SENİRKENT İLÇESİ ULUĞBEY KÖYÜNDEKİ VELİ BABA DERGAHI HAKKINDA BELGELER (1896-1915)

• 21 Ocak 2021 Perşembe 21:17:51

Dr. İbrahim KARAER

NOT: Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz

Isparta ili Senirkent ilçesi Uluğbey köyünde bulunan Veli Baba Dergahı ile ilgili belgeleri okuyarak halkımızı kültür varlıklarımız hakkında bilgilendirmeye devam ediyoruz. Bu belgelerden ilki Veli Baba Dergahı Zaviyedarı Mehmed Takiyüddin Efendinin 9 Ocak 1896 tarihinde Konya vilayetine yazdığı dilekçedir. Takiyüddin Efendi bu dilekçesinde, Hamidabad sancağının Uluborlu kazasına tabi Uluköy’deki ceddi Veli Baba Dergahına bağlı Veli Baba Değirmeninin Senirkent ahalisinden Mehmed Ali oğulları Hacı Mehmed ve Ali nam kimseler tarafından zaptedildiğinden bahisle tecavüzlerinin men’i talebinde bulunmuştur. Uluküp, İlegüb, Uluköy ve Ulugün olarak adlandırılan Uluğbey köyünden bu dilekçede Uluköy olarak bahsedilmiş olması dikkat çekicidir (Belge-1 COA BEO 727-544-60-1)

Dahiliye Nezaretinden Konya vilayetine yazılan 21 Mart 1915 tarihli yazıda; Şurayı Devlet (Danıştay) tarafından Takiyüddin Efendi’nin Yassıviran sınırındaki Veli Baba Değirmenine yapılan tecavüz hakkındaki iddiasının; emvali gayr-i menkulenin tasarrufundan kaynaklanan anlaşmazlığın çözümüne dair talimatname hükümlerine göre incelenerek halline karar verilmiştir (Belge-2 COA DH I UM 21-1-35).

Veli Baba Dergahına ilk kez 12 Nisan 1310 (24 Nisan 1894) tarihinde 500 guruş ta’amiye tahsis olunmuştur (Veli Baba Menakıbnamesi / yay. haz. Murat Hanilçe, Ankara, 2021, s.395). Veli Baba Dergahı Postnişini Takiyüddin Efendi, Veli Baba Tekkesine Ağustos 1324 (Ağustos 1908) tarihinden itibaren beş yıldır ödenmeyen ta’amiyye (tekkelere bağlanan yemeklik) parasının ödenmesi ve Yassıviran hududundaki Veli Baba Dergahına ait değirmene yapılan tecavüzün önlenmesi için Maliye Nezaretine müracaat etmiştir. Maliye Nezaretinin 27 Aralık 1914 tarihli ve Evkaf Nezaretinin 18 Ocak 1915 tarihli yazıları, Şurayı Devlet Maliye ve Maarif Dairelerinde görüşülerek karara bağlanmış ve Başsadarete yazılan 22 Mart 1915 tarihli yazıda şu görüşlere yer verilmiştir: Bu karara göre; Evkaf Nezaretince tasdik olunan beş bin dört yüz guruş gelip geçene ikram edilecek yemek bedelinden birikenlerin bir defada ve daha sonrakilerin de vakti zamanında ödenmesi için Evkaf-ı Hümayuna ve Konya Vilayeti Defterdarlığına 2 Haziran 330 (15 Ağustos 1914) tarihinde yazıldığı bildirilen tahsis cedveli bir an evvel getirtilerek usulüne uygun olarak bedele raptı işleminin süratlendirilmesi; değirmen hakkındaki iddianın emvali gayr-i menkulenin tasarrufundan münbais ihtilafın halline mütedair olan talimatname ahkamına göre incelenerek çözümlenmesi hususunda Konya vilayeti ve Dahiliye nezaretine yazıldığı belirtilmiştir (Belge-3 COA DH I UM 21-1-35).

BELGELER

Belge 1
Belge yer nu: COA BEO 727-544-60-1
Tarih: 23 Recep 1313 (M. 9 Ocak 1896)
Numara: 86
Konya Vilayeti Celilesine
Hamidabad sancağının Uluborlu kazasına tabi Uluköy’de defin-i hak-i ıtır-nak olan zaviyedarlığı uhdesinde bulunan ceddi Veli Baba Dergahına merbut Veli Baba Değirmeni Senirkent ahalisinden Mehmet Ali oğulları Hacı Mehmet ve Ali nam kimseler tarafından zapt edildiğinden bahisle men-i tecavüzleri istidasına dair Mehmet Takiyiddin Efendi tarafından verilip bittanzim Evkaf-ı Hümayun Nezareti celilesine ba-tezkire isra kılınan (gönderilen) arzuhal üzerine nezaret-i müşarünileyhce tedkikat-ı vakıa behiyyelerine tahrirat yazıldığı ifade-i vakıadan anlaşılmış olmagla ona göre muktezayı maslahat ba’de karar ifasına tavsiye ve iş’ar olduğu üzere mahallinde merciine müraca’atla mehakime ve murafalarının bi’l icra ber-vech-i hakkaniyet fasl-ı niza edilmesi hususuna himmet olunması siyakında şukka
Derkenar
Neticesini icab-ı keyfiyeti
havi vilayet
Evrak Müdüriyeti imzasıyla

Belge 2
Belge yer nu: COA DH I UM 21-1-35
Dahiliye Nezareti İdare-i Umumiye
Evrak Umumi Numarası: 114
Kalem numarası: 1223
Tarihi tesvid: 8 Mart 331 (21 Mart 1915)
Konya Vilayeti Aliyesine
Uluborlu kazasına tabi İlegüp karyesinde kain bulunup post nişin zaviyadarı bulunduğu Veli Baba dergahı ve kazanın Yassıviran sınırı dahilinde bulunan değirmene bir takım kimseler tarafından müdahale vaki olmakta bulunduğundan bahisle istida-yı ma’deleti mutazammın Mehmet Takıyiddin Efendi tarafından takdim olunan arzuhal üzerine Şura-yı Devlet mülkiye ve maarif dairesi kararıyla ba buyuruldu-i sami (..) olduğu mucebince ifa-yı muktezası babında
Derkenar yazısı:
Bu babdaki iddianın emval-i gayr-i menkule tasarrufundan münbais ihtilafın halline mütedair olan talimatname ahkamına tevfikan bi’t-tahkik halli.

Belge 3
Belge yer nu: COA DH I UM 21-1-35
Şurayı Devlet Mülkiye ve Maarif Dairesinin 105 numaralı mazbatasının suretidir
Başsadaret Umur-ı İdariye Kalemi
Nu: 326202/114
Tarih: 26 Cemaziyelevvel 1333 / 29 Mart 1331 (11 Nisan 1915)
Konya Vilayeti dahilinde Uluborlu kazasına tabi İlegüp karyesinde kain olup post nişin ve zaviyedarı bulunduğu Veli Baba Dergahının şehri (aylık) beş yüz guruş taamiyesi (yemek parası) üç yüz yirmi dört senesi Ağustosundan beri tediye olunmadığı (ödenmediği) ve mahsus (özellikle) İlegüp karyesi aşar ve rüsumunun bi’t-tahmis bedele rabtı muamelesi elan icra edilmediği gibi vakfın Yassıviran sınırı dahilinde bulunan değirmenine dahi bir takım kimseler tarafından müdahale vaki olmakta bulunduğundan bahisle istida-yı ma’deleti mutazammın Mehmet Takiyüddin Efendi tarafından bi’t-takdim şurayı devlete havale buyrulan arzuhalin tevdii üzerine Maliye Nezaretinden yazılan 14 Kanun-ı Evvel 330 (27 Aralık 1914) tarihli tezkereye binaen Evkaf Humayun-ı Nezaretinden varid olan 5 Kanun-ı Sani 330 (18 Ocak 1915) tarih ve 77166/28 numaralı tezkere ve teferruatı Mülkiye ve Maarif Dairesinden kıraat olundu.
Maliye Nezaretinin tezkeresinde vakf-ı mezburun meşrut İlegüp karyesinin alelusul (usul gereğince) bedeli rabtı içün bir kıta tahmis cedvelinin bittanzim irsaline dair 2 Haziran 330 (15 Ağustos 1914) tarihinde Konya Defterdarlığına tebligat icra edilmiş olmasıyla cevab-ı virudunda muamale-i lazimesi ifa edileceği ve dergaha ait beş bin dört yüz guruş taamiyenin de üç yüz yirmi altı senesinden itibaren tahsisatı cüz’iye meyanında Evkaf Nezaretine ita kılınmakta olduğu beyan ve Evkaf Nezaretinin tezkeresinden dahi bin üç yüz yirmi altı senesinden itibaren hazine-i maliyeden müdevver Isparta sancağı dergah taamiyesi meyanında Veli Baba Dergahı içün beş bin dört yüz guruş dahil bulunduğu işar edilmiştir. İcabı ledette’emmül (düşünüldüğü zaman) Maliye Nezaretinden tahsisatı cüziye meyanında Evkaf Nezaretine ita kılınmakta olduğu beyan ve Evkaf Nezaretince de tasdik olunan beş bin dört yüz guruş taamiyenin müterakimin def’aten ve bade ezin işleyeceklerinin de vakti zamanıyla usul-ü dairesinde tevdii ve itasında Evkaf-ı Hümayuna ve bittakdim irsali Konya Vilayeti Defterdarlığına 2 Haziran 330 (15 Ağustos 1914) tarihinde yazıldığı bildirilen tahsis cedveli bir an evvel getirtilerek alelusul bedele raptı muamelesinin tesri’inin (süratlendirilmesi) maliye değirmen hakkındaki iddiasının dahi emvali gayr-i menkulenin tasarrufundan münbais ihtilafın halline mütedair olan talimatname ahkamına teffikan bi’t-tahkik halli hususunda Konya vilayeti tebliğinin dahi dahiliye nezaretlerine hususen tezekkür kılındı olbabda emrü ferman hazreti menlehülemrindir.
6 Cemaziyelevvel 1333 / 9 Mart 1331 (22 Mart 1915) mukabele olunmuştur.
İmza mühür
Şurayı Devlet Mülkiye ve Maarif Dairesinin sureti balada muharrer mazbatası mucebince Evkaf-ı Hümayun Nezareti ve Maliye Nezareti Vekalet-i celilerine tebligat icra olunmakla Dahiliye Nezareti celilesinden de ifa-yı muktezasına himmet buyurulmak.
31 Mart 1331 / 28 Cemaziyelevvel 1333 (13 Nisan 1915)
İmza

Dr. İbrahim KARAER
e-mail: [email protected]