Yönetim sistemimiz aceleye getirilerek, üzerinde ciddi anlamda tartışılmayarak, muhalefetin körü körüne hayır, iktidarın ise yangından mal kaçırırcasına evet dediği ve olağanüstü hal şartlarında kıl payı bir farkla evet oylarının fazla çıktığı ve yürürlüğe geçtiği bir sistemdir. Adına Türk tipi denilen Partili Cumhurbaşkanlığı veya Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemidir. Adına sistem denilir rejim denilir farketmez ancak üzerinde fikir yürütülebilir.
………………………

Rejimin adı doğrudan başkanlıktır. Başka başka ülkelerde farklı şekilde uygulanan sistem bizde benzerlerinden ayrıdır. Partili olması önemli bir handikaptır. Çünkü partili olunduğunda doğrudan tarafsınız. Bir partinin başındaysanız karşı partilere laf yetiştirmek durumunda kalırsınız. Ağız dalaşına girersiniz. Sizin koruma zırhınız var diğerinin yoktur. Ortada baştan eşitsizlik vardır. Siz sözünüzden ve fiilinizden dolayı hesaba çekilemezken aynı şeylerle diğeri yargılanabilir. Hem partililik tarafsız olması gereken cumhurbaşkanlığı makamını hafifletmektedir. Ciddi anlamada yıpratmaktadır.
………………………..

Konuyu irdelemeden önce Parlamenter sistem mi yoksa başkanlık mı denildiğinde başkanlık demek gerekir. Nedeni ise biz Osmanlı’dan günümüze parlamenter sistemle yönetilen bir ülkeyiz ve sorunlarımızı çözemediğimiz aşikar. O nedenle başkanlıkla yönetilmeliyiz ama başkanı da sınırlandırabilmeliyiz. Başkan tek seçici, tek yetkili olamamalı ancak nihai karara imza koyabilmeli. Denge denetleme olmadan başkanlık olmamalı. Gerektiğinde hesap verir durumda olmalı.
………………………

Yargı yürütme yasama gibi erkler kendi mecrasında yürümeli. Yasama yürütmenin gölgesinde olmamalı, yargıya dışardan müdahale yapılamamalı. Bağımsız ve tarafsız olmalı. Tabandan tepeye nitelikli olmalı. Yargıda orduda olduğu gibi akademi olmalı. Nasıl ki Harp Akademileri kurmay subay yetiştiriyorsa, yargı akademisi de yüksek yargıç yetiştirmelidir.
………………………

Yüzde elli artı bir iyi bir baraj, bu baştan ittifakı getirir, hiç kimseye tek başına yetki vermez, gücü kontrol altında tutar. Başkanla birlikte yardımcısı da seçimle gelmelidir. Başkan kendi başkan yardımcısıyla oylanmalıdır. Bakanlar mecliste oylanarak atanmalıdır.
………………………

Seçim ve siyasi partiler sistemi değiştirilmeli, önce parti içerisinde demokratik kurallar işlemeli ki genel başkan tek seçici olmasın ve genel başkanlık da süreyle sınırlandırılabilsin. Başkan ve bakanlar Amerika’da olduğu gibi dört artı dört olmak üzere en fazla iki kez seçilebilmeli, vekilse en fazla 4 kez meclise girebilmelidir. Aynı sistem sivil toplumda ve bürokraside de uygulanmalıdır. Hiç kimse bulunduğu yerde sürekli kalma duygusuna kapılmamalıdır. Hizmetini tamamlayan kenara çekilmelidir.
……………………….

Konuyu yorumlamak gerekirse başkanlık modelinin insanımıza daha iyi uyacağı düşüncesinin taşındığıdır. Parlamenter sistemde de yetersizlik, uygulamada sorunlar vardı. Gelişmiş demokrasilerde iyi uygulanmakta olan sistem bizim gibi yarı gelişmiş demokrasilerde sonuç vermemektedir. Henüz belirli süreçleri tamamlamamış toplumda bu sistemi uygulamak sorunlarımızın çözümlenmesinde yetersiz kalmıştır. O nedenle güçlü ama denetlenebilir ve sorgulanabilir bir başkanlık sisteminin bize daha iyi uyacağı düşünülmektedir. Muhalefetin konuyu bu boyutlu ele almasında yarar görülmektedir.



Kemal SEYFİ
15.12.2021