Sözü söyleyenin bu konudaki yetkinliği, işbilirliği tartışılmaz. Hem önemli bir devlet adamı, hem de Nizamiye Medreseleri’nin kurucusu, Siyasetname eserinin hazırlayıcısı ve uygulayıcısı. Yani devletin işleyişini de çok iyi bilmekte, ilim ve ilim camiasını da yakından görmekte ve analiz etmekte. Sarayı ya da otağı gereği gibi tanımakta. Hükümdar kimlerle düşüp kalkmakta, saraya kimler girip çıkmakta. Hükümdar işi kimlerle istişare etmekte ya da alim denilenler hangi nedenle sarayda at oynatmakta.
…………………………………………..

Sultanların iyisi elbette alimin iyisini bilir. Ondan gerektiği gibi istifade eder. Düşüncelerinden yararlanır. Görüş ve fikirlerine göre yol ve istikamet tayin eder. Yalnız alimin iyisi durup dururken yapmaz, istişare halkasında yer almaz. O kapıları kendisi zorlamaz. Bu iş için can atmaz. Yerlerde paspas olmaz. Keşfedilmeyi bekler. Talep yüksek yerden gelsin ister. Kendisine itibar edildiğince, sözüne, bilgisine ve tecrübesine değer verildiğince bu işi yapar. Onuru zedelenecek olacak olursa anında terk eder.
…………………………………………

Alimin kötüsü ise kapıları kendisi zorlar. Açılmazsa aşındırır. Kendisini allame-i cihan olarak tanıtır. Mutlak bir karşılık bekler. Altın akçe, bağ bahçe ister. Yetinmez farklı imtiyaz, evlada toruna makam mansıp ister. Küçük düşürülüyormuş, göz ardı ediliyormuş umurunda olmaz. Kapıdan koğulsa bacadan girer, her zaman sultanın yanı başında biter. Hiç olmayacak düşünceyi empoze eder.


Kemal SEYFİ
19.04.2021