ŞİİRDE İMGE / NEO-POETİKA

• 1 Eylül 2021 Çarşamba 23:09:16

Şiiri düş dünyasının hep aynı meyvası olduğunda, aslında o zaman kabak tadı vermeye vermeye başlar. Bir bakıma şiir bir kalıp içine oturtulup, hep o kalıpta imgeler üretmenin tatsız bir heyecanını yazan kaleme yansıttığında, düşsel hazzı köreltir.

Ne önemi var ki! neyi tartışıyoruz biz şimdi burada?  Veya herşey bitti neo krtisizim, neo sürrealizm,  neo bilmem ne! "Ne o!" yani diyemez mi bir insan? Aslında böyle söylemlerle kutuplaşan  bir mentaliye tüm zıtlığımla da salvo yapmaya da açıkçası hiç niyetli de değilim. Çünkü bir yargıyı veya bir işlevi bir tarafın savunmak ya da  diğer tarafın çürütmek eylemi eleştiri varlığı devam ettikçe her daim olacaktır. Düş değişim rüzgârları şiirin mutasyonunu her zamanki gibi değiştirecektir.

Şiiri estetiksel açıdan düşlerle nasıl törpüleyebiliriz aslında bizim en çok da bu açıdan bakmamız gerekir.

1- Duygu yönünden sıkıntımız pek de yok aslında.

’içli içli ağlıyordu bir kadın
yas tutuyordu gidenin ardından’

bu basit bir örnekten yola çıkarsak  düz ve basit böyle dizilerden kurulu bir şiiri ne kadar sevip sarabiliriz ki?

oysa;

aşkı yüreğimde diken bir kadın vardı.
bir kadın öyle gül’dü
ömrüme ömür k’atarken"

diken; dikme etme eylemi gerçekleştirmek
diken; ucu sivri batıcı çıkıntılı bitki

gül; gülme eylemi
gül; kokulu bir bitki

2. İmgelerin yoğunluğu ne ölçütte?

İmgelerin dizeler içinde kombo şeklinde sıralanması şiirin akışını bozar bozduğu gibi okuyucusunu da yorar.

’kadife yüzlü bulutlara doğru dört nala koşan umutlarım vardı gümüşten...
hüzünlere gebeydi geceyi peşinde koşturan feryadım...
acımın içinde boğulup duruyordu mutluluk pervasızca"

abartılı mı değil mi bu da tartışılır!
burda demek istediğim şiirde dozunda ve estetik açıdan imgelerin olması.  Yani fark yaratan yani işte nokta atış dedirten.

Oysa;

’nasıl dil olup konuşabilirdi dudaklarım
yüreğim sana bir kız çocuğu gibi utangaçken’

utana çekine sevgiliye belli bir mesafede olma...

ya da bir başka örnek ile

’rüzgâr artçıl  kuvvetle kaldırmalı esmerliğini’

sevgilinin saçlarının hafif dalgalanmasına hayran olup böyle bir bakış açısı ile sevgilinin saçlarını sevişi. esmerliğinden kastın saçların olarak akılda canlanışı.

değerli sema güler’den bir örnek verecek olursak;

"ağır bir imanla
dindi yağmur"

nasıl da kıpkısa ve şık buluşlar  ile şiiri devleştirebiliyoruz oysa.

Bazı örnekler ile yola çıktık,
ister imge veya imgelem olsun imajinasyon kavramlar... vazgeçilmez en renkli dünyasıdır kalemini şiire alıştıran her şair için.

"hangi gündü? ne önemi var efendi
yaşama dört elle sarılmazsan
yaşam da sarılmaz sana
şimdilik iki elin var
iki el daha lazım sana"

(zeki çelik / "efendi" şiiri)

Oysa dizeler arasındaki ses uyumları ve ses oyunları  ile nadir kullanılan edebi sanatlar ile zaman kavramının şiirin bütünlüğünü koruması! Aslında bu saydıklarım güçlü bir şiirin habercisidir.

örneğin;

’sen halen eliftin tektin dimdiktin ayakta
bense lâmdım ilâmdım idâmdım bu aşka’

örneğin;

’buralarda
buram buram
yüreğimde "sin" yine
sin ruhumun inceliğine
olmasan da sen yüreğimdesin’

Birtakım örneklerden yola çıkılarak şiirin dinamizm  kazanma yollarını aradık. Şiir nasıl olsa hep taptaze hep dipdiri kalmaya meyilli bir türdür.

Yakın bir zaman önce kafama takılan bir detayı da aslında bu yazımda geçiştirmek de istemiyorum. Şiirde en çok değindiğimiz iki kelime aslında... "kalp" ve "yürek"
Değerli cömert yılmaz’ın da uzunca bir zaman önce bir şiirimde "kalp" sözcüğünü kullandığımda estetik açıdan kulağa da tınısı açısından hoş gelmediğini beyan etmişti. Nitekim değerli yılmaz erdoğan’ın bir şiirine denk gelmiştim. Bu konuyu araştırırken;

"kalbim bir etten organ sadece
kalbim yüreğim olur,
sen gelince..."

İşte tam da bu yukarıdaki dizeler...
Yürek olarak kullanmak daha bir cana yakınlık anlamı katıyor... Kalp de şairin dediği üzere bir organ hissiyatı canlandırıyor zihinde.

Son olarak
Şiir düşlerin planetinde duygusu ve kurgusu ile eti kemiğinde ve ruhuyla iç içe zihinsel dünyamızın hazzını biz şiir canlılarına yaşattıkça
şiir hep hislerimizin şahikasında yaşayacaktır.