SENİRKENT YÜKSELİŞ BİRLİĞİ (1931-1984)

• 25 Temmuz 2021 Pazar 16:20:39

Dr. İbrahim KARAER

NOT: Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz

Senirkent tarihinin önemli kilometre taşlarından birisi Dr. Tahsin Tola, diğeri Senirkent Yükseliş Birliği’dir. Senirkent Yükseliş Birliği, bundan tam 80 yıl önce 24 Temmuz 1931 tarihinde kurulmuştur. Senirkent Yükseliş Birliği’nin kuruluşu ile Senirkent’in tarihinde yeni bir sayfa açılmıştır. Senirkent gençliği için eğitim meşalesi yakılmış, aydınlığa doğru koşu başlamıştır. Bu kıvılcımı aleve dönüştüren büyük insan Dr. Tahsin Tola’dır. 1911 yılında Senirkent’te doğan Dr. Tahsin Tola, 1950 yılında Demokrat Parti’den milletvekili seçilmiş ve 1957 yılına kadar TBMM’de Isparta Milletvekili olarak görev yapmış; 1983 yılında vefat etmiştir.

Dr. Tahsin Tola, Senirkent Yükseliş Birliği Derneği’nin fikir babasıdır. 1931 yılında Senirkent’in sosyal ve kültürel kalkınması için arayışa giren Tıp Fakültesi öğrencisi Tahsin Tola, İnşaat Yüksek Mühendisliği öğrencisi Galip Şener, Hukuk Fakültesi öğrencileri Sırrı Kalayoğlu ve Adil Tola; kasabanın ileri gelenleri ile görüşürler. Bu görüşmeler sonunda Senirkentli gençlerin eğitimine katkı sağlayacak bir derneğin kurulmasına karar verilir. Tahsin Tola’nın önerisi doğrultusunda Derneğin adı “Senirkent Yükseliş Birliği” olarak kabul edilir. 24 Temmuz 1931 günü Uluborlu Kaymakamlığına müracaat edilerek dernek resmen kurulur. Derneğin kurucuları: Belediye Başkanı Nuri Tortop, Tıp Fakültesi öğrencisi Tahsin Tola ve İnşaat Yüksek Mühendisliği öğrencisi Galip Şener’dir. Dernek, önce üniversite öğrencileri Tahsin Tola, Galip Şener, Sırrı Kalayoğlu, Adil Tola ve öğretmen Kenan Hakkı Tunç, Tevfik Durmuşoğlu, Tevfik Kocagözoğlu ve Hakkı Hekimoğlu’nun öğretmenlik yaptığı; ortaokula giden veya gidecek olanlara hazırlık kursu açmış, bu kurslara katılan öğrenciler sınıflarında birinci olmuşlardır. Bu kurs faaliyetinin ardından Afyon, Kütahya ve Isparta’da 1974 yılına kadar devam edecek yurt faaliyeti başlamıştır (Turfan, 14 Ağustos 1993).

Afyon Öğrenci Yurdu (1931-1952)

Afyon’daki Senirkent Öğrenci Yurdu, Yükseliş Birliğinin en önemli eserlerinden biridir. Eğitimin önemine inanmış bir halkın neleri başarabileceğinin en güzel örneğidir. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, 12 Mart 1942 tarihinde bu yurdu ziyaret etmiş ve İzmir konuşmasında eğitim davasının çözümünde Senirkent’i Türkiye’ye örnek göstermiştir. Bu yurt 1931-1952 yılları arasında 22 yıl faaliyet göstermiş, Senirkent gençliğinin yüksek öğrenim yapmasına imkan sağlamıştır. 1949 yılında Senirkent Ortaokulu, Isparta’da Lisenin açılması, Afyon’daki öğrenci yurduna olan talebi azaltmıştır. Bunun üzerine Afyon’daki Öğrenci Yurdu, 1952 yılında kapanmıştır (Karaer. 2011: 295- 301)

Özel Senirkent Ortaokulu

1949 yılında Dokumacılar Kooperatifi ve halkın katkıları ile yapılan iki katlı modern ortaokul binasının inşaatı tamamlanmış, okul eğitime hazır hale getirilmiştir. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı nahiye merkezlerinde ortaokul açılmasına karşıdır ve Senirkent de nahiye olduğu için ortaokul açılmasına izin verilmemiştir. Ancak, Senirkentli toplum önderlerinin ısrarlı gayretleri neticesinde Senirkent Ortaokulu, Yükseliş Birliği’nin kurucusu olduğu özel okul statüsünde 1949-1950 öğretim yılında Senirkent dışından çok sayıda misafirin katıldığı muhteşem bir törenle hizmete açılmıştır. 30 Ekim 1949 tarihinde yapılan açılış töreninde Yükseliş Birliği Başkanı Ali Ragıp Ertekin ve Ortaokul Müdürü Mehmet Ali Gül birer konuşma yapmışlardır. Senirkent Ortaokulu 1950-1951 öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na devredilmiştir (Karaer, 2011: 282-286)

Senirkent Kızılay Öğrenci Yurdu

1951 yılında Senirkent Ortaokulu bahçesinde fakir köylü çocuklarının barınma ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla pansiyon (yurt) binası inşaatına başlanır (Senirkent, 1951: 3). Abdullah Alp, 1953-1954 yılında Senirkent Yükseliş Birliği tarafından yapılan iki katlı yurt binasının Milli Eğitim Bakanlığına bağışlandığını belirtmektedir (Alp, 16 Haziran 1970). 1950’li yılların sonundan 1980’li yıllara kadar Senirkent’te okuyan öğrencilerin yurt binası olarak yararlandığı Kızılay binasının da Yükseliş Birliği’nin eseri olduğu anlaşılıyor. Milli Eğitim Bakanlığı bu binayı 1960 yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile Kızılay’a satmıştır (Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 030.18.01.02-154-77-11)

Senirkent Yükseliş Birliği Kütahya Kız Öğrenci Yurdu

Senirkent Yükseliş Birliği, Afyon’daki Öğrenci Yurdu’nun kapanmasından sonra Senirkentli kızların öğretmenlik eğitimi almalarına yardımcı olmak üzere 1964 yılında Kütahya’da Kız Öğrenci Yurdu açmış; 1966 yılında Isparta’da Öğretmen Okulu açılınca, Kütahya’daki Kız Öğrenci Yurdu Isparta’ya taşınmıştır. Isparta’da sekiz yıl faaliyet gösteren Senirkent Yükseliş Kız Öğrenci Yurdu, öğrenci yetersizliğinden dolayı 1974 yılında kapanmıştır. Isparta Kız Yurdu’nun kapanmasıyla Senirkent Yükseliş Birliği’nin yurt faaliyeti sona ermiştir (Senirkent Sesi, Ekim 1974).

Yükseliş Birliği, İstanbul’da yükseköğretim gören Senirkent gençliğinin barınma ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile İstanbul’da öğrenci yurdu inşasına karar vermiş, 16.000 liraya Edirnekapı civarında 350 metrekare arsa satın alarak 14.7.1966 tarihinde Senirkent Belediyesi adına tapulattırmıştır. Senirkent Yükseliş Birliği, yurt faaliyetlerinin yanı sıra okul yapma, öğrencilere beslenme ve giyim yardımları yapmış, her yaz yükseköğretim gençliği ile ortaklaşa hazırlık kursları açmış, konferanslar, müsamereler, güreşler, yurt gezileri tertipleyerek halkı aydınlatmıştır (Alp, 16 Haziran 1970). Hastane caddesindeki eski Kız Meslek Lisesi ve Yükseliş İlkokulu binasının yapımında etkin rol oynamıştır (Karaer, 2011: 279).

Yükseliş Birliği’nin Senirkent’e katkılarını ifade eden her yazı mutlaka eksik kalacaktır. Senirkent Yükseliş Birliği adının toplum üzerinde yarattığı heyecanı ifade etmeye de kimsenin gücü yetmeyecektir. Yükseliş Birliği, 1930’larda büyük bir köy olan Senirkent’te birlik, dayanışma ve aydınlanmanın sembolü olmuştur. Bunu maddi varlıklarla ölçmek de mümkün değildir.

Senirkent Yükseliş Birliği 23 Şubat 1984 günü Senirkent Asliye Hukuk Mahkemesinde yapılan duruşmada feshedilmiştir. Senirkentli birçok gencin yetişmesinde öncü olan Senirkent Yükseliş Birliği’nin kapanması çevrede üzüntüyle karşılanmıştır.

Toplumda büyük iz bırakan Senirkent Yükseliş Birliği’nin adı; 1992 yılında Senirkent, Büyükkabaca, Uluğbey ve Yassıören Belediyeleri ile Akkeçili, Başköy, Gençali, Karip ve Ortayazı köyü muhtarlıkları ve 228 Senirkentlinin bir araya gelerek kurdukları “Senirkent Yükseliş Eğitim, Kültür ve Dayanışma Vakfı” ile yaşatılmaktadır.

Senirkent Yükseliş Birliği’nin 90. kuruluş yıl dönümü kutlu olsun. Senirkent’e hizmet edenlerden Allah razı olsun,

NOT: bu yazı, Isparta Dergisi, yıl 12, sayı 71-72, Eylül-Ekim-Kasım-Aralık 2011, 23-24.sayfalarda yayımlanmıştır.

KAYNAKLAR

- Alp, Abdullah (16 Haziran 1970), “Yükseliş Birliği ve 16 Haziran” Senirkent Mecmuası, 2 /2
- Karaer, İbrahim (2011), Dünden Bugüne Senirkent (1182-2010), Ankara: Senirkent Kültür ve Yardımlaşma Derneği
- Senirkent İlçe Merkezi Olmalıdır, (1951), Ankara: Arı Basımevi
- Senirkent Sesi (Ekim 1974).
- Turfan, Kemal (14 Ağustos 1993), “ Senirkent Yükseliş Birliği”, Senirkent Memleket Gazetesi
- Yeni Senirkent (29 Şubat 1984).

Dr. İbrahim KARAER
e-mail: [email protected]

.