Kendimize bir yük yükleyelim, bir hece şiiri yazalım sıfırdan. Gönülden üretim.

Proje adı: Gönülden Hece Şiiri Yazmak

Hece ölçüsü : 11’li ( En çok kullanılan ölçü sanırım)

Duraklar: 6+5 ; 4+4+3 ; 7+4 (en çok kullanılandan en aza sıralandı)

Konumuz : Tengri -Tanrı- Allah - Ra-..

Nazım Türü : Aşık Edebiyatından Taşlama ve Tekke Edebiyatından Şathiye karışımı….Biraz ondan biraz bundan.. İlgili türler için örnek şiirler okuyunuz..

Buraya kadar tamam.. Şimdi ayak bulalım…Nereden bulalım..

Konumuzdaki kelimelerden (Tengri-Tanrı-Allah-Ra) ortak olan ses ; 3’ünde R sesi var.. R’yi aldık. Diğeri 4’ünde de ortak olan düz sesli olarak; A - e

İki sesimizi bulduk : R ve A

Bulduğumuz veya seçtiğimiz sesleri yan yana koyalım.

RA mı olsun

AR mı olsun

Zorlaştırmayalım, kolaylaştıralım.. Ar ayağımızın, ilk hecesini veya kök seslerini meydana çıkardık..
Şimdi de Ar ile biten kelimeleri bulmalıyız?

Kaç heceli bir ayağımız olacak?

6+5 ölçümüzün 5’lik kısmına bir ortak redif bulmalıyım.… Redif işleri kolaylaştırır:) : )

İki türlü redifimiz var bunu kitaplar yazmıyor sanırım veya ben uydurdum:)

Bir’i kafiyeden sonra gelen ekler, heceler ; diğeri de ayakta tekrar eden sesler,heceler, kelimeler.Ben onları ayağın içinde göremiyorum nedense??

Kökten bir aşığın, saz-bağlama usta’sının dizinin dibinde yetişmedik, internette kendi kendimize:)

Büyüklerin var bir veya iki usta’sı bizim var 3-5-7 yüz yetmiş yedi..

Şiirimizde tekrar eden -Yok mu seslenmesi rediftir desem, gelir mi toplar gülleler.???

1-kafiye sonrası gelen eklerden oluşan redifler

2-seslenme ve tekrar redifler.

Geçelim burayı deryayı damlada boğmak gibi bu tür tartışmalar.

Var mı yok mu? Varsa ne yapıyor Tanrı, ( Şimdi bana bunları yazdırıyor) Yoksa da yoktur.. Canı cehenneme.
Ben Var kabul ettiğim için Tanrı’yı, O’na -yok mu diye soru sormak istiyorum.

Durağımızın 5’lik bölümündeki şeklimiz şöyle oldu..

Not: sesli harfleri ( a-e-ı-i-o-ö-u-ü) kök kafiyede ahengi sağlayacak şekilde kullanabilirsiniz yine de. Çalışmamızda sadece -a sesi temel alınacak…

Sadece

AR:Tam kafiye ayak olacak.

………………………/ …..ar yok mu

Veya

……………………../ ar mı yok

Soru sormak isteyince bir hecemiz daha cepte.. Soru ekimiz – mı , mi- mu, mü ..??

Kolay olan hangisi, daha gönülcesi … Bence ikinci şekil,

…………………../ ……….ar mı yok??

Yürekcesi birinci şekle uyar, biraz da sert bir soru olur..

………………………/ …..ar yok mu

Gönül üzre yürüyeceğiz..

Bir usta’mın şiirinde şöyle bir mısra hatırlıyorum..

“Yüreği gönlünü aşan gelmesin” İsmini hatırlayamadım.

Yani özetle: 11 heceden 3 hecemiz tamam.

Karşımıza çıktı ki, ayağımız da 3 heceli olacak…Genelde kök kafiye kullanılır gelenekte.
3 heceli ayakları bulalım… Elbette bunu 1+2 veya 2+1 olarak da alabilirsiniz.. Lakin ben kolay olsun diye 3 hecede kökte tam kafiye alacağım.

Yani Gövdede? veya ekte? kafiye almayacağım ayağıma. Zaten denir ki ekte kafiye olmaz o rediftir genelde. Ahengi redifle de sağlayabilirsiniz yine de, sıkıntı yapılmamalı..Tasvip edilmez ama!

…………………./ahüzar mı yok- ah u zar mı yok
…………………./ akyuvar mı yok
…………………/ alçaklar mı yok
…………………/ alemdar mı yok
…………………/ aleyhtar mı yok
…………………./altışar mı yok
…………………/ amaçlar mı yok( -ar hecemizi kökte bulacağız, çoğul eki gerekmezse olmasın)
…………………/ anahtar mı yok
…………………/ aşikar mı yok
……………….. / bahtiyar mı yok
…………………./ başyazar mı yok
…………………../ bayraktar mı yok
……………………/ berhudar mı yok
…………………../canavar mı yok
……………………../ defterdar mı yok
……………………../emektar mı yok
………………………/ eşkenar mı yok
………………………/ fermuar mı yok
……………………/ giriftar mı yok
……………………../ haberdar mı yok
………………………/ haznedar mı yok
……………………../ hissedar mı yok
……………………./ hükümdar mı yok
…………………../ışıldar mı yok
……………………./ iftihar mı yok
……………………./ ihtiyar mı yok
…………………../ intizar mı yok
……………………./ iktidar mı yok
……………………./ inkisar mı yok
………………………../intihar mı yok
………………………./ istiğfar mı yok
………………………/istikrar mı yok
………………………………/istismar mı yok
………………………………/ işgüzar mı yok
………………………………/itibar mı yok
……………………………./jaguar mu yok
……………………………/kafadar mı yok
…………………………../ karamsar mı yok
…………………………../ kıymettar mı yok
……………………………./ manidar mı yok
……………………………/ mihmandar mı yok
…………………………../ minnettar mı yok
……………………………/ mühürdar mı yok
……………………………/müstear mı yok
……………………………/müsteşar mı yok
…………………………../Nevbahar mı yok
…………………………./otogar mı yok
…………………………/ perdedar mı yok
………………………../sancaktar mı yok
…………………………/sahtekar mı yok
………………………../silahtar mı yok
………………………../ sonbahar mı yok
………………………/şehsüvar mı yok
……………………./ tahsildar mı yok
……………………/ tanksavar mı yok
…………………../tarumar mı yok
……………………./ taraftar mı yok
………………………/tezgahtar mı yok
………………………/ türbedar mı yok
………………………/ümitvar mı yok
………………………/ vefadar mı yok
………………………/veznedar mı yok
………………………./yarımşar mı yok


60 civarı, yanlış saymadıysam 63 ayak buldum... -Ar tam kafiye olacak şekilde…Daha da bulunabilir, lakin destan yazmayacağız ki? Çoğunu kullanmayacağız hem..

Aşık Edebiyatı Taşlama örnekleri ortalama 5 ila 8 kıt’a uzunluğunda.
Tekke Edebiyatı Şathiye örnekleri ortalama 4 ila 15 kıt’a uzunluğunda..
İkisinin ortalaması olarak da 8 veya 9 kıt’amız olacak… 9 kıt’a dersek bize 10 tane ayak (i)lazım…

Kafiye şemamız da: abab- cccb-dddb-eeeb-fffb-gggb-hhhb-ıııb-jjjb-kkkb…..
1.kıt’a
………………………………………………….
…………………………….. bahtiyar mı yok
………………………………………………….
…………………………….. aleyhtar mı yok
2. kıt’a

………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… anahtar mı yok
3.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… canavar mı yok
4.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… emektar mı yok
5.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… fermuar mı yok
6.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… hükümdar mı yok
7.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… istikrar mı yok
8.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… kafadar mı yok
9.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… müstear mı yok
10.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… sahtekâr mı yok
11.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… tezgahtar mı yok
12.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… türbedar mı yok
13.kıt’a
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
………………………… yarımşar mı yok


1.kıt’a

Tebessüm eyleme her gördüğüne
Etme senden başka bahtiyar mı yok
Söyleşip gezersin kendi dışında
Sen söyle içinde aleyhtar mı yok

2. kıt’a

Namert çıktın eremedim merdine
Akın ettim sınır boyu yurduna
Kapanmışsın bin bir duvar ardına
Gönlünü açacak anahtar mı yok

3.kıt’a

Kendini aratıp beni bil eder
Oyun kurmuş sanır beni kul eder
Nefes alır verir lebde dil eder
Kan akar dişinden canavar mı yok

4.kıt’a

Kurdu tırtıl eder ve kelebeği
Uçurursun kim kesecek göbeği
Güldürmezsin ağlatırsın bebeği
Kahrını çekecek emektar mı yok

5.kıt’a

Okur musun bir de kitap yazarsın
Eğer büker renkli çizim çizersin
Ulu orta gösterirsin gezersin
Lahavle Çavbella fermuar mı yok

6.kıt’a

Çok çalış sayısal sözellik üzre
Özet çıkar nice özellik üzre
Bir seni iyilik güzellik üzre
Zapturap edecek hükümdar mı yok

7.kıt’a

Yerde gökte… Herkes kendine eder
Düşünmezsin utanmazsın kim ne der
Kah erirsin kah buz tutar karar ver
Çalkanıp durursun istikrar mı yok

8.kıt’a

Sen de benim gibi kendini dağıt
Taş kaya element sır tutmaz kâğıt
Dizini döversin eylersin ağıt
Eğlenip gülecek kafadar mı yok

9.kıt’a

Adresini aramıştım bir zaman
Alem alem ne din kaldı ne iman
Tespit ettim başın sonun hep güman
Seni anlatacak müstear mı yok

10.kıt’a

Yoruldum çekilen ağır bir yüktü
Kime sordu isem boynunu büktü
Demezler ne küçük ne de büyüktü
Senden başka bildim sahtekâr mı yok

11.kıt’a

Gezdim kâinatı vardım çarşına
Neden kimse meyletmiyor turşuna
Ölçünü doğru tut çık da karşıma
Bakayım neler var tezgahtar mı yok

12.kıt’a

Ne güzel ne çirkin gözün ve kaşın
Ölçtüm biçtim ayan olmuştur yaşın
Geldim gönül içre dikildi taşın
Ölü mü sağ mısın türbedar mı yok

13.kıt’a

Dünyevi’yim derim affetmem suçun
Bana kin tutarsın alayım öcün
Biliyorum tam’a yetmiyor gücün
Senin lügatinde yarımşar mı yok

Ayaklardan gözümü kesenleri aldım, 13 kıt’ada karar kıldım.. Şimdi noktalı yerleri doldura doldura yukarıya çıkacağız..Hadi bakalım. Ya rezil olacağız! ya vezir olacağız! Tanrı’ya inandığımız için rezil de edecek o, vezir de edecek o. Çünkü bende bunun alt yapısı var.. Vermezse ilhamı Mabud, neylesin kel Mahmud! Hesabı.

Not: Kıt’a veya zaman, mekan- anlam vb sıralaması yapılmamıştır.

Sizler de ister aynı ayaklarla, ister diğer kelimelerden kendinize göre ve uzunlukta hece şiiri çalışması yapabilirsiniz.

Hatalarımız, eksiklerimiz ve haddimiz af’oluna..


Hece şiiri için güzel hazırlanmış bir Ayak konusu için bknz:

dogankaya.com/fotograf/asik_siirinde_ayak.pdf

Saygı ve huzurla.