Anlaşılır Dille Basit Bir Hesap

• 15 Aralık 2021 Çarşamba 09:22:53

Bu bir anlaşılır dille ekonomik analiz yazısıdır. Mevzu yine döviz yani dolar ve liradır. Aslında farklı ülke para cinsinden liranın durumu ve mukayesesidir. Dolar en geçerli para olması nedeniyle tercih nededir. Lira dolar karşısında kimi zaman değer kazanır, kimi zaman kaybeder. Kazandıkça alım gücünüz artar kaybettikçe azalır. Varlıklarınızın değeri düşer. Bu hem kişisel anlamda, hem de ülkesel anlamda bu böyledir.
…………………….

Liranız kaybettiğinde ihracatınız artar. Nedeni düşük değerdeki liranız karşılığında değerli doları ile gelen karşılığında daha fazla mal alır. Diyelim on liralık malınızın karşılığı iki dolarsa, yani bir dolar beş liraysa bir dolar on lira olduğunda aynı maldan bir yerine iki adet alır. Bir ülkesel varlığınızın değeri iki milyon dolarsa bir milyon dolara düşer ki bu durumda dışarıya daha fazla mal satmanın karşılığında daha az döviz elde ederiz.
……………………

Bu tesisleriniz için, firma ve şirketleriniz için de geçerli bir durumdur. Bir yabancı yarı veya onda bir değerine düşmüş bir sınai tesisini bu yolla alır. Siz burda fazla mal satarak döviz açığınızı kapatırsınız ancak daha çok çalışıp üretmek durumunda kalırsınız. Enerjinizi bu yolla kullanır, gereksiz yorulursunuz.
………………….

Bunun size faydası işsiziniz azalır, döviz açığınız kapanır ancak kaynağınız heba olur. İçerde kalması gereken dışarı pazarlanmış olur. Durum zorunluluksa kaçınılmazdır. Ya bir yerden borç döviz bulup ayakta kalacaksınız veya bu yola başvuracaksınız. Sıkıştığınızda dışardan döviz bulmanız zorlaşır ve maliyeti artar. Yani normal şartlarda yüzde beşle borçlanıyorsanız bu oran ona on beşe çıkar. Ekstradan bir de farklı talepleri olur yabancının. Özellikle derecelendirme kuruluşlarınca gösterge notunuz kırılmışsa pozitiften durağana veya eksiye düşürülmüş ve bu tüm dünyaya duyurulmuşsa simsarların iştahı kabarmış, fırsat kollar hale gelmiş demektir.
…………………..

Bir de altınla ilgili yorum yapalım. Altının iki değeri vardır. Biri kendi değeri, diğeri dolar karşılığı değeri. Altın arttı diyoruz, acaba bu dünya piyasalarındaki değeri şeklinde mi yoksa bizde dolar kazandı lira kaybetti o nedenle midir? Yani paranızın dolar karşısındaki kaybettiği değer kadar altın lira cinsinden değerlenir. Üstelik bir de dünyada dolar karşılığı ons değeri artmışsa bu durumda fazladan artar, düşmüşse geriler.
………………….

İş kripto paralara gelince orası bir muammadır zaten. Alırsın ama satmakta zorlanırsın. Ne dolar gibi ne de altın gibidir bu paralar. Dünyadaki dolaşımı azdır, genele yayılmamıştır. Kazanır görünürsün ancak bir çırpıda kaybedebilirsin. Şifresini unutursan hiç ulaşamaz, kilidi açamaz, ana paranıza kavuşamazsınız.
...

Faize gelince yorumu farklıdır. Faiz arttırıldığında döviz geriler. Artışın reel getirisinin olması durumunda geçerlidir bu. Yani enflasyondan arındırılmış ve yatırımcısına iki üç puan kazandırıyorsa bu yorum doğrudur. Reel getiri yok ve enflasyon kadar faiz veriliyorsa bu dövizin stabil olmasına neden olur. Eğer enflasyonun altında ise faiz getiriniz bu durumda dövizin yükselişi söz konusu olur. Bizde uygulanan sıfır faizden öte eksi faizdir. Stopajı da ekleyin buna yatırımcı enflasyonun beş altı puan gerisinde bir faiz almaktadır ki bu da servetinden hazineye para aktarmak anlamındadır. Katılım bankalarında ise bu kayıp üç dört puan daha fazladır. Liraya güvenerek hareket eden kişi ki bunlar oldukça samimi ve devletine milletine bağlı insanlardır; açıklanan enflasyonun oldukça altında bir oran alırlar ve ciddi anlamda mağdur olurlar. Bir de parasını dövize, altına, demire, çeliğe, çimentoya, arabaya bağlamış olsaydı aradaki farkı siz düşünün. Biri beş olurdu yatırımcının.
...

Borsaya hiç girmeyelim orası bir nevi zar atma yeri gibidir. Kayıp da kazanç da kaderdir orada. Hülasa bu yorumlardan hareketle vatandaşın kafası karışıktır ama uygulamanın sonucunun ne getirip götüreceği şüpheli olmakla birlikte hayırlı olur diyelim inşallah. Bu ya tutarsa diye göle maya çalmaya benzer. Bazen kimi denemeler düşük bir ihtimal de olsa beklenenin ötesinde iyi neticeler verebilir. Sonucunda siz kaybedersiniz ama ülkeniz ve toplum kazanır. Başkasına olan muhtaçlık azalır.
...

Bu yaklaşıma desteğin tek şartı mazlumun kaybettiğinin devlet ve millet yararına kullanılmasıdır. Eğer yoksuldan alınır varlıklıya aktarılırsa bunun vebali büyüktür.



Kemal SEYFİ
24.12.2021