Gözlem-e

Gözlem, ya sonucu seyir ya da sonuca dair olur!
İkisi arasında fark var mı? Fark şu; sonucu seyir, aslında gözlemin olmadığına dair bir fikir verir. Sonuca dair olan ise sonucu belirler!

Sonucu seyirde, olan bitenden sonradan haberdar olmak var. Bir şey ancak olduktan sonra seyredilebilir! Seyredildiğinde, zaten olay olmuş ve sonuç gözleme yansımıştır. Sonuca dair gözlem ise sonucu belirlemeye dairdir! Bu,"Kuantum fizikte çifte yarık deneyi" gibidir! Sonucu gözlem etkiler! Gözlemle sonuç belirlenir! Böyle bir gözlemin yapılabilmesi için "Sonucu gözlem" tamamen terk edilmelidir! "Sonuca dair gözlem", sonucu belirler. Kuantum fizikte "Belirsizlik" ilkesine bakalım. Bir nesnenin hızı belirlendiğinde konum belirlenemez! Konumu belirlendiğinde hızı belirlenemez! Yani şu nesne, şu hızda, şurada duruyor denilmez! Şu hızda gidiyor, denildiğinde konum; şurada duruyor, dendiğinde de hız belirsizdir! Sonuç, seyrediliyor ise sonuça dair gözlem olmuyordur, sonuca dair gözlem var ise sonuç belirleniyordur!

Bu konuda çok şeyler söylenebilir ancak fazla söz fayda sağlamayacağı için kısa kesmek gerek. Yani sonucu gözlemeyi tercih etmiş olan sonuca dair gözlem yapmaya geçiş yapmayacak! Sonuca dair gözlem yapan ise gözlemlerden dehşete düşüp yakınmayacak!

Otelin bahçesinde gözlemeci bir kadın vardı; gözleme açıp pişiriyor, turistler onu seyrediyor ve sırası gelen gözlediği gözlemeyi alıyordu! Bu, "Sonucu gözleme" olarak düşünülebilir! Yemeklerde ise bahçede mangallar ve ocaklar kuruluyor, malzemeyi müşteri seçiyor aşçı pişiriyor. Bu da "Sonuca dair gözlem" olarak düşünülebilir!

Son tahlilde; ister sonuca dair gözlem olsun ister sonucun gözlemi olsun, bireysel algı ve tercih meselesidir! Geçiş hiç olmayacak! Bunun bilinmesinin faydası ise gözlemin bireysel sonucunun, bireye göreceli oluşacağı ve bunun bireyde algısının dehşet, korku şaşkınlık ve yılgınlık oluşturmaması olacaktır! Kısaca gözleyemeyen zaten gözlem-e yecektir! Gözlenmişi izleyecektir!

Saygılarımla,
Ahmet Bektaş