Atış Serbest

"Atış serbest", basketboldaki serbest atış kapsamında değerlendirelim. Karşı takıma yapılan atış, engelenemiyor. Kural böyle. Başka anlamları da vardır.

Atış serbest olduğunda, karşı tarafın engel olması mümkün değildir. Serbestçe atış yapılır. Toplumsal ortamda bu nasıl işliyor onu irdelemek isterim.

Atışın serbest olduğu durumlar, nasıl belirlenir. İnsanlara ve hayvanlara eziyet edenlere atış serbet gibi. Toplumda kabul edilmiş kuralların dışına çıkanlara, atış serbest. Kanunları çiğneyen kuralları hiçe sayanlara, atış serbest. Kapsamı genişletmek için ahlak kuralları da devreye sokulabilir, hatta toplumun genel kabulüne uygun olmayan ama hukuken bir zararı olmayan kişisel tercihler de bu kapsama sokulabilir. Yani bazıları "Bana- bize uymayana, atış serbest" diyebilir. Aslında sorun da bundan çıkar! Kapsam o kadar genişler ki herkesin kendine uymayana "Atış serbest" uygulamaya kalkışması. Atışın serbest olmadığı alan, o kadar daraltılır ki nerdeyse o alanda kimse kalmaz; alanı daraltan bile orada yer alamaz. Herkes kendine göreceli olarak atış yapar hale gelir.

Atışın serbest olduğu alanları kullanmak isteyenler için bu bir kendini gösterme ve kabul ettirme alanı gibidir. Çekiçle çivi çakarken eline çekici vuran bile sinirini, atışın serbest olduğu alanda gördüğü kişiye atış yaparak çıkarmaya çalışabilir. Öyle ki atışın serbest olmadığı bir duruma veya kişiye sinirlenen bile atışın serbet olduğu alandaki şeylere veya kişilere, atış yapmayı tercih edebilir. Bu kahvede belalı birine sinirlenip zavallı birini dövmeye benzer. Belalı olana tırnak içi" Atış serbest" değildir ama zavallı olana tırnak içi "Atış serbest" zannı hakimdir. Ya da kolayı öyledir.

Günlük yaşamda tepkilerin kimlere nasıl gösterildiği ya da gösterilemediği ortada. Hastasına üzülen veya bu duruma sinirlenen biri, hastane çalışanlarından hırsını çıkarabilir. Hastalığa ya da hastanın düştüğü duruma atış yapamayınca yani çaresiz kalınca, kendince atışın serbest olduğunu düşündüğü hastane çalışanlarına atış yaparak sinirini çıkarmaya çalışır. Çünkü atarını- giderini hastalığa ya da hastanın düştüğü aciz duruma yapamaz.

Sosyal medyada benzer atarlanmalara dikkat ediniz. Atışın yapılamadığı durumlara sinirlenenlerin, yakınmaları veya atışın serbest göründüğü kişilere fırsat buldukça abartılı atış yapmaları gözlerden kaçmıyor. Toplumda "Atış serbest" olan kişiler veya durumlara atış yaparak kendini tatmin etme isteği sırıtıyor. Koronaya kızıp maskesizlere gereğinden fazla atış yapmak da benzer bir durum. Maskesizlere, atış serbest. Öyle ki iki komşu bir anlaşmazlığa düşer. Birbirlerine karşı anlaşmaya düştükleri konu üzerinden değil de kişisel tercihleri veya toplumda atışın serbest olduğu durumlara diğerini sokmaya çalışarak haklı çıkmaya çalışırlar.

Son tahlilde; atışın serbest olduğu kişiler veya durumlara atış yapmak, kolay veya meşru. Zor olan olayları ve kişileri objektif değerlendirip sadece sorun çıkaran olay veya kişilere atış yapabilmek. Ha "Atış serbest" diye illa atış yapmak gerekmeyebilir. Ne de olsa atışı yapacak olan kanunları uygulamakla yükümlü meşru vazifeliler vardır. Atışı onlara bırakmanın da bir zararı olmasa gerek.

Saygılarımla,
Ahmet Bektaş