dil

• 24 Aralık 2020 Perşembe 22:43:51

TEKNOLOJİK GELİŞMELERİN TÜRKÇE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
GİRİŞ
Dil tüm canlılar için temel bir iletişim unsurudur. Sözlü , yazılı, görsel, beden, işaret dili gibi birçok iletişim türünün temeli bir dile dayanmaktadır. Teknoloji ise günümüzde hayatımızı kolaylaştıran birçok işlevi yerine getirmektedir. Teknolojinin faydaları yanında zararlarının da olduğu su götürmez bir gerçek olarak karşımızda durmaktadır.
Televizyon ve internet iletişim tarzımızı değiştirirken iletişimimizi sağlayan dilimiz Türkçe de bu durumdan etkilenmiştir. Ülkemizde sözlü kültürün yazılı kültüre olan üstünlüğü, televizyon izleme oranının yüksek olmasına karşın kitap okuma oranının düşüklüğü uzun yıllardan beri eleştiri konusu olmuştur.Günümüzde de gençler arasında sosyal medya bağımlılığı ve sosyal medyadaki Türkçenin bozulması tartışılmaktadır.
Bu bağlamda yapılan çalışmalardan Yaman ve Erdoğan’ın (2007)yapmış oldukları “İnternet Kullanımının Türkçeye Etkileri :Nitel Bir Araştırma” adlı çalışmada, internet platformlarında Türkçenin ses özellikleri, kelimeler, cümleler, imla hataları gibi yanlış kullanımlar incelenmiştir. Aktaş ve Şentürk’ün (2014) “Sosyal Medyada Türkçenin Kullanımı Üzerine Nitel Bir Araştırma “ isimli çalışmada, alfabemizde olmayan harfleri kullanma, İngilizce karakterler kullanma , uydurma sözcük kullanma, imla hataları, konuşma dilini yazı dilinde kullanma gibi sorunlara yer verilmiştir. Gezgin ve Silahsızoğlu’nun (2016) "Bilişim Teknolojilerinin Kullanımının Türkçeye Etkileri" başlıklı çalışmasında ise; Türkçe/İngilizce Karışımı, Yazım ve Noktalama, Kısaltma Kullanımı, Söz Dizimi, Kelime Hazinesi, Harf Kullanımı, Ses/Sözcük/Cümle düzeyinde yapılar incelenmiştir.
Teknolojik gelişmelerin Türkçe üzerindeki olumsuz etkileri bağlamında son yıllarda oluşan bilişim dilinin ve televizyon dizilerinin etkileri örneklerle incelenerek çözüm önerilerine yer verilecektir.

SORUNLAR

Bir başkasının yazısını fikrini “beğenmek” diyecekken “likeladım” kelimesini duymak artık çok doğaldır. Bunun yanında “fikrimi paylaşacağım”ya da “düşüncemi yazacağım” yerine “bu fikri tweetliyeceğim” lafını duyduğumuzda şaşırmıyoruz.
Influencer, youtuber, blogger, instangramer gibi meslek grupları hayatımıza teknoloji kadar hızlı giriş yapmıştır. Bu meslek gruplarının Türkçesinin bulunması gündeme bile gelmemiş ve yabancılardan özenilen bu durum dilimize yerleşmiştir.
Bilgisayar sık kullanılmaya başlandığı günden beri “kopyala- yapıştır”anlamına gelen “ copy-paste” dilimize yerleşmiştir. Tekrar başlat anlamına gelen “restart etmek” telaffuzu sık sık kullanılmaya başlamıştır.
Facebook, Instagram, Whatsapp gibi sosyal mecralarda paylaşılan anlık görüntülere sosyal medya dili “story” denmiştir. “Story atacağım” cümlesine bakacak olursak Türkçe bir fiil ve İngilizce bir kelimeden oluşur. Dilin yapısına Türkçe karşılığı olan iki kelime yerine teknolojiden dolayı “story“ kelimesi hakim olmuştur.Bunun yanında yine aynı mecralarda kullanılan”gönderi” kelimesine karşılık “post” kelimesi kullanılmaktadır.
Sosyal ağlarda özel mesajlaşma sistemi “direct message” ı “DM” şeklinde adlandıran ve “diem” diye seslendiren konuşma ve yazı dilimiz ana dilimizi etkisi altında bırakmıştır. Diğer bir sosyal ağ olan “TT olmak” ise “trend topic” açılımı ile, dilimizdeki “gündem olma” veya “gündemde en çok konuşulan konu” karşılığına gelir.
Türkçenin yanlış kullanımı ile ilgili bir başka sorunda” televizyon dizileridir”. Dizilerde deyim, atasözleri ve söz kalıplarını eksik yada yanlış kullanma, sözcükleri yanlış telaffuz etme , tümce düzenini bozma, konuşmada argo ve küfürlü sözlere yer verme , yabancı sözcükleri kullanmaya özenme ve benzeri durumlar söz konusudur. Örneğin Show tv kanalında yayınlanmış olan Türk Malı dizisi belirttiğimiz gibi dildeki hatalı kullanımları sıkça kullanan bir dizi olarak gösterilebilir.Bu dizide; “aşortman”,”cöle”,”derişiklik”,”hakkatten”,”ivet”, “mikemmel”, “laylon”,”tikkat”,”yürüşen merdiven”,“zaman hışımı”, “ağaç yaşken emilir”,”ayağını organına göre uzat”,”temizlik İran’dan gelir”, “kitap en iyi tosttur”,”esperesko” ve benzeri birçok yanlış kullanım bulunmaktadır. Televizyon dizilerindeki bu tür kullanımlardaki amaç izleyicinin ilgisini çekip izlenme oranını arttırmak olduğundan bazen kasıtlı olarak Türkçemiz yanlış kullanılmaktadır. Bu bağlamda daha fazla izleyicinin ilgisini çekmek adına dil üzerindeki bozunum görmezden gelinebilmektedir. Bu medya sahiplerine kazanç sağlarken izleyiciler üzerinde olumsuz etkilere sebep olmaktadır.

ÖNERİLER
Kullanılan kelimelerin neden tercih edildiğini özenme ile ilişkilendirebiliriz. Türkçe özellikle teknoloji devrinde doğmuş ve teknoloji ile hemhal olan Z- kuşağının da yardımı ile kültürüne ve dilline yabancılaşmaya başlamıştır. Bu problemler için dil konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapmak esastır. Ebeveynler ve eğitimciler bilinçlendirilmelidir. Türk Dil Kurumu ise denetlemeler yapmalı ve gündelik yaşantımızda yer alan problemlere kesin çözümler bulmalıdır. Öncelikle resmi ve özel tüm öğretim dili Türkçe olmalıdır. Yayınlarda Türkçenin doğru kullanılması için özen gösterilmelidir. Dilimizi doğru öğrenmek adına ilköğretimden üniversiteye kadar , hatta çalıştığımız iş yerinde bile hizmet içi eğitimler kapsamında günlük dilde, yazı dilinde ve kitle iletişim araçlarında doğru Türkçe kullanma eğitimleri yer almalıdır. Kitle iletişim araçlarının Türkçeyi doğru aktarması sağlanmalı bu bağlamda devletin ilgili kurumları tarafından gazete, dergi, televizyon ve internet yayınları denetim altına alınmalı ve bu konuda gereken özveriyi göstermeyenlere ciddi yaptırımlar uygulanmalıdır.
SONUÇ:
Teknolojinin yaygın kullanımı ile birlikte dilimize yerleşen sözcükler, dizilerde kullanılan yanlış kelimeler, argo ve kaba konuşmalar Türkçemiz üzerinde olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.
Bu olumsuz sonuçları önlemek için hem bizlere hem de kurumlara önemli görevler düşmektedir. Bu konuda hayatın her alanında sürekli eğitimler verilmelidir. Devlet de üzerine düşeni yaparak etkili denetim yapmalıdır. Sürekli denetim yaparak özverili davranmayan kişi ve kurumlara ciddi yaptırımlar uygulanmalıdır. Mustafa Kemal ATATÜRK’ün dediği gibi “Bugünkü ve yarınki Türk’ün medeniyetini kucaklayacak en güzel ve en ahenkli dil Türkçedir”
KAYNAKÇALAR
Erkan TOSUN December 2019 In book: Edebi Metin İncelemeleri (pp.67-71) Project: ARSLANTAŞ, ADNAN HALİS (2008) “KÜLTÜR–KİŞİLİK VE KİMLİK” Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları

AKALIN, HALUK (2001), Bilişim Çağı ve Türkçe, Türk Yurdu Dergisi, sayı: Şubat-Mart, sayfa: 162-163

TOSUN, CENGİZ, (2005), Dil Zenginliği, Yozlaşma ve Türkçe, Journal of Language and Linguistic Studies Vol.1, No.2

İŞÇİBAŞI, YAPRAK (2011), Bilgisayar, İnternet ve Video Oyunları Arasında Çocuklar

ERGİN, MUHARREM, Türk Dil Bilgisi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1985.

AKSAN, DOĞAN, Dilbilim ve Türkçe Yazıları, Multılıngual Yabancı Dil Yayınları, Ankara, 2004Akalın, H. (2010). "Türkçe’nin Karşı Karşıya Olduğu Güncel Sorunlar". Türkçe’nin
Tarihi Gelişimi ve Bugünkü Durumu: Ulusal Sempozyum. ss.69-83. Harp
Akademileri Komutanlığı: İstanbul.
Aktaş, E. ve Şentürk, L. (2014). "Sosyal Medyada Türkçenin Kullanımı Üzerine Nitel Bir
Araştırma". Kamil İşeri ve Diğerleri (Ed.). Türkçe Eğitiminde Kuramsal ve
Uygulamalı Çalışmalar. ss.415-430. Pegem: Ankara.
Ayduttu, S. (2011). "Dizilerin Türk Diline Olumsuz Etkileri". Uluslararası Sosyal ve
Ekonomik Bilimler Dergisi. 1(1): 31-34.
Çağlak, E. (2003). "Kitle İletişim Araçlarında Türkçe’nin Yanlış Kullanımı". İstanbul
Ticaret Üniversitesi Dergisi. 4(12): 129-136.
Gezgin, M.D. ve Silahsızoğlu, E. (2016). "Bilişim Teknolojilerinin Kullanımının Türkçeye
Etkileri". Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry. 7(1): 28-46.
bayar.academia.edu/erkantosun
Teknolojik Gelişmelerin Türkçe’ye Etkileri: Sorunlar ve Öneriler Bağlamında Bir Değerlendirme
71
Karahisar, T. (2013). "Dijital Nesil, Dijital İletişim ve Dijitalleşen (!) Türkçe". Online
Academic Journal of Information Technology. 4(12): 71-83.
Ulaş H. ve Sevim, O. (2010). "İnternet Ortamındaki Türkçe’nin Genel Durumu". EKEV
Akademi Dergisi. 14(44): 185-192.
Yaman, H. ve Erdoğan, H. (2007). "İnternet Kullanımının Türkçeye Etkileri: Nitel Bir
Araştırma" Journal of Language and Linguistic Studies. 3(2): 237-249.

ARSLANTAŞ, ADNAN HALİS (2008) “KÜLTÜR–KİŞİLİK VE KİMLİK” Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları
AKALIN, HALUK (2001), Bilişim Çağı ve Türkçe, Türk Yurdu Dergisi, sayı: Şubat-Mart, sayfa: 162-163
TOSUN, CENGİZ, (2005), Dil Zenginliği, Yozlaşma ve Türkçe, Journal of Language and Linguistic Studies Vol.1, No.2
İŞÇİBAŞI, YAPRAK (2011), Bilgisayar, İnternet ve Video Oyunları Arasında Çocuklar
ERGİN, MUHARREM, Türk Dil Bilgisi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1985.
AKSAN, DOĞAN, Dilbilim ve Türkçe Yazıları, Multılıngual Yabancı Dil Yayınları, Ankara, 2004