MANGALA TÜRK BEYİN SPORU

• 18 Kasım 2020 Çarşamba 17:51:56

Bilinen En Eski Orta Asya’dan günümüze kadar gelen Türk strateji ve zekâ oyunudur. “Mankala, minkale, çukur, kuyu” gibi isimlerle de bilinir. 16 yy Osmanlı döneminde de sevilerek oynanmıştır. Günümüz şekli Osmanlı dönemindeki oynama şekli esas alınarak düzenlendi. Hazine; Askeri bir oyun, ”orda” ordu “karargah” anlamında kullanılmıştır.

OYUNUH 4 TEMEL KURALI VAR

1. Kura çekilerek oyuna başlanır. Hamledeki oyuncu kuyudaki taşları alıp kendi sağına doğru kuyulara birer birer dağıtır. Elindeki son taş kendi hazinesine gelirse tekrar oynama hakkı kazanır. Oyuncunun kuyusunda tek taş kaldıysa sırası geldiğinde bir tek taşı bir sağdaki kuyuya koyabilir. Her zaman eldeki son taş oyunun gidişatını ve sonucunu değiştirir.
2. Oyuncu taşları dağıtırken elinde kalan son taş kendi boş kuyusuna denk gelirse oyuncu hem o kuyudaki tek taşını hem de karşıdaki rakibin kuyusundaki taşları hazinesine aktarır.
3. Hamledeki oyuncu taşları kendi bölgesinde dağıtıp elindeki son taş karşı tarafa rakibin bölgesine geçip taşları dağıtmaya devam eder. Attığı son taş Rakip bölgedeki kuyuda taşları çift yaparsa o taşları kendi hazinesine aktarır.
4. Oyunculardan biri kendi kuyularındaki taşları bitirdiğinde oyun biter. İlk bitiren oyuncu rakibin kuyularındaki taşları da kendi hazinesine aktarır.

OYUNA BAŞLAMA
Satranç oyununda olduğu gibi Kurada kazanan beyazları alır önce başlar. Hazine kuyusu oyuncunun sağ önündeki siyah ve beyaz yuvarlak bulunur, 12 kuyu ve 2 hazine kuyusu vardır. 48 adet rengi ve şekli önemsiz taşlardan ve (bazı yerlerde farklı 2 taş, kale taktiği için ortada durur) oyun başlangıç pozisyonunda hazineler boş bırakılır diğer kuyularda 4er adet taş konulur.(12x4=48 toplam taş sayısı)
Bu oyun bir tahta üzerinde oynanabileceği gibi yere çukur kazılarak da oynanabilir. Mangala oyun tahtası veya çukurlar önümüze yatay olarak konur. Kendi tarafınızdaki 6 kuyu ve sağınızdaki büyük kuyu (hazine) sizindir. Karşıdaki 6 kuyu ve rakibin en sağındaki geniş kuyu rakibin hazinesidir. Kuyudaki tüm taşları rakip görecek şekilde alıp dağıtmalı

TAŞ ALMA KURALLARI
1. Hamlede olan oyuncunun dağıtım yaptığı taşların sonuncusu, rakibin kuyusundaki taşları çiftlerse, rakibinin o kuyusundaki tüm taşları kendi hazinesine aktarır. Hamle rakibe geçer. (Türklerde Lider birdir, çift başlılık zararlı, önlemek için alınır, eş başkan yok)
2. Hamlede olan oyuncu son taşı kendine ait bomboş olan kuyusuna denk gelirse; hem bu kendi kuyusundaki bir taşı hem de rakibin tam karşısındaki kuyusundaki tüm taşları kendi hazinesine aktarır. Hamle rakibine geçer
3. Hamlede olan oyuncu, Kendi kuyularındaki taşları bitirirse; rakibin kuyularındaki tüm taşları toplar (rakibin hazinesine dokunamaz) kendi hazinesine katar ve oyun biter

KENDİ KUYUSUNDAKİ TAŞLARI ALIP DAĞITMA
Hamlede olan oyuncu kendi önündeki kuyulardan her hangi birinden aldığı tüm taşları, önce taşları aldığı kuyuya (baba ocağını unutma, soyun devamı için) sonra sağa doğru (saat yönünün tersi) kendi hazinesi dahil birer birer taş atar eğer rakip kuyulara atacak taş kaldıysa rakibin kuyularına da birer tane taş atar, taş bitene kadar devam eder.
Rakibin hazine kuyusuna taş atılmaz.
Hamledeki oyuncunun kendi Kuyulardan birinde, bir tek taş kalmışsa, o kuyudaki bir tek taşı sağdaki kuyuya atabilir (kısır döngüyü kırmak için)
Oyuncu dokunduğu kuyudan hamle yapmak zorunda, Rakibe söyleyerek kuyulardaki taşları kalem veya çubukla sayabilir bu dokunma sayılmaz ve oynamak zorunda değildir.
Oyun akışını ve sonraki hamleyi her zaman son taş belirler.

OYUNUN BİTMESİ
İki oyuncudan biri kendi kuyularındaki taşların bitirmesi ile oyun sona erer. Hazinesinde en çok taş olan oyuncu kazanır bir puan alır. Oyun 5 set üzerinden oynanır. Sonuçta kimin galip geldiğine bakılmaksızın oyuncular her tur sonunda renk değiştirirler.
SONUÇ YAZMA
Toplam 48 taşın yarısından fazlasını alan oyuncu 1-0 oyunu kazanır. Turnuvalarda alınan taş sayısı önemlidir. Avantaj ve averaj için kullanılır. Hazinelerdeki taşlar 24/24 ise beraberlik sayılır yarım puan alırlar
FAYDALARI
1- Problem/sorun çözme
2- Taktik geliştirme (strateji)
3- Matematik hesaplamayı arttırır
4- Yenme odaklı düşünme
5- Empati ve rakibe saygı
Mangala planlama, dikkat, yoğunlaşma, sayısal mantık vb. becerileri geliştiren bir oyundur. Oyun, özellikle çocukların çeşitli becerilerini geliştirecek niteliktedir.

Toplumda beğenilen ve örnek kişiden alınan 7 nitelik Mangalada mevcut

1. Kurnazlık: Oyunun stratejisini planlamak ve oyun kurallarını kendi çıkarları doğrultusunda kullanabilmek.
2. Uyanıklık: Karşısındakinin kurnazlığına karşı savunma ve önlem.
3. Önceden görme: Hazırladığı oyun manevrasına karşı rakibinin tepkisini kestirebilme yeteneği.
4. Esneklik: Beklenmedik durumlarda hemen tepki gösterebilme yeteneği.
5. Direnme: Tüm şaşırtmalara karşı kendi planını sonuna dek sürdürebilme yeteneği.
6. Sağgörü: Rakibinden plan ve gücünü gizleyebilme yeteneği.
7. Bellek: Rakibinin sağgörüsüne karşın, onun durumunu ve gücünü ne denli saklarsa saklasın kestirebilme yeteneği.