kültür üzerine yazılar-1

• 29 Kasım 2021 Pazartesi 09:51:26

1
siyasi literatür hayatımızı ne kadar tarif edebilir.eskinin deyimiyle zorbalik nasıl zülme neden oluyorsa faşizmde emperyalizmin kullandığı bir maske olarak ülkenin siyasal bağımsızlığına halel getiren bir pozisyon alır.toplumu bir korku tünelinde emperyalizmin güdüsünde kalkınma hamlelerine mani olanlar için bir bahane teşkil eder.az gelişmişliğin yaşattığı toplumsal korkularımız için.seksenli yıllarda türk intelijansiyası bir yalnızlığa kapanmış siyasi ve sosyal ilişkilerde sosyolojik bir çöküş yaşanmıştır.halkçı hareketlerin yasaklanması sonrasında milleti depolitize etme hukukuyla siyaset kanallarının tıkanmasına neden olunmuştur.onbinlerce insan zaptürapt altına alınarak işkenceden geçirilmiş kitleler yalnızlık içinde bir yas kültürü varetme nedeniyle her şeyiyapaylıkta görme yalnışlığı yaşanmış çağdaşlığa haklılık kazandıran hayat anlayışını sorgulama biçimlerinde bir zaafa yol açmıştır.
2
kıyamete kadar sürecek hak batıl mücadelesi şeytanın ademe secde etmekten kaçınma nedeni şüphesiz yücelerden olma iddiasıyla allahın yaratma sanatını kendi emellerine engel olarak görmüş bir nevi insan bedeninin tartışma konu olmasına sebep olmuştur.cennetten kovulmasının nedeni de dünyada insan neslinin mahvına çalışmasıyla aynı anlamı taşır.insan tanrı ilişkisine yeni bir boyut getirerek iman içinde tanrıya karşı insanı bir sınava sokmuştur.akıl bu durumda ne gibi bir işlev yüklenmiştir.vicdanlara karşı şeytanın iğvası ne gibi sonuçlar doğurur.
3
türk tarihinde ordu ne gibi bir işlev yüklenmiştir.tarihi seyir içinde yaşanan yenilgilerin nedeni kanunsuzluk ve hikmeti hükümet eksikliği olarak görülmüştür..milletin muvaffakiyetinde ordu mühim bir işlevi yerine getirir.günümüzde yaşanan sorunlara bakışta türkiyenin yeniden tarihin aktörü olmak istemesi türkiyeye karşı bir şer ittifakı geliştirme çabasının ortaya çıkış alametini inkar edemeyiz.türk milleti ülkesini savunma gerekleriyle uluslar arası toplumda bir kuşatmanın gizli emellerine karşı dimdik ayakta barışın savunucu olacaktır.kışkırtmaların tuzağına düşmeden kendi hükümranlık haklarını korumada devletini zarara uğratmak isteyenlere karşı bütün techizatıyla tayakkuzda olacaktır.
4
hastalığım kendini hissettiriyor.hayat konusunda umut taşıma imkanım kalmadı.ilaçların tesir etmede yetersiz kaldığını biliyorum.hasta bir militan gibi gebereceğim galiba.çevremdeki insanlardan yardım ummak benim durumum için gerçekçi değil.bütün hezeyanların bastırılmış duyguların dışavurumunu yaşıyorum.acil müdahaleye gereksinim duyulduğu halde hekimlerrin umursamaz tavrı ..insanlar nekadar bilinçsiz.her an beyin kanama riskiyle müşahadeye alınmam lazım.
5
türkiyede sanat tartışması başlatmak için eğitim sistemini yenilemek siyasi anlayışı değiştirmek gerçek manada kalkınma için plan ve programlı şekilde çalışmak üçüncü dünya ülkesi olmaktan kurtuluşun koşuluda tam bağımsızlık ve bunun gereklerini hayata geçirmekle mümkündür.toplumsal iletişimde kültür önemli bir araç.aynı zamanda örgütlenmenin bir gereği.dünya toplumlarının gelişmişlik düzeyi bu bilançoyla açıklanıyor.ciddiyetle üzerinde durulması gereken bir sorun.özellikle sanatçıların eğitimde rol alması bireylere estetik kimlik kazandırmada bir görev üstlenmesi devletten destek görmesinin karşılığı uygarlaşma olacaktır.
6
türkiyenin düne kadar iyi ilişkiler içinde olduğu avrupayla neden sorun yaşanıyor.avrupanın yaptırıma gitme isteği nelerle sınırlı tutulmuştur ve tarafları kışkırtan düşmanlık hangi boyutlardadır.bunu en iyi aliya izzet begoviç anlamıştır.batının savaşlar konusunda iki yüzlü tutumu bir soy kırıma karşı duyarsız kalması göz boyama konusunda bütün şüpheleri haklı çıkaracak açıklayıcı bir tablodur.türkleri avrupadan çıkarmakla siyasi bir kazanç elde edilebilir mi.her türlü iş birliğine razı bir ulusun avrupa kapılarında ucuz kahramanlığa soyunması kimin faydasına yarar bir politik tavırdır.bütün uygarlıkların kuruluşunda olduğu gibi islam uygarlığıda vazettiği yaşam biçimiyle kutsalı olmayan romaya bir alternatif olarak ortaya çıkmış sonrasında bütün uygarlıklardan beslenerek nevi şahsına münhasır bir hayat tarzı ortaya koymuş her alanda insanlığı moderne taşıyacak bilgi biçimini geliştirmiştir.
7
sokak ve meydan kültürünün olmayışı.insan hayatına çamur sıçratmak davranışı düşmanlık ve kinden besleniyor.katliamlar barbarlık özentisini ortadan kaldırmıyor.daha çok bileniyorla daha çok hırcınlaşıp insanlıktan uzaklaşmış sahte erdeme sarılıyorlar.ne yapılabilir sineye çekmekten başka.ezildikçe çirkinleşen küstahlık.yenildikçe zafer arayan debelenme.insanca uzatılan dost elini kabul etmeyen sinsi gurur pespayeleri.
8
türkiye çok kimlikli bir siyasete doğru savruluyor.kültürel hak talebi ülkenin gidişatına etki eden yıkıcı olduğu kadar birleştirici bir rol oynar.öncelikle kazanılacak özgürlükle halk bilincindeki mahkümiyetin sona ermesi etnik kimlikleri uyandırma tehlikesi olarak algılanıyor.kürt halkının kendi haklarını savunma noktasında örgütlenme isteklerinin baskılanması ceberrüt devlet anlayışının bir sonucudur ve bireylerin toplumu oluşturma halk kültürüne bir saldırıdır.eğitim ve propaganda sosyalist kültür çevresinde kardeşlik hukukunu üstün tutmak ve güveni tesis etmekle haksızlık ve katliama neden olacak politikalardan vaz geçmeyle bilinçli bir toplum oluşturmada başarıya ulaşılır.
9
öncelikle çok yönlü çalışmak ve herkesi kucaklayacak bir erdemi kuşanarak seviyeli politikayla geleceği anlama noktasında ileri görüşlülükle kalbimizi ezilmişliğe karşı isyanın ezgisine açmak.popülist kavgaların dışına çıkarak kültür ve sanat etkinliklerine zaman ayırma.sanatı insanlara ulaştırma anlayışı içinde geç kaldığımız gelişmelerin önemini kavramada toplumsal bilinci diri tutma kaygısıyla yaşama.yılmaz güneyle başlayan devrimci sinemanın günümüze kadar uzanan anlatım retoriği.türk sineması kişisel gayretlerin ötesine geçerek kültürle yoğrulmuş bir direniş mozayiği yaratma hayalini yaşatıyor.
10
gülben ergen denince kumsala uzanmış hayat dolu bir kadın geliyor gözlerimin önüne.film dünyasınada giriş yapan yeteneğiyle sanatın her dalında varolabilen bir sanatçı.bizler bir hikayeyi kurgulamanın dışında hayata dair hassasiyetimizle insanların umut dünyasında yaşatan varolduğu toprağı inkar etmeyecek erdemde kültürün hayatlara ışık tuttuğu hayat pusulasını hatırlatan çağın tanıklık ettiği kıymeti ittihaz eden puslu aynaların görüntüsüyle yaşıyoruz.hülya avşar gibi yıldızların yer aldığı sinema dünyamız yeni filmlerin başarısını bekliyor.şüphesiz seyircinin ilgisini kazanmak önemli ancak kalitesi düşük filmleri gösterime sokmak sanatseverlere hayal kırıklığı yaşatır.ideolojik kamplaşmanın içinde üstü örtülmek istenen gerçekleri sinema diline uygun hale getirmek ve geleceğin dünyasına ışık tutmak.bunlar sanatçı kaygılarının içinde yer aldığı aşılması gereken engeller.seyirciyle buluşmak ve sinemada meledrom yaratmak kurgunun perdeye yansımasıyla ilgili hikayenin bir düşlem içinde sahneye yansıma biçimi.
11
cat stevensin müziği bırakma nedeni puşkinin roman ustalığında aranabilirmi.neden duygularda bir yıkım yaşatmıştır modern çağda dervişliği tanımak.müzisyenler ve şairler neyin hissettirdiği açmazla düşünmüşler modern çağı.kuran yine beşeri gayretlerle anlaşılır.bu onun kutsallığına halel getirmez.kurana çağdaş yorum getirme kuranın rehberliğinde bir anlam zenginliğine vakıf olmayla modern bilginin olanakları kullanılır.bu hayattan bütünüyle vazgeçme değil irşad olunan kitapları en güzel biçimde savunma mazhariyetine ulaşma vecibesidir.bu noktada özgürlüğe vakıf olmak tevhit inancını yüceltmekle eşdeğer tutmak inancın gereğidir risale-i nurda anlatılmak istenen varoluş esası felsefe problemlerine kurandaki anlam bütünlüğünden anlaşılan manayla maddenin anlaşılması cihetinde hikmetin eşyaya dair hikemine yine felsefenin konusu olan müphemliği aydınlatma saikiyle bilginin zorunluluğunu imanın selametinde aranılan meçhüldeki noksanlığa frekansla izah getirme.
12
görev taksimiyle ilgili konularda önlem almada gösterilecek özenin ölçülerini belirleme konusunda bir taslak.bu yazı bir çok yere gönderilmiştir.önem arzetmesi itibariyle konular dağınık şekilde ele alınmış somut önerilerin dışında yaptığım çalışmaları tamamlayan bir çizgi izlenerek toplu bakış açısıyla değerlendirmeye gidilerek yüzlerce kitabın anafikrinden hareketle hazırlanmış bir çalışma takdirlerinize arz edilir.emniyetin görev alanıyla ilgili hususlarda operasyona hazır tek tekmil vaziyet alması asayişi ve güvenliği sağlamada kanunların tanıdığı yetkinin uygulanma safhasının lüzümüna dair bir mevzuat.örgütlenmede izlenmesi gereken metot.kanunların izin verdiği ölçüde bir teşkilatlanma aracıyla bir araya gelmek için vakıf ve dernek adına faaliyette bulunmanın meşruluğunda kültürel işlev yüklenmek sorumluluğu.kültür ve sanatı mülkiyet ilişkilerinin üstünde görmek.ilişkilerin duygusallığı ancak sanatla yaşanabilir.insan kazanmada gösterilecek özen ancak bir ideolojinin ilkelerini akıl ve mantık ölçüsünce tayin etmekle mümkündür.davada ihanete mahal vermeyecek ciddiyeti kazanmak ve hümanist düşüncenin dışına çıkmamak.halkların kardeşliği faşizmin baskıcılığındaki şiddeti yenmekle mümkündür.
13
yazarlarımız halkı bilinçlendirmede üstlendikleri misyonu yerine getiriyormu.halkı yönlendirmek yalnızca politikacıların işimi.neden aydınların etki alanları sınırlı.bir de politikalar için kullanışlı hale gelmek hepimizin sorunu.nihat gencin kızgınlığını anlıyorum.her şey plan ve program dahilinde yürümüyor.insanların sanata yatırımı yok denecek kadar az.üstelik belli konularda sorumluluğun kişiselleştirilmesi de yanlış.hiç bir konuda uzman olmadığımız gibi bulunduğumuz mevkinin hakkını ödemek gibi bir görüntü vermiyoruz.sanatla ilgilenen onca insanın imaj sorunu var.burjuva konulu anlatımda ihmale uğrayan kültür.sanatçılar biraz marjinal hayat sürer.hayatı anlamlandırma adına serseri bir sahicilikle insan ve doğaya ilişkin gerçekleri kullanır temasal yakalanışta.insan zekası düşüncenin izinden giderek bir fikir harmonisine tuğla taşır.yapıt doğadaki anlam izleğinden bağımsız bir sürüklenmeyle yabancılık sendromunu bütün çıplaklığıyla öne serer.tabiat insana ayrıksı olmanın şansını tanımıştır.bütünüyle insan hayatını kuşatan bir emekle insanların ilgi duyduğu alanları sezgiye ve beğeniye açık hale getirir.
14
gönlünde yeşerttiği umutlarla anlaşılmayı bekleyen acıları duyumsatarak kalbimizin sığınağında yalnızlğı yaşatan ortadoğu halkları.her bedeli ödemeye müsait gönül zenginliğiyle akıtılan insan kanının hesaplaşma pazarlığındaki ücretsiz fedaisi.umudun hayatta kimsesizlik gurbeti yaşattıran suskunluğu.layıkıyla inancı tatmanın zorluğunu şehadetle ödeyen tanrıya adanmış ömürler.kirletilmemiş genç kızlığın hülyalı aşk masalları.
15
azra poundun şiirlerindeki mutsuzlar kafilesine katılmamak için görülmeyen kirli ilişkilerden uzak durma.çıplaklığın sunumunda sıradanlığın vizyonundan kurtulma ve insan bedenini gösterime sokmanın albenisi.tarz yaratmak ve kişilik kazanmada kültürün önemi.sanat gündemini takip etmenin ölçütleri.mete tunçayın ifadesiyle estetik zevkin incinmesi ve iktidar.estetik zevk hangi mekanlar için geçerlidir.iktidarın savuna geldiği ayartmanın koşulları nelerdir.kaybetme korkusu hangi özeni gerekli kılar.
16
sosyoloji ibni haldunun mukaddimesiyle başlar.uygarlığı ayakta tutan şehirleşme ve medeni ölçülerin korunma şartlarını inceler.her uygarlığın düşünsel dayanakları farklılık gösterir ve yıkıcı etkilere karşı zaafları vardır.felsefi düşüncenin katkısı salt öğrenmeyle ilgili değildir.üstünlük vasfetmesi için sorunsallığıda içerir. islam uygarlığı bilimsel düşünmenin imkanları ve özgürlüğün kullanım biçimiyle emsalsiz görüşler ortaya koymuş ve sonraki dönemin hazırlayıcısı olmuştur.türkiyede daima sorun olan anayasal haklar.ne söylenebilir değişiklikler için.üstün körü bir iktidar olma hırsıyla saray tarafından meclise dikta edilen bir lider için değişikliğe gitme.peki ne getiriyor değişiklik yada nasıl bir yönetim öngörülüyor.hükümet kabineyi oluşturmak için üyelerini dışardan atayacak.meclis yasama kurumu olarak çalışacak.yönetimde olanlar milletvekili olmayacak ama yargıyı denetleme hakkına sahip olacak.amaç halkın onayından kaçırılan yönetim şekli.yönetme erkinin dışında bir tek kişiye yer açmak için değişikliğe gidilen anayasada yasamanın cumhuriyet anlayışına aykırı düşmesi.bugün bir fikir savunuculuğuyla vakıfve dernek açarak faliyette bulunma anayasal suç olarak görülüyor.toplumun politize olması asayiş adına engelleniyor.
17
tarih yazımında subjektif ve tarafsız olma ölçüleri gözetilmiyor.etnik kimliğin öne çıkmasıyla yurttaşlık temelinde bütünleşmenin imkanı ortadan kalkıyor.bunun yanısıra devlet kültürel haklara özgürlük tanımıyor.biraz zeka ve sanatsal öğeyle insan yaşamına ışık tutmak için.her millet uluslarası alanda politika gibi sanatsal anlayışınıda ortaya koyar.kendini tanıtmada diğer uluslardan farklı bir kimlikle çıkar tarih sahnesine.milli bir tavır almaya elverişli insanını temsil etmede kültürüyle bütünleşme yoluna gider.
18
tasavvuf denince akla gelen dervişlerden en önemlisi hallacı mansur.enelhak dedği için katledilen bir derviş.oysa o varlık aynasında yalnızca tanrıyı görmüş ve gerçek failin allah olduğunu anlamış bir allah dostuydu.tasavvufun en üst mertebesi olan fenafillah makamına ulaşmış gaybın sırrıyla sarhoşluk yaşamış kal halinden hal haline geçmiş baktığı her yerde allahın sanatını gören bir hakikat yolcusuydu.onun gezindiği ummanın bir damlasında boğulur ehli küfür.müslüman velilerin halleri haram kılınmıştır dünya ehline. peki dervişler batıyı anlamada bir schopenhauer olabilirmi hikmetten yola çıkıp ontolojik gerçekte eşyanın hakikatını kavramak mümkünmü.sıkıntının felsefesini yapan gündelik hayatın dar kalıplarına sıkışmış heideggeri anlayabiliriz.onun düşüncesine bakarsak hayatımız tehdit altında makineler insanı doğal hayattan uzaklaştıran bir silahtır.mayokovskinin sergey yaseninin intiharına duyduğu üzüntü.maddeci hayata inanmanın yaşattığı özgüvenle vazgeçme yanlışlığını vurguladığı şairin nedensiz ölümü bir zaman sonra onunda yenik düşeceği bir trajedinin anlamsız yolculuğuna dönüşecekti.hayata tutunma şansına etki eden faktörlerin yoksunluğunu yaşamış iki şair de.derin mutsuzlukların yaşandığı arayışlar.intihara neyin etken olduğu polemiği bir sorgulama biçimi olarak daima varlığını koruyacaktı.hayatın yaşattığı hayal kırıklıkları bir kutsala bağlanma şansını ortadan kaldırınca hayatın taşıdığı anlamsızlığa yakalanmanın sonuçları.
19
yozlaşmadan başka bir teşhisin konulamıyacağı anlam dünyamıza yansıyan ahlaki çürümüşlük.bozulmaya uğrayan geleneksel hayatın bir kültür ikame etme güçlüğü yaşaması kaygıları varetmeme suskunluğu.dostoyevskinin öngörüsü gerçekleşti.toplumun dayanaklarını kaybatmesiyle denetleme ve yönetme imkanının ortadan kalkması.karamazov kardeşler ve suç ve cezada anlatılan budur.ve tolstoyun diriltici bir soluk üflemek istediği yanılgılar bu gerçeği ifşa ediyordu.başıboşluğun yoksullukla sınanması.anlama imkanları üzerine`; sanat ve kültürün politik bilince yansıması.kutsalın yorumunda beşeri çabaların gerekliliği.dünya çapında kutsalın yaşanmasına ilişkin bir yorum eksikliği yada dünyaya bakışımızdaki çarpıklık .anlamın yalınlığı sorununda barbarlık özentisi taşıyan islamcı teşkilatlanma.üçüncü dünya kriterlerinin devreye girmesiyle gelişmişliğin ölçülerindeki modern bilgi tezleri.kültür din çastışmasının dayandığı savaş ve katliamlar.moderni aşmanın yolu olarak anlamı aşındırma çabaları.furuğ ferruhzadın şiirleri bir kültür yansımasıyla modernitenin kusursuz anlam arayışının aksülameleridir.tıpkı octavio pazın şiirlerinde olduğu gibi bir düşlemin estetik örgüsüyle taçlandırmasıdır hayatı.
20
adalet mülkün temelidir mefhumu istikbal göklerdedir deyişi kadar ulvi bir anlayışı ihtiva eder.bu prensiplerin devlet yönetiminde haksızlığa mahal verilmeyecek şekilde tesis edilmesi.refahın sağlanması ve güçlü bir iradenin oluşmasına imkan tanır..önemli olan anayasal hakların kanunların ruhuna ve hukukun evrenselliğine uygun olması.ictihada göre yorumlanırsa sorun kalmaz.maclise girecek partiler seçimle belirlenir.başkan yönetsel işleviyle hükümetin başı ve ve milli iradenin gücünü temsil eder.devlet halka hizmette tam teşekküllü bir kurumsallaşmayla kendi çıkarlarını milli devletin gereği bir yapılanmayı gerçekleitirir.
21
van gogh tarzında resimler perspektif olarak ne gibi olanaklar sunar.resmin aktarım dili yaşamsal konularda ilgiyi hakedecek nüansları taşıma halinde değer kazanır.hayat bütünüyle konu alınmada bir malzemedir.metafizik ve soyutlama resme yeni bir bakış açısı getirebilir.bir anlamda adanmışlık ve hayatını aksettirme başarısı mekan seçimiyle bir yapıtın albeni kazanması.etik estetik ilişkisi yaratı gücüne gölge düşmemesi halinde benzerlik ve taklidi aşma momentumuna ulaşır
22
sinematografik bir yaşam sahne hayatının sihrini yaşatırmı.günlük yaşamın dışında mı gerçekleşir replıikler.konusu ne olursa olsun ana tema daima aşkın hinterlandında bir gülümseme gibi.kötü bir senaryodan iyi film çıkmaz.konusu olan şiir ve şarkıların naif bir specktrumla filme uyarlanması.senaryo basit hayatlardan bir hikaye yaratmak.bunun için düş gücü ve kurgu yeteneği gerekiyor.
23
ömrüm zor şartlarda yaşamakla geçti.bir zamanlar şiirine rastladığım kaptan yılmazın şehrin sesini yakalamış mısraları hep çınladı kulaklarımda.sonra c.hakan aslanın tarkovski gibi sinemacıları gündeme getirmesi toplumcu yazarların hayatımızdan çekilmesi bizleri ayaz çalmış bir yalnızlığa götürdü.moderne ait yaşam biçimlerinden yorulmuş olmalıyız ki yanlış sığınaklarda geçiyor ömrümüz bir zamanlar şiire kristal direnişlerin alt geçidi demiştim.olağan dışı yaşadığımız hayatı insani alçalışın verimli çalkantısı diye tarif etmiştim içimde kaynayan suların kezzaba dönüşme acısıyla yaşayarak fikir çilesini.evet kezzap.dinginliği arayan kalbimin küfür aynasında görülenlerle fesada uğraması.mai ve siyah romanını bana bir resim öğretmeni hediye etmişti okuduğumda tarihsel ön yargıların hayatı nasıl basitleştirdiğini anladım.aynı yazgıyı yaşama hevesi bende uyandı.o dönemde ailevi sorunlarımız vardı.ekonomik sıkıntı yaşıyorduk.bir gün önemli bir insan olacağım takıntısı vardı zihnimde.insanlar siyasi görüşleri nedeniyle fişleniyordu.karanlık güçlerin tezgahladığı oyunlarla suikastler gerçekleşiyor insanlar hayatı konusunda gövende değildi.hapislerde ömür çürütmek düşünmenin bedeli sayılıyordu.geride kalanların yaşadığı hayal kırıklıkları bir mağdur edebiyatı oluşturmuştu.yoksullukla faşizmi aynı anda yaşıyorduk.sıkıntımızı paylaşacağımız bir şikayet merciide yoktu.etnik kimliğimi saklı tutuyordum.bugün olduğu gibi yanlışlığa kurban gideceğim korkusuyla yaşıyordum.hayata tutunmanın imkansızlığı üzerine yazılar yazıyor insanların aynı düşüncede olduğunu kitaplardan öğreniyordum.
24
modern türk düşüncesine etki eden yazarlar üzerine kapsamlı bir araştırma için seçilen isimler.günümüzde veya geçmişte adından söz ettiren cemiyete yön vermiş muharrirler üzerinde düşünmenin olanaklarını arama.şizofreni deliliğin uç noktasıdır.sürekli şüphe ve paranoyayla yaşamak ve insanlarla iletişimin kopması hastayı gerçeği duyumsamadan uzaklaştırır insan zihninin oynadığı oyunlarla duygu gelgitlerinin yaşandığı sanal hulyalarla avunma psikozu yaşatır.irvin yalom aşkın celladı kitabında bunu en iyi şekilde anlatır.saplantı ve takıntıların kötüye yorulması durumunda patolojik vakalarda görülebilir insanın dünyaya zoraki bir gözle bakttığı prçalanmış ruh hali.bazen depresyonla şizofreni bir aeada yaşanır.bu durumlar umutsuz vakalar kategorisine girerçoğunlukla dr.kontrolünde bir hayat sürerler.duygusal septomlar açısından çeşitlilik gösterir..
25
dan brown da vinci şifresinde neyi anlatmak istedi oda j.k.rowlingin hery potterde anlattığı gibi hayali bir kurguyamı inanıyordu.gizli güçlerin dünyayı sürüklediği felaketlerlemi anılacak günümüz tarihi. stephan kingin romanlarında olduğu gibi.yada bir yalanın ifşasımıdır bilimsel saptamaların adil olmayan kamplaşma ruhaniyetine inandığımız. uzaylıların varlığını gerekli kılan bir delilikmidir stephan havkingin bilimsel kahanetlerine dayandırdığı insanlığın gidişatına dair tahminleri.halen geçerli bir tartışma konusu.
26
insanların düşünme nedeniyle suçlanması.fikirlerin yok edilmesi için çatışmalar yaşanıyor.düşünen insanlar suikast gibi yollarla cinayete kurban gidiyor.gözdağı verilerek susturulmak isteniyor.bunun nedenleri üzerinde düşünmek.onurlu bir hayat için kavgalar veriliyor.kamplaşmalar yaşanıyor.herkes sürü içinde yaşama psikolojisi içinde.kimliğini saklı tutuyor.faşizm tehdit algısıyla yaşatılmak isteniyor.doksanlı yıllarda feride çiçekoğlunun sinemaya aktarılan uçurtmayı vurmasınlar romanı bir devrin şartlarını bütün çıplaklığıyla ortaya sermişti.baskı ve işkenceden şikayetçiydik.her türlü düşünceye özgürlüğü savunuyorduk susturulma sırası geldiğinde farkına varıyorduk dünya şartlarındaki zülmün.belkide düşüncenin sonuna gelinmiştir.kendi dünyasına kapanan insanlar.büyük umutları yeşertmenin güçlüğünü yaşıyor.insanların hayata tutunma şansları.rekabete uyarak üstünlük vesilesi olan mevki ve makam sahibi olma histerisi.artık tat vermiyorsa hiç bir şey birlikte yaşama adına.; fedakarlığında bir anlamı yok fikrin lüzümüna inanarak..
27
özveride bulunmak.iyiliksever olmayla ilgili.gidenlerin ardından söylenecek şarkılar.tıpkı rilke gibi mutluluk oyuncaklarıyna narsist bir yalnızlığı büyütmek..ahmet ada sessiz sedasız aramızdan ayrıldı.kültürünü okuduğu kitaplara ve düzgün hayatına borçlu bir yazardı.yaşama sevincini işlemiş şiirlerinde.aile duygusallıklarıyla yüklü anıların yazıyla ifade ediliş biçimlerini denedi yapıtlarında.şiirleri hala okur tarafından keşfedilmeyi bekliyor.gündemde tutulması gereken şairlerden.çağına tanıklık etmiş ve soylu bir sevdayı dile getirmiştir.yakın zamana kadar belleğimi meşgül eden poetikasıyla her türlü ilgiyi hakeden bir şair.12 eylülün on yıllarca süregiden baskı rejimi.toplumun kontrol aşamasında sağa ve sola savrulan hayatlar.düşsel yitikliğin şiirini yazar cezmi ersöz.faşizmin beslediği yoksulluk topluma ne acı yaşatmışsa yansır şiirine nevzat çeliğinde şiiri aynı çizgidedir işkenceden geçen toplumun yaşadığı duygusal travmalar.bunlar emperyalizm ve sömürü şartlarındaki politikaların halkı duyarsızlaştırma araçları.zülmün alfabesini heceleme şeklinde beliriyor aydınların zihninde.islamcı aydınların belli belirsiz konular üstüne düşündüğü zamanlarda asaf halet çelebi bir okul gibiydi.islamcı neslin yetişmesinde emeği inkar edilemez bir yazar.susturulmak istenen aydınlardan biride salih mirzabeyoğlu doksanlı yıllarda yükselen islamcı hareketin neferiydi.cihat için yola çıkmış başkumandan payesine layık görülmüş islamı hükümran kılma gayesiyle hayatını davaya adamıştı taraf dergisi çevresinde saflaşmalar yaşanıyordu.çalışmaları terörizm olarak nitelendirildiğinden ömür boyu hapis cezası verilmişti.benzerleri gibi oda koşullara boyun eğip suskunluğa gömülmüştür.
28
başörtülü merve kavakçı millet vekili olarak meclise girmiş alkışlarla protesto edilmiştir.28 şubatın ardından sistem islamcılara siyaset imkanı tanımış başörtüsü bütün kurumlarda serbest bırakılmıştır.artık kimse dini yaşayışından ötürü sorgulanamıyor islam bir hayat tarzı olarak uyumla hayata geçiriliyor.sonrası insanların iradesiyle politik tercihlere fikren katılma sorunuyla yaşanan kargaşalar.15 temmuz darbe kalkışması türkiyenin değişen yüzünü gölgelemek içindi halka savaş açan mahfillerin 12 eylül benzeri bir yönetim anlayışını tesis ederek vesayet rejimini sürdürmek isteğiydi..türkiyenin ilerleyişini durdurmak için sergilenen ihanetin boşa çıkması bu badireyi en az zararla atlatmak dışında toplum içindeki ittihadı zaafa uğratacak bir zihniyetin son teşebbüsü olmuştur..
29
tabiki günümüzdede cemaatler sistemle entegre olma arzusundalar.misyonlarını kaybetmiş çıkar odaklı örgütlenmenin yaşandığı sığıntı kale konumuyla dağılmaya yüz tutmuşlar.28 şubat sürecinde islamcı hareketler rejimi tehdit eder boyuttan uzaklaştırılmış devletin himayesinde faşizmin legal bir şubesine dönüşmüştür..sol hareketler ise temsıl sorunu yaşıyor.onlarda sistemi tehdit yaftasıyla engellemelere maruz bırakılmış siyasi atılımlar..esasında insan kendi fikriyle yaşamak ister inanç içinde özgürlüğü savunmak gib gazeteci hilal kaplanın kitaplarında anlattığı gibi mustafa kemal inanç birliğine inanıyordu.toplumu bir ülkü içinde birleştirmek ve modernizmi bir heyula olmaktan çıkarmak.mehmet akif mi hikmet çetinkayamı.modern kültüre teslim olmuş dinsel bir kaygı yaşamayan çağın düşüncesini temsil noktasında maneviyattan arınmış batı kültürünün yansımasını teşkil eden fikirleriyle kemalizmi savunmanın yanısıra toplumdaki aksaklıkları gören bir yazar hikmet çetinkaya.mehmet akif bir enkazın ağıdıyla eskiye özlemi dile getirmiş şiirlerinde.hayal kırıklıkları ve bozgunun ortasında inançtan kopuşun neden olduğu yenilgileri düşünmüştür kadim düşüncenin ittiği çaresizlik arayışında.insandaki yabancılığı sezmiştir savrulmanın gereklerinde.ne kadar ulvi bir gayenin savunusu olmuştur çanakkale savaşı dizelerinde.her taraftan saldırıya geçmiş batı karşısında kuşatmayı kırmak için yeniden anlamlandırmak ister geleneksel fikriyatı.bunun için hayatını vakfedecektir islam davasına.bütün inanç kalelerinin düştüğü bir yoksunlukta bir çığlık olarak kalacak teslim alınmış zihinlerde.
30
biraz oda tv yazarı soner yalçına özenerek biraz bedri baykamın kaygılarını anlamak ve anlatmak adına düşünce dünyamızı tanıtan bir yazı yazmak istedim herşeyden önce şunu belirtmek isterim insanları bir umutsuz vaka olarak görmek değişim isteği adına ne denli doğru bir tavırdır bilinmez.bunun için insan kişiliğine yönelen baskıların anlatıldığı stendalın kırmızı ve siyah romanının gerçekçiliğinin insan zihinde uyandırdığı etkiden anlayabiliriz yada bizim yazarlarımızdan turhan selçuk ömer seyfettin gibi yazarların cumhuriyet aydınlanmasının ikame etmek istediği eğitim ölçüsüyle yapıtlarında eğitim anlayışımıza getirdiği eleştirilere bakmak yozlaşmış kültür hayatımızın ötesinde yeni bir hayat aramanın kaygısında görmeli insan kişiliğine yönelen şiddeti.dinin neden bir tabu olarak görüldüğünü anlamak için turan dursun ve freuda başvurmak gerek.aziz nesin de bağnazlığa ve gericiliğin önerdiği ilkel yaşama karşı bayrak açan yazarlarımızdan.linç girişimine maruz kalmış aydın görüşlü bir nesil yetiştirme idealinden vazgeçmemiştir.sonraki yazarları duruşuyla etkilemiş bir aydındır.ömür boyu atatürkçülüğü savunmuş fikirleriyle halkı aydınlatma çabası içinde zorluklar ve dışlanmışlıkla imkansızlık içinde geçmiş hayatı.o devrin aydınları için dinci hareketlere karşı dürmak ve çağdaş yaşamı kültürüyle sanatıyla desteklemek bir aydın sorumluluğu olarak görülürdü.günümüzde sait nursi imam rabbaninin yolundan giden kitlelerin örneğini fethullah gülen hareketinde görüyoruz.istikbal vadeden bütün kurumlar ele geçirilmiş dini saf olarak yaşama iddiasındaki bu hareketler son olarak insanların idelojilerle olan bağını kopartmak ve dini bütün dünyanın kabulleneceği bir konuma getirmek için çalışıyor bu yönde bütün dünyada himaye gören bir teşkilatlanma içindeler.kısmen başarılı oldukları söylenebilir.kan ve gözyaşının nedeni biraz da bundan kaynaklanıyor.fikirler özgürce tartışılırsa imam maturidi gibi bilginler daha iyi anlaşılır.
31
ifade gücünü eleştiriden alan kitaplar siyasi kuşatmaya karşı savaş açtığı için yasaklanmış. öldürülen uğur mumcu çağdaş bir hayatı türk insanına layık gördüğü için yaşam hakkı elinden alındı.aydınları yıldırmak gayesindeki emperyal güçlerin ülkenin gerikalmışlık yazgısını değiştirme ülküsünü yok etmek için bu tür yöntemlere baş vurduğu görülür..günümüzde insanların kutsala ilişkin tutumları bir totem olarak görülebilir mi bu da ayrı bir sorun.filozofların üzerinde durduğu bir konu.kemal tahire göre bizim uyguladığımız sistemde yanlışlık var devletin dönüştürücü gücüyle özgürlüğü kısıtlamak istemesi.modernizm adına inançtan kopuşun gerekçesidir vekaletle temsil edilen batılılaşma.yahya kemalin aksine orhan veli şiirlerinde bir hınzırlıkla toplumdan ve gelenekten intikamını alır kitabe-i seng-i mezarda açık açık dile getirmek şeklinde.getirdiği eleştirilere.çağa tanıklık edecek yaşantılarıyla yalnızlığın içinde hala umudun soluğunu taşıyan yazarları bir anlamda tanıtan yaşadığımız sorunlara farklı bir gözle bakma isteğiyle.zaman zaman yazılarını okuduğum yazarların hayatı anlama çabasını onların görüşleriyle ifade etme.
32
bu tanıtım amaçlı bir yazı değildir.bir hayat süren okuma gayretinin biriktirdikleri.başlangıç değil sonuçlardan yola çıkmakla şair artaud gibi hüsrana düşmeden neruda gibi coşkunluğa kapılarak güzelliğin şiirinden sözetmek. günümüze ulaşıncaya kadar bunu denedim.rimbaud gibi parisin insanı cezbeden renkli hayatını taklit etmek zor biraz bukovkskinin pespaye ve anarşist hayatına özendim nede olsa serseri hayatın içinde bir burjuva özentisi var.yada nerval gibi hayal aleminde yaşamak medeniyetin vatanı bir şehirde terkedilmişlik trajedileri yaşanırmı insanlık yeni bir uygarlık uykusunamı uyanıyor yıllardır kadersizliğimi bağladığım yoksunluklar.benzer sorunları yaşadığını sandığım insanların ülke millet bayrak adına düşündükleri ilgilendirir beni.yani murathan mungan gibi hayatımı aynalarda görünür kılmak için değil. bütün çabamı en iyi sisler bulvarı şairi anlatmış:ağacın biri bulvarda ölüyordu.can yücelin şiirinde alkola batmış dizeler var ahmet telli ahmet erhan var.ülkesi için yazdığı şiirlerden ötürü yakılan cesetlerin kokusu sinmiş şiirlerle gülümser dünyaya şairler.
33
yaprak dökümünü anımsatır dizeleriyle hilmi yavuz aydınlığa yorulmuş yüzüyle. dağların ve kentlerin isyan şarkısını dile getirir yılmaz odabaşı bir kardelen gibi filizlenir umutsuz dayanışmanın ortasında düşgücüyle direnmeyi öğretir umutsuz kitlelere.tıpkı aslı erdoğanda olduğu gibi seslenir umursamazlığa sarılmış insanlara gülseli inal en kimliksiz haliyle.artık deliliğin şiiriyle oyalanıyor bahçeler hayriye ünalda.yazgısına küsmüş bir tanrıça edasıyla sevgiliden söz eder ya didem madakın çaresizliğimizi sembolleştiren dizeleri.tarihin acısı destanlaşır şiirinde bejan maturun.ayın büyüttüğü oğullar toplumların dillendiremediği acılarını destansı bir dille anlatımıdır dinsel mitoloji arayışında enderemiroğlunun tarihi bir kanın macerası olarak görüp kültürel hesaplaşma arayışının aksine halkların tarih içindeki yazgısı üzerinde durur.islama yeni bir yorum getirmek isteyen barbarosoğlu modernle geleneğin uyumu üzerinde düşünür.bozkurtların macerasını mitlerle bir insan yazgısı üzerinden kurguladığı hikayeyle nahal atsız milliyetçiliği işler romanlarında.inci aralın öykücülü latife tekinin romancılığı.gazete köşelerinde yazdığı yazılardan tanıdığımız yazarlar.ataol bahramoğlu ve nihat behram devrimci kişilikleriyle biliniyor nilgün marmara şiirini özel kılan nedir.zengin çağrışımlar yaratan imgeleriyle bir ırmağın çağıltısı gibidir şiirleri.afet ılgazda tanınmış romancılarımızdan.alev alatlı psiko kültür alanında çalışmalarıyla tanınmış yazarlarımızdan.doğudan batıya insanlığa yön veren yazarların yapıtlarını incelemiş romanlarıyla gönüllerde yer etmiş bir aydınımız.romanlarında insana vazedilen dini hükümleri kavramsallaştırmayı dener ali günvar kent sosyolojisinin yabancılaşmadaki yerini işler şiirlerinde ütopil danslar eşliğinde rüya sarmalında gerilimin dozajını yükselterek okuyucuyu varoluşsal kaygılarla tanıştırır.hasan bülent kahraman edebiyat siyaset ilişkisini modern kültürle ele alır.mine söğüt ve perihan mağden onlar sevinç çokumun aksine topluma devrimci bir gözle bakar.bilge karasunun romanlarında yarattığı karakterler yaşar kemalden daha baskındır gizem ve çarpıcılık açısından ikiside ihmal edilmeyecek yazarlardan. .
34
yeni bir hamleyle başaracağımız kalkınmanın ferasetini taşımak.kemal kılıçtaroğlu toplum olarak yeni bir aksiyona gereksinme duyduğumuzu belirtiyor.insanlık adına yozlaşmaya ve ideolojik körlüğe karşı bir atılım faydalı olmak için değil bazı düşüncelerin farkına varılması için insanların boş zamanlarını değerlendireceği düşünsel kurgu.benzer yazıları eleştiri sadedinde dergilerde bulmak mümkün..
35
önce fukayama tarihin sonu tezini ortaya attı.insanlık yeni bir değer üretemeyecek dar kalıplar içinde bir kısır döngüyü yaşayacak.çatışmayı ve savaşı gerekli kılan enstürmanların eksikliği sığ hayat anlayışlarıyla insan beyni meşgül edilecek insandışı hayatlar adına siyasi hesaplaşmalar yaşanacaktı zamanla neye evrileceğini bilmeyen bir evrimle medeniyetler çatışması tezi ileri sürülecekti.günümüzü anlatan bir saptama.bu iki tez üzerinden yürütüldü.belki fikir savaşlarıyla yorgun düşmüş insanlar için bir hayattan kaçış bahanesiydi.peyami safanın batının ruh halini psikolojik derinliğiyle incelediği yalnızız romanı modernizmin hastalıklı bir yapı barındırdığını anlatır benzer tanımlama küçük iskenderin flues romanında eksik tını olarak karşımıza çıkar.eğitim ve kültür sorunlarımıza değinir hüseyin rahmi ve bedri rahmi yüzyılın başında yaşanan toplumsal hayatı bütün canlılığıyla aktarır kitaplara.ikiside yazıları okul kitaplarında yer alan büyük yazarlardır.ahmet turan alkan da doğu batı kültürünü tanımada kitaplarıyla bize imkan sunar.batı felsefesini kültür tanımı içinde çelişkileriyle ortaya koyar.özel hayat ve toplum gerçeğini incelemeleriyle okuyucusunu inandırıcılığıyla büyüler.mehmet kaplanın edebiyat tahlilleri ve memet fuatın türkçeye kazandırdığı yapıtlar ilgilenmeye değer.özdemir asaf.anlam açısından bir tezat olarak türkçemiz çiçeklenir düşüncelerle.ahmet hamdi tanpınarın maneviyatçıığı toplumun görkemli geçmişine duyulan özlem.tıpkı yahya kemalin yaşatmak istediği modern fetih gibi.tutunamyanlar kitabına bakınca anlarız toplumun gerçek hüviyetini kökü mazide olmanın tezadını aşamamıştır toplum günümüz şiirinin temsilcilerinden olan haydar ergülenin islama mitolojik kazandırma düşüyle yaşadık bir zaman.sonra bir ortaçağ yalnızlığını yaşayan enis batur çıktı karşımızda.din kültür ilişkisini sanat toplum bütünlüğünü üzerinde felsefe yapmak istediği konuların hakkını vermek dışımda bir etki uyandırmadı toplum gerçeğinde batıyı anlama adına yaşatılan akisler.toplumdan ümidini kesmiş yazarlarda var elif şafak ve nihat genç gibi.çok okunan yazarların yakalandığı bir hastalık olarak mı görülmeli.yada tamamen orhan pamuk şahsında olduğu gibi mutlu azınlığın kaygılarını gözeten bir yazar olma erişkinliğindemi.insan doğasının vahşiliğinin anlatıldığı jack londonun romanlarında ararız onu.birbirine zıt hayatların savurduğu müphem yalnızlıklar.ikinci yeni akılcılığının çare olamadığı toplumsal aksaklıklar.bir dönem ismet özel öncülük etti topluma sosyalist bir geçmişi vardı.iddialı dünya görüşüyle toplumu dönüştürmek istedi.ne kadar başarılı oldu hayal kırıklığı sonrasındaki ruh halinden anlayabiliriz.
36
islama inananların hayatlarından acı duyduğu yeni bir dönememi giriyoruz tarikatların kıskacındaki islami duyarlılık.seyyid kutubun yapı taşlarını döşediği direniş kültürü sonamı eriyor.yeniden zarifoğlu. tuğlalarıylamı örülecek hayat alanımız islamdan bir iz aramak adına göz diktiğimiz yalnız hayatların vaz geçilmez duraklarında kalbimizi avuttuğumuz taştan şehirler.eksikliğimiz.biz hangi amaç için yaşıyoruz ne güzel açıklama getiriliyor bu soruya bilgiç insanlar tarafından.mutluluğa çok yakındık oysa.bir yıldızla arıyorduk düşlediğimiz ütopyayı.tevfik fikreti öfkelendiren tarihi kadimle bağlarımızı kopartmıştık.woltairenin izindeydik.kaybeden taraf olmak istemiyorduk.bu yüzden tarihimizi kültürümüzü horlayacak bir psikoloji içine girdik tıpkı politzerin anlattığı gibi tesadüflere inanır olduk.sonra şairler romantik sanatçılar bizi yepyeni dünyanun vahasına taşıyacaktı.shakspearein hikayeleriyle avunur olduk bir zaman.romeo ve julyeti küçük görecek kadar idealist bir dünyaya inandık.cemil meriçin tanımladığı kriterlerle kendi yazgısını anlayamayan bir mustağriptik aslında. özümüzü kaybetmiş batının evrenselliğine inanmıştık.hayranlık duyduğumuz sanatın uzağında halkına yabancı kökü başka toprağı başka bir ağaçtık.meyve vermeyen bir ağaç çetin altan tarihin açmazları üzerinde düşünmüştür pelin batu ve murat bardakçı tarihin arka odası programıyla tarihe bakış açısına popülarite kazandırmıştır.ahmet altan ciddiyetle eiğilir konulara atatürkçü çizgide varolduğunu sayabiliriz.zaman algısı üzerine yazar.ve toplumsal acıları modern bakış açısıyla yazıya döker..
37
şimdi yenilik adına söylenecek şeyler politik çizgimiz için halkı temsil noktasında samimi taleplerle siyasal sisteme yöneltilecek eleştiriler.nerden başlayabiliriz.partinin bana bir faydası yok.oy kullanma konusunda fazla belirli olmayacağını düşünürüm.siyasetin ama yinede insan bir politik tavrı benimsemekle hayat içinde bir kimlik kazanma gerekliliğiyle politik hesaplar yapıyor.çok partili parlamenter rejim korunarak iki aşamalı bir seçimle en yüksek oyu alan iki parti iktidar ve muhalefet olmak üzere mecliste temsil edilebilir.meclisin layıkıyla görevini yerine getirmek gayesinde baskı aracı olan sivil toplum örgütlerinin örgütlenme hakkı ve faaliyetlerine özgürlük tanınması esasında türkiyede aydınlara düşünme ve düşünceyi ifade etme hakkı tanınmamıştır.tanzimat fermanıyla başlayan batılılaşma macerası batı fikriyatını idrak etmeden kurumlarını tek değer ölçüsü görerek tercihte ayrım gözetmeden almakla toplum nezdinde gelişme göstermeyerek aydınlanmada batıyı taklit etmenin ötesine gidilmemiştir.siyasi konum belirleme namık kemalin fikirleriyle başlar.hürriyete duyulan sonsuz güven uyum ve ahengin içindeki görkemli yapılara duyulan özlem anlatılır yapıtlarında amaç çöküşü engellemek için topluma modern bir karakter kazandırarak devleti uygar dünyanın vasfedildiği ölçülerle bir kimliğe büründürmek..halide edibin deyimiyle herkesin şikayetçi olduğu bütün ihanetlere ve saldırılara rağmen ayakta duran kültürünü ve iddiasını 20.yüzyila kadar taşıyan osmanlı bütün iyi niyetine rağmen yıkılmış taşıdığı iddiaları kaybetmiştir.yeni türkiye mustafa kemal önderliğinde seküler dünya anlayışını uygulamak şeklindeki fikirlerin tezahürüyle düzen anlayışında gelenekle modernliği kaynaştırarak bir devri ayakta tutan ölçülerden vazgeçilmiş batıya ilişkin ne varsa uygulanmak istenmiş osmanlı modernleşmesinin yönetim zaaflarını teşhisten hareketle ulus devlet kimliğinde batılılaşma bütün hücreleriyle topluma dayatılmıştır.kişiliğinde barındırdığı saygınlık ve ilerici fikre sahip olma ülküsü ona insanları ikna etmede bir misyon yüklemiştir. milli heyecan uyandırma medenileşmenin üstünlüğünü anlatan fikri temelde refah ve gelişme vadeden politikalarla bütün yetkileri elinde toplar. görüşlerini kabule zorlama noktasına geldiğinde şartların olgunlaşmasını bekleyerek en uygun zamanda harekete geçer.ikna kabiliyetini kullanarak bir azınlığın iktidarı ele geçirme tehlikesini bertaraf ederek yarının aydınlık dünyasını oluşturacak cumhuriyetin temellerini atar.doğu ile batı arasındaki toplumu,hastalıklardan kurtarma adına ziya gökalp gibi devrin önde gelen düşünürlerinin ideologluğunda batının iskeletini oluşturan kurumlar oluşturmak istenerek sanat spor gibi her alanda kalkınmayı hedefleyen politikalar izlenir.modern düşünce devrimlerle hayata geçirilerek halk partisinin fikrini temsil eden altı okla sembolize edilir anayasa modernliği savunma noktasında bir rejim anlayışını getirir elbette karşı çıkanlar olmuştur refik halit karay gibi ama devrim başarılı olmuş türkiye dış güçlerin gözetiminde bağımsızlığı övünç duyulan uluslarası politikaların bir parçası olmakla nato içinde batının islam dünyaındaki ileri karakolu olmuştur.reşat nuri güntekin ve yakup kadri gibi yazarlar cumhuriyetin ilk yıllarında toplumu aydınlatma misyonunu üstlenmiş yazarlar.atatürk ilkelerini topluma empoze etmek için çaba göstermiş aydınlık yarınlara inanmıştır.idealist gençliğin umdelerinin belirlenmesi yönünde kültür devriminin içinde var olmuşlar.biranlamda resmi ideolojinin propagandasını yapmışlardır.kominizmin ortalığı kasıp kavurduğu netameli günlerde özgürlüklere şans tanınmamış her ayağa kalkış denemesi ihtilallerle kesinitiye uğramış kendi vatan evlatları hainlikle suçlanmıştır.egemenlik haklarını batının izin verdiği ölçüde kullanabilmiştir türkiye.türk yazarlarının alınyazısı savundukları fikirlerin beklentisine karşın ömürlerini hapislerde geçirmekle ödediği bir bedel olmulştur ilericilik ve aydınlanma talepleri dolayımında.günümüz koşullarında faşizm kıskacındaki tiürkiye kemalist ideolojinin kurumsallaşmasıyla yasakçılığını koruyor. cumhuriyetin ilk yıllarında devletin asli görevden uzaklaşma endişesi katı tedbirlere yönelmesine neden olmuştur.bu devrin ortaya çıkardığı yazarlar sonraki yıllara damgasını vurmuştur.rejime eykırı düşen yazarlar olarak necip fazıl nazım hikmet görülebilir.mukaddesatçılığı yeniden inşa atme hevesi necip fazılın kimliğinde islamacılığın düşünsel umdeleri belirlenmiştir.yaşadığı döneme üstatlık edecek yazar bütün kaygısını milli görüşü yeniden inşaya harcamıştır.batı düşüncesindeki dünyevi hayatın toplumsal çöküşün nedeni olarak görmüş büyük doğu mefküresini ortaya koymuştur bu ülkede kutuplaşmanın yaşatan ilk teşebbüstür.
38
islamcılık politik gerekçelerle seçtiğiniz liderlerin yolundan gidiniz der dayanışma içinde ülkü birliğine inanmanın gerekliğini vurgular sosyal sorumluluk projeleriyle insanların yardımına koşmayı öğütler.inanç ve eylem birliğini savunur.ibadet görevi sosyal yaşantı içinde ihlasla yerine getirelecek zorunlu bir ödevdir.insan hayatını fesada uğratacak nifakı kabul etmez.tam bir omurgalı yaşamı savunur.yaşadıkları ilahi bilginin hayatına aksetme ölçülerinden müteşekkildir.her insanın hayat görüşü farklı olsada yaşam toplum içinde bir bütünlük arzeder.yakınlarından başlayarak insanlara karşı adaletli olmaya ve iyilik yapmayı öğütler.zorda kalan insanlara yardımcı olmanın prensiplerini belirler.türkiyede kanuni izinler ölçüsünce parti teşkilatlanması yaşanır.devlet rejimi tehlikeye düşürmeyecek organizasyonlara izin verir.inancı yaşamada topluma aykırı düşme şiddete başvurulmadığı ölçüde tabii karşılanır.ahlaki kaygılar gözeterek tanrıya yakın takva sahiplerinin yani kişiliğinde örneklik edecek meziyete sahip kişilerin üstünlüğünü vurgular.doğruluktan sapan kimseleri uyararak toplumsal barış adına sorumluluk almayı öğütler.bir islamcı emeğin hakkı olan alınterine saygı duyarak kazancındaa düşen hisseyi işçinin kazanılmış hakkı olduğunu kabullenmeli.türkyee islamcı sendikalar vardı.ekonomiden verim alma noktasında dürüst ticaret yapmak insanların hakkını gaspetmeden kardeşlik ülküsüne iman inancın gerekliliğidir.sanatçıların ve aydınların lüzümünü savunur.çünkü insan onurunu yüceltmek bilinci güzele davetle aşılanır.sezai karakoçun ısrarla vurguladığı islam uygarlığının şiarıdır bunlar.müminin ince bir fikre sahip olması tüm insanların kabulleneceği bir vasıf olmalı.insani ilişkilerde vicdanla muamele insan kalbinin duyguyu gerekli kılan toplumsal yapıyı gerekli kılar.tabiki insan toplumsal sorunlara duyarsız kalamaz.davranışların ölçülü olması ve hadiselerin yönünü anlamada kültür bakışına gereksinim duyarız.kültür açmazları üzerinde düşünmüş filozoflar.insana iyiliği öğütleyen ve hayat konusundaki fikrini anlatma aracı kültürün işlerliğine bağlıdır.islamda tekamül esastır.kendinin ve çevresinin sanatkarane ölçülerle tanzim edilmişliği düşünerek kişiliğini ve yaşadığı çevreyi güzelleştirme lütüfkarlığını gösterir..
39
sosyalist düşüncenin revaçta olduğu dönemde sol düşüncenin temsilcisi ise nazım hikmettir çok geçmeden sol düşünce bütün aydınlar tarafından savunulacak yazarlar bilinçlenme adına farklı kamplara ayrıldığına şahit olacak devrimci düşünce ülke siyasetini belirleyecek duruma gelecektir.özellikle edebiyat alanında tek yetkin düşünce olma vasfını koruyacak devrimci bir kuşak yetişecektir.12 eylül ihtilali yeniden kemalizme dönüşün nedeni sayılacaktır.toplumun travma yaşadığı örtülü bir faşizmin uygulandığı seksenli yıllardan sonra faili meçhuller ve tutuklamalar ülke gündeminden düşmeyecek halkı sindirmek ve toplumsal dinamizmi yok etme politikasıyla ülke yönetimi askerin gölgesinde müdahelelere açık bir konum kazanacaktır.kemalizmin sorgulanamaz konumu idealizm anlamında toplumu yılgınlığa sürükleyecek aşısı dinci hareketler in toplumsal sorun olarak ortaya çıkışına zemin hazırlayacaktır.günümüzün aksiyonsuz siyaset durağanlığında ideolojiler iç içe geçmiş melez bir yapı ortaya çıkmıştır.kemalist ideolojinin bütün ilkelerinin uygulanabilir ölçüleri halk nezdinde devlet ideologlarının ve aydın zümrenin katılımıyla fikri zeminde tartışılarak tarafların özgürlük hakları çiğnenmeden milletin milli mefküreye sahip çıkmak için halkın faydasına olanı kabullenme noktasında kişi hak ve hürriyetlerinin.kemalist ideolojinin gerektirdiği biçimde yaşanan ülke sorunlarının anayasal çerçeve içinde fayda veya zarara yol açması ihtimaline göre devletin yurttaşlara tanıdığı sosyal hakların kullanımı açısından tanımlanması.rejim halkın faydasına olan gerekçeleri yasalarla belirler.laiklik çağdaş eğitim ve hayatın güvencesi olarak .suç teşkil eden durumlarda tarafsız yargının hükmün içerdiği konular gözetilerek anayasal haklarla karara bağlanır.kanunların anayasaya uygunluğu adaletin sağlanması kriteriyle bu noktada önem kazanıyor.suçun cezai yargılamadaki yeri adaletin sağlanmasıyla içkindir esas olan vicdani kanaatın ikna olmasıdır.cinayet gibi suçlarda kanunun caydırıcılığını yitirdiği durumlarda cezalandırma ve emniyetin sağlanması güçleşir insanlar pervasızca suç işler kanun önünde hesap verme şartı yerine getirilmemiş olur.bunun neticesinde türkiyede olduğu gibi nefret ve suç toplumu oluşur.insanların yargısız infaz yolunu seçmesi aynı zamanda ahlaki çürümeyi işaret eder geçmiş zamanlarda nadiren işlenen suçlar olağan hale gelir.
40
devlet egemenlik haklarından vazgeçemez.uluslararası konumdaki ilişkiler kültür ve ve istiklal içinde milli politikanın sağladığı imkanlarla yürütülür .devlet yüce türk milletinin ali menfaatlarini korumakla ülkeyi dünya milletleri arasında saygın konuma getirmekle mükelleftir.barışı önceleyen politikalar taviz verilmeden akıl ve bilgi ölçüsünde yürütülür..devletin bu konuda öncülük ederek eğitimden kültüre öğrenime öncelik tanınması okuma alışkanlığı kazanan kişi topluma ne gibi bir fayda sağlar.zihnini düşünceyle yormuş insanları düşünme umuduyla yanlışlıkları düzeltme konusunda en doğru biçimde sosyal faydaya inanan bir insan.işte duyarlı ve sanat ve kültürü anlama açısından edebiyatın serencamına kapılmış düş kurmayı öğrenmiş kişiliğinde estetik zevki barındıran bir nesil için okullarda kütüphaneler kurularak öğrencilere bilimsel eğitim vermeyle geleceğin dünyasına hazırlama.yetenek ve eğilime göre eğitim verilerek devlet kademelerinde kadrolaşmanın önüne geçilmesi devletin hükümranlık misyonuna göre rejimi çağdaş dünyanın gereği gözetilerek halkın faydasına göre tanzim etmek.atamaların ve görevlendirmelerin meclis tarafından yapılması ve halkın çıkarına olan konularda öncelik kişilerin faydasını sağlayan toleransın yetkililer tarafından gözetilmesi.işlevsellik kuruluşlar açısından dikkate şayandır.hakların tanınması bilinciyle hareket edilmesi milletin lehinedir.öğrencilere sanat becerisi kazandırılarak dünyaya sanat edebiyat kültür ve bilimin gerçekliğiyle bakma şansı tanınmalı ve hayatın anlamı konusunda bir görüşe sahip olarak dünya halkları içinde saygın bir konuma ülkemizi getirmekte siyasetten ekonomiye devletin tüm kurumlarıyla dengeli bir yönetim erkinde bir bütünlük arzetmesi.bu noktada cumhuriyet ve demokrasının halkın gereksinimleriyle tanımlanması gereği düşünsel anlamda sosyal demokrasinin sosyalist düşünceye evrilen ekonomi politiğin yönetsel işlevselliğinin siyasi tanıma varan eksikliği.
41
sanayileşme aynı zamanda ekonomik bağımsızlığın güvencesidir bu da ancak montaj sanayiinden sonra bilgiye dayalı sanayileşmeyle mümkündür.üniversitelere verilecek destekle bilgi teknolojileri devletin öncülüğünde politik imkanların doğmasını sağlar.bu kalkınmayı sağlayacak zorunlu nedendir.tutkuyla bağlandığımız ideoloji ve düşüncelerin halkçılıkla bir ilgisi olmaması halinde iktidarın bir sultaya dönüşerek ortadoğu ülkelerinde olduğu gibi insan hayatını mantıksızlığın ve cehaletin kör karanlığına teslim etmek anlamına gelir ki bu şartların varolduğu bir toplumsal yapının gerekli kıldığı gibi zalimlerin iktidarda kaldığı bir yönetim anlayışını zorunlu hale getirir.
42
az gelişmişlik alın yazısıyla faşizm içinde özgürlüğü savunmak.denize düşen yılana sarılır hesabı ilkel yöntemlerle hareket eden politikacıların sömürü çarkına hizmet eden politikalarına alet olmak.çağdaşlığı eleştirme gibi bir amaç taşımıyoruz ama kimlerin yükümlülüğüyle medeniyet anlamında bir kazanç elde etme başarısı sandığımız yoksunluklar.milliyetçilik kemalizmin bir umdesidir kabullenme noktasında bütün ilkeler birbirini tamamlayarak uygar dünyanın bir parçası olmamızı sağlar.yeni türkiyenin kalkınmadaki hedefi fikirsel olarak halkın menfaatini düşünerek bilinçli toplumun kardeşlik adına yükselmesine zemin hazırlar.halkın çıkarını gözeten politikacılar eksik kaldığımız noktalarda dirayetiyle millete öncülük eder.
43
kentleşme olgusunda kültürün önemi.bu da eksikliğini hissettiğimiz konulardan biri.parklar bahçeler yapılıyor ama sosyalleşme adına bir sıkıntı yaşadığımız malüm. toplumsal duyarlılık adına şehir gerçeğine ne gibi bir imkan sunacağımızın realitesi.insanlar üzerindeki baskıları kaldırarak sorunları bütün vecheleriyle ele alma zorunluluğu.sosyal hayata katılım insanların beğenisini kazanmada ne gibi faktörler gerektiği üzerinde düşünmek.emperyalist güçler kukla liderleri siyasi manevralarla bir sömürü aracı olarak kullanıyor bu emellerine ulaşmak için faşizmi gerçek amacını maskeleme politikasında az gelişmişliğin sigortası olarak kullanıyor.geri kalmışlık bir yazgı değildir öncelik olarak bilim ve sanatta hak ettiğiğimiz konuma gelmeyi yaşantımızda bir zorunluluk olarak görmek özgürlüğün ve bilgilenmenin imkanlarıyla güç kazanma gayesi için çok çalışarak ayağa kalkmalı ve tarihe tanıklık etmeliyiz.güven duygusunun eksikliği ve umutsuzluk emperyal güçlere manevra imkanı tanıyor.ilahi kadere rıza göstermeli ama kurtuluş için çareler düşünme amacında sabredenlerden ve ibret alanlardan olmalıyız.allahın lütfü keremiyle yeniden tarih sahnesine çıkmada çağdaş dünyada modern kültürün enstürmanlarıyla düşünmek ve karamsarlığın üstesinden inançla gelmeliyiz.zafer inananlarındır ayeti üzerinde düşünmek çaresizlikten özgüvenle çıkış yolları aramak ve devletler arasında hakikatı temsil etmekte gelişmiş devletler arasında eşit düzeye gelme uğraşını verme stratejisi. geri kalmışlığı zihnen mağlup etme gücüyle hareket etme.sonrasinda eyleme geçme lüzümünü pratik hayat şartlarında fikirsel bir adanmışlıkla insanlara ulaşma ve varolduğu ortamı eylemin bir parçası haline getirecek prepogandaya girişmek.ideolojik araçlarla hak aramayı meşru gösterecek örgütlenmeye gitmek.insan düşüncenin izinden gittiği ölçüde gerek partileşme gerek örgütsel bazda çalışmayı politik bir tercih haline dönüşme şartları içinde insanların ve toplumun faydası gözetilir tarihin insanoğluna yüklediği misyon bu savaşın bir gerekçesidir.düşünme ve uygulama kötülüğe karşı koymada izinden gideceğimiz politik araçları gerekli kılar.faşizmin baskısı sömürünün bir aracı olarak kullanılır bu da emperyalizmin kapitalist ideolojiyi kendi lehlerine kullanma kılavuzudur.bir dayanışma içinde olmak her şeyden önemli bir savunma refleksidir..bunun için insana güven duyma kişisel kaygıları toplumun ve halkın çıkarı önünde görmemeli..
44
hayatımız emniyette değil dört tarafta kuşatma altındayız eğer kuranı hakkıyla anlama ve hayata geçirme başarısıyla onurlu bir hayata kavuşursak her türlü engeli aşma şansına sahip oluruz hayatımızdaki çelişkileri görmek ve zorlukların üstünden gelmek için azim ve inanç gereklidir..modern çağın gerekleriyle kuşanma ve hümanizmanın insan sevgi ve düşüncesiyle bağnazlığa ve sığ düşünceye düşmeden mustafa kemalin ülküsünü iyi kavramalı ondan aldığımız inançla ilerleme adına siyaset gütmeli ve halkı aydınlatmada görev üstlenmeliyiz.geniş ve ileri görüşlü çağı anlamış öncü liderlere ihtiyacımız var siyasetçinin vereceği güvenle insanımızı taşıyacağı menzil ülke gündemine hakim ve lider vasfıyla her tür fikirdeki yurttaşımızı kucaklama misyonuyla sevgiye ve kardeşliğe önem vermek siyasetin tanımıyla iletişim diline malik olma gereksinmesi.zorlukların üstesinden gelmek her an hazırlıklı olmayla mümkündür her şeyin anlamı iktidara gelmek olmamalı icraatlarla bir beğeni kazanma her açıdan teşkilatlanmayla mümkün.bizler size güvenmek istiyoruz ve bizi düşündüğünüze dair bir alamet ülke çıkarını düşündüğüne ve halkın yanında yer aldığınıza dair bir alamet birlik ve beraberlik ruhunun kuşatıcılığıyla göreve hazır görüntüsü vermenizi.ülkeyi aydınlık yarınlara taşıma vaadini yerine getirme görüntüsü.halktan aldığı güçle yanlışları düzeltme çağdaşlığı hükmetme ve dönüşüm aracıyla iyi planlamalı ve ilkelerini hayata geçirme noktasında tutarlılık göstermeli.bizler yorgun düştük bu ülkede bütün enerjimizi kutuplaşmayla harcadık.hiç bir ülkede olmayan düşünsel anlamda farklılaşmayla kardeşi kardeşe kırdıracak iki düşman kamplara ayrıldık.vatansever olmanın bedelini ihanetlerle ödedik.düşüncelerimizi kabullendirme noktasında kimliğimizi ifşa etme noktasında asılsız ithamlarla karşılaştık.eğitiminden geçtiğimiz kurumları ilerletme yerine köklerimizi inkar durumuna düştük.uygarlaşma noktasında avunur olduk dost kazanma hevesiyle.modern çağda kendi göbeğimizi kesme adına her türlü saldırının ve kuşatmanın hedefi haline geldik.yılmadık ve yılmayacağız tarihin bize biçtiği rölü kusursuz oynayarak bütün kötülüklerin üstesinden gelmeyle kardeşlik iklimindeki ülkeye ulaşacağız.modernleşmenin temel öğesi teşkilatlanma ve bilinçlenmeyle bilgi toplumunu amaçlama doğrultusunda imar ve kültürleşme davsına halıkn katılımı sağlanarak sosyal hayat konusunda modern dünyanın tuttuğu aynayla politikalar geliştirecek değişimin öncüsü olmak.
45
hukuk normları gereğince suçun şahsilığı ve yargılamada bireyin özgürlüğü gözetilerek cezalandırmaya gidilmesi.hukukun üstünlüğü korunarak çeteleşmenin önüne geçmek ve faili meçhüllere engel olmak devletin sorumluluk alanı için ciddi çalışmalar yapılması.ekonomik şartları iyleştirmede devletin öncü rolunu koruması ve idari zaaf göstermemesi için bütün techizatıyla güven veren bir politika izlemesi.ayrıca din ve cicdan özgürlüğünü devletin güvencesine alarak denetlenemeyen yasadışı oluşumlara karşı cezai yaptırım uygulamak mahfilleri fiillerinden ötürü sorumlu tutmak.bunların çoğu cemaat şeklinde örgütlenmiş halka faydası olmayan dini yaşantıda inancı tanınlamada kötü emsal olan imsanların çıkar hedeflemekte çıkar umdukları yapılardır.insan hakları açısından dernek ve vakıf adı altında rejimi tehdit edecek boyutlara kümelenmek insanlığın onurlu bir hayat sürme gayesinede aykırıdır.devrim kanunları uygulanarak düzeni bozan karışıklık yaratan bu gibi faaliyetlere yaşam hakkı tanımamak gerek.devletin gözetiminde iyi niyet teşekkülleri olarak vakıf ve derneklerin örgütlenmesi için hukukun ölçüleri içinde kriterlere uygunluk şartı aranmalı.kalkınmanın ön koşulu emeğin milli paraya olan yansımasıdır.para milli para olarak geçerli bir karşılığı olma halinde istihdam yaratmayla harcamaları türkiye örneğinde olduğu gibi piyasa koşullarında bir alım gücü oluşur.değer oluşumunda baş vurulacak kaynak tarım arazilerini ve yeraltı zenginliklerinin işletme açısından iş gücü olarak değer kazanmasıdır.tüketim ve üretim dengesi. bilgi satın almayla yerli ekonomiyi finanse etme.meclis yürütmenin başı olduğu gibi yasama ve yargının işlemesine katkı sağlar