Parti Polis Kanun ve Hukuk Devleti Kavramlarına Bir Bakış

• 7 Ocak 2022 Cuma 09:24:33

Bir ülkede halk idaresi denilen cumhuriyet monarşiden, oligarşiden, tiranlıktan farklılık arz eder. Cumhuriyet tek başına yeterli midir denilirse ülkede demokrasi yoksa cumhuriyet o toplumun ihtiyaçlarına cevap vermez veremez. Seçilerek gelmek tek başına tüm sorunları çözmez. Cumhuriyetle birlikte demokrasi varsa bir anlam ifade eder. Ancak demokratik düzende insan kendisini ifade eder. Totaliter ve otoriter rejimlerde kişi hak ve hürriyetleri istenilen şekilde yürümez. Demokrasi de o ülkede her meseleyi çözmez işte orda olması gereken şey hukuk devleti normlarıdır.
……………………….

Hukuk devleti kamu erkinin değişmezlik ve süreklilik temeline dayalı olarak değer ve hukuk düzenine bağlı olduğu bir devlet şeklidir. Mutlakiyetçi devletlerden farklı olarak devlet gücü, vatandaşları keyfi uygulamalardan korumak amacıyla yasalar yardımıyla tanımlanır. Bu tanımlardan biri yönetilenin en etkin, en güçlü ve en kapsamlı bir şekilde hukuk güveninin sağlanması, tüm devlet organlarında işlem ve eylemin hukuka uygunluk taşımasıdır. Bunların gerçekleşmesi için bir takım ilkeler bulunur.
…………………….

Kanun devleti, kanunlar çerçevesinde hareket eden devlet demektir. Yani çoğunluğun iktidardaki oluşturulacak kanunlarla her yolun kanunlar doğrultusunda meşru kılınabileceği bir sistemdir. İşte tam bu çizgide hukuk devletinden ayrılır. Medeni devlet demek hukuk devleti olmak demektir ve kanun devleti olmak hukuk devleti olmanın sadece ön şartı konumundadır,
…………………..

Polis devleti hukuk devletinin aksine, devletin hukuka bağlı olmadığı devlet tipidir. Keyfiyet ve kısıtlama bu devlet sisteminin iki ana özelliğidir. Özgürlüklere değer vermeyen ve bu haklara riayet etmeyen yapı polis devletini oluşturur. Bu nedenle büyük bir adaletsizliğe neden olunur.
…………………..

Parti-devlet bütünleşmesine dayanan tek parti rejimi, modern diktatörlüklere özgü bir yönetim biçimidir. Bu partinin dışında başka partilerin kurulmasına asla izin verilmez. Baskın parti sistemi veya tek baskın parti sistemi (veya "hakim parti sistemi") olarak bilinir.
………………….

Cumhuriyet, hükûmet ya da devlet başkanının, halk tarafından belli bir süre için ve belirli yetkilerle seçildiği yönetim biçimidir. Egemenlik hakkının belli bir kişi veya aileye ait olduğu monarşi ve oligarşi kavramlarının karşıtıdır.
…………………..

Demokratik rejim hürriyet rejimidir. Kişi bu rejimde hürdür. Demokratik rejimler kişilerin kendisini hür hissetmesini sağlayacak şartları bir araya getirir.
…………………..

Liberalizm, bireysel özgürlük üzerine kurulan bir siyasi felsefe veya dünya görüşüdür. Bireysel özgürlük ve bireysel haklar düşüncesiyle yola çıkan liberalizm, daha sonraki yıllarda farklı türlere bölündü ve bireylerin eşitlik ilkesinin de önemini vurgulamaya başladı.
………………….

Kapitalizm, üretim araçlarının özel mülkiyetine ve bunların kâr amacıyla işletilmesine dayanan bir ekonomik sistemdir. Serbest piyasa ekonomisi olarak 16. yüzyılda çıkmıştır.
………………….

Komünizm; üretim araçlarının ortak mülkiyeti üzerine kurulu sınıfsız, parasız ve kimi zaman devletsiz bir toplumsal düzen ve bu düzenin kurulmasını amaçlayan toplumsal, siyasi ve ekonomik bir ideoloji ve harekettir.
…………………..

Sosyalizm, sosyal ve ekonomik alanda toplumsal refahın katılımcı bir demokrasiyle getireceğini ve üretim araçlarının hakimiyetinin toplumlara ait olduğunu savunan, işçilerin yönetime katılmalarına ağırlık veren, özel üretim yerine kamu bazlı üretimi destekleyen bir yapıdır.
…….………….

Faşizm, demokratik düzen yerine aşırı, çarpıtılmış bir ulusçuluğa dayanan bir baskı düzeni kurmayı amaçlayan öğreti. İtalya’da, Mussolini’nin önderliği altında 1919’da başlayan, adını 1922–1943 yılları arasında iktidarda bulunan partiden alan, sendikalara, meslek kuruluşlarına dayanan, devlet sınırlarını genişletmek gayesini güden, tüm yetkilerin tek partinin ve tek kişinin inin elinde toplandığı düzen.
………………….

Oligarşi, küçük ve ayrıcalıklı bir grubun iktidarda olduğu yönetim şeklidir. Genellikle bu grubun bencilce ve görevlerini kötüye kullanarak gerçekleştirdiği, despotça bir yönetim şeklidir. Oligarşinin üyesi ya da destekçisi olan kişi ya da grupları tanımlamak için "oligark" terimi kullanılır.
…………………

Monarşi, bir hükümdarın devlet başkanı olduğu bir yönetim biçimidir. Saltanatın bir başka adıdır. Seçim dışı yöntemler kullanılır. Bu hükümdar, Türkçede kral, imparator, şah, padişah, prens, emir, kağan, hakan gibi çeşitli adlar alabilir.
…………………..

Meşrutiyet, meşruti monarşi, anayasal monarşi, anayasal tekerki ya da parlamenter monarşi, hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halk oyuyla seçilen meclis tarafından kısıtlandığı yönetim biçimidir.
…………………

Tiranizm, Eski Yunan’da siyasal gücü zorla ele geçiren, onu kötüye kullanan kimse. Acımasız, gaddar, despotik yönetim şeklidir..
…………………

Totalitarizm, tüm yetkilerin merkezîleştirildiği, devlete mutlak itaat beklenen, diktatörlükvari yönetim. Totaliter egemenlik olarak da bilinir. Totalitarizmde bireysel özgürlüklere izin verilmez ve bireyin yaşamının tüm alanları devlet kontrolüne bırakılır.
…………………..

Otoriteryanizm, siyaset üzerinde otokratik bir pozisyondur. Otorite ve bu otoritenin idaresine yönelik itaat ile nitelenen bir sosyal organizasyon biçimidir. Bireysel özgürlük karşıtıdır ve mutlak itaate dayanır. Politik anlamda; otoriteryen bir hükûmette siyasal otorite, küçük bir siyasetçi grubunun odağındadır.

Kemal SEYFİ
05.01.2022