PANTEİZM ÜZERİNE

• 11 Eylül 2020 Cuma 18:35:13

Panteizm, Tanrıyı dünyaya özdeş tutan öğretinin adıdır. ’’Her şey Tanrıdır, Tanrıdadır, alem ve Tanrı bir tek aynı varlıktır’’ önerisi, şu iki temel anlamda yorumlanabilir:

1) Sadece Tanrı gerçektir; alem sürekli gerçeklikten ve seçik bir cevherden yoksun tezahürler bütünüdür. Tanrıyı dünyaya içkin dirimsel bir güç olarak tanımlayan Stao anlayışıyla Tanrı ile Doğayı özdeşleyen Spinoza felsefesi ve hatta Tanrının hem insanlık tarihi hem de doğanın diyalektik tarihi aracılığıyla kendi kendini gerçekleştirdiğini ileri süren Hegel idealizmi, bu tür birer hepN tanrıcılıktır. İslam felsefesi içinde yer alan tasavvuf akımı da,birçok bakımlardan bu görüşe yaklaşır.

2) sadece alem gerçektir; Tanrı, var olan şeylerin bütününden başka bir şey değildir. Batıda özellikle, başta Diderot olmak üzere Ansiklopediciler ve solcu Hegel’ciler tarafından temsil edilen bu anlayış, maddeci hep tanrıcılık ismi de verilmektedir