BAYRAMLARIN SEVİNÇLERİ

• 1 Ağustos 2020 Cumartesi 00:17:20

Çok çocuklu ebeveynlerin hâkim olduğu dönemde izdivaç yapanlar, yaşlarının ve sağlıklarının el verdiği müddetçe çocuk yapardı. Tek çocuk ya da iki çocuk modası yoktu, bu moda bizim gençlik çağımızda en yüksek trendini yakaladı. Çoğu ebeveynin ya bir veya iki çocuğu oldu başka da çocuk düşünmediler. Bu düşüncenin hâkim olduğu yıllarda çekirdek aile mefhumu topluma pompalandı, sanki gökten zembille inmiş yeni bir sistemmiş gibi sürekli reklamı yapıldı, bununla ilgili basında programlar yapıldı. Çekirdek aile mefhumu o kadar ayyuka çıktı ki maazallah eşlerin ailelerinden birisinin, çiftlerin evine geldiği zaman bu boşanma nedeni sayılacak kadar tahammülsüzlük oluşturdu. Bütün bu olup bitenler artık geride kaldı denebilir. Metropol şehirlerde çocukların bakımı, güvenliği sorun haline gelmeye başladı. Bu sorunu ortadan kaldırmanın en etkili çözüm yolu olarak da büyük annelerin ve büyük babaların olduğu kabul edildi. Çekirdek ailenin çok da özenilecek bir aile yapısı olmadığı ortaya çıktı. Büyük aile yaşantısındaki farklılıklar çocukların davranış biçimlerini çoğunlukla olumlu etkiliyor. Evde sözü dinlenen bir ana makamın olması o ailenin birlik, bütünlük içinde yaşamasının katalizörü oluyor. Büyüklerin evde bulunması bayram heyecanının, bayram neşesinin farklı olmasını sağlıyor, bunu çocukluğumuzda doyasıya yaşamıştık. Eskiden hakikaten bayram yaşantıları da farklı oluyordu.

Geçmişe doğru şöyle bir yolculuk yapıldığında görülecek ki eskiden bayram olmadan önce çeşitli hazırlıklar yapılırdı. Bu hazırlıklar çocuklardan tutun da evlerin ihtiyaçlarını gidermeye kadar çeşitli düzeylerde olurdu. İhtiyaçların karşılanması işinde öncelik sırası çocuklara verilirdi. Karınca kararınca çocukların sevinmesi için hediyeler, kıyafetler alınır, mutlu olmaları sağlanırdı. Çok çocuklu ailelerde bütün çocukların ihtiyaçlarının karşılanması olanaksız olurdu. Çocukların sevindirilmesi bir nevi taksite bağlanır, alınacak hediyeler parça parça alınırdı. Bir çocuğun pantolonu alınırken diğer çocuğun gömleği, başka bir çocuğun çorabı ya da ayakkabısı alınır böylece bütün çocukların sevinç duymaları sağlanırdı. Çocukların sevinçleri ebeveynlerin mutluluk hazinesini oluştururdu.

Bayramlar, toplumların devamlılıklarını sağlayan vazgeçilmez kültürel etkinlikleri ifade etmektedir. Bayram öncesi yapılan hazırlıklardan evlerin ihtiyaçları işin içine girince bu bütün ev halkını ilgilendirirdi. Öncelikle ziyarete gelecek misafirlere ikram edilmek üzere baklavalar imece usulü yapılır, imece işine katılan bütün komşuların baklavaları hazırlanırdı. Baklavaların hazırlanması, yeterli kabul edilmez, kedidili bisküvi ile birlikte arasına konulmak üzere güllü lokum ya da sade lokum alınırdı. Bütün bunlar kabuklu fıstıkların alınmasıyla süslenince bayramı karşılamak işi tamamlanmış olurdu ancak bayram hazırlıkları henüz daha bitmemiş olurdu.

Temizlik imandan gelir sözünü doğrularcasına bütün evler köşe bucak yıkanır, boya badana edilir, kap kacağın temiz olup olmadığına bakılmaksızın bütün kap kacak yeniden elden geçirilirdi. Bütün bu temizlik işlerinden sonra ziyarete geleceklere ikram da bulunmak üzere yemekler yapılırdı. Bu yapılanlar insanlarda bir bezginlik bir bitkilik oluşturmaz insanlar şevkle, zevkle, isteyerek yaparlardı, kimse de yaptığı işten yüksünmezdi.

Bütün bu olanlar bayram hazırlığının bitmiş olduğu anlamına gelmezdi. Sabah erkenden kalkınır, sabah namazından sonra bayram namazına gidilirdi. Bayram namazından sonra camiden çıkanlar yemeğe davet edilir, davete icap edenler bayramın şanına yakışır bir şekilde karşılanır ve bayramın özüne uygun uğurlanırdı.

Şimdi geçmişin bayramlarını anlatarak, geleceğe çocuklarımızı hazırlamak ne kadar gerçekçi olur bilemiyorum. Yeni nesil farklı, yeni gençlik farklı, devir farklı, çark farklı, Türkiye de eski Türkiye değil. Bayramların kutlanma biçimi değiştiği gibi insanların doyum noktalarının niteliği ve niceliği de değişti. Bizler sadece özlemlerimizle eskileri anabileceğiz, özlemlerimizi çocuklarımıza Mete zoru ile dayatma şansımız olmayacak. Bir hoş seda olarak anlatılanlar dimağımızda kalacak. İyi Bayramlar, mutlu bayramlar. Özer YILMAZ