transformasyon, konvertibilite, perestroika, glasnost gibileri kullanırken, Ecevit imkan yerine olanak, ihtimal yerine olasılık, merhale yerine aşama, terkip yerine içerik derdi. Nebati’ninki ise yeni ve her ikisinden başka bir stil. Zor olsa da zamanla bu üsluba ve tarza alışacağız sanırım. Bir örneklendirme de merhum Demirel’den. O da mamahif, binaenaleyh gibi sözcükleri durum buyken, bununla birlikte, bununla beraber, bundan ötürü amlamlarında kullanırdı.

Kemal GÜL
05.01.2022