KİTAP
MÜZİK
ATÖLYE
DE DA ve Kİ EKLERİ
Hani biliyorsunuzdur bir güzel sözden bahsederler benim de çok hoşuma gider, kime ait olduğundan emin değilim.
Bir mıh bir nal kurtarır;
Bir nal bir at kurtarır;
Bir at bir er kurtarır;
Bir er bir cenk kurtarır;
Bir cenk bir vatan kurtarır!
Mıh-nal-at… diye devam eden kelimeleri önemli gördüğünüz konularda değiştirerek küçük bir ayrıntının büyük bir felaketi de önleyebileceğini düşünebilir, düşündürttürebilirsiniz?
Şahsen bahis açacağım konu, -de, da ve ki eklerinin yazımıdır.
Milletler arası anlaşmalarda bahsettiğim eklerin yanlış yazımından kaynaklanan sorunlar var mıdır, bilmiyorum. Fazla mı abartıyorum veya evlilik sözleşmelerinde, lisans kabullerinde vb anlamı değiştirip, hak ve hukuk ihlaline girecek şekilde tarafı mağdur edebilir mi -de,da ve -ki eklerimizin yazım hataları?
Bu eklerim doğru yazımı konusunda öncelikli hedefim elbette sitedaşlarım. Görülüyor ki artık eskisi gibi şiir ve yazı altlarındaki yorumlarda eleştiriye veya hata göstermeye çalışmanın o insanın iyiliğini düşündüğünüz değil, onun açığını, kusurunu bularak aleme rezil etmeniz olarak değerlendiriliyor ki, eyvah ki ne eyvah. Böyle kötü bir algı var artık veya kimsenin kimseden akıl almaya veya burnundan kıl aldırmaya niyeti yok. Hemen pata küte, kelimeleri kılıç kalkan durumuna çeviriveriyoruz.
Sen, Atatürkçü bir birey misin? O zaman bu ekleri yanlış yazarak nasıl bir Atatürk hayal ediyorsun? O da mı yanlış yapmıştır birçok konuda.
Ülkemizin yüzde doksan dokuzu Müslümansa; ki bu algı tamamen yanlıştır. İslamiyette liyakat esastır. Hal böyleyse sen bir Müslüman olarak VE bahse konu ekleri yanlış yazarak dinini ve inancını hafife mi alıyorsun. Bir dinsiz veya başka dinli, bu eklerin yazımında hata yapmıyorsa sen nasıl yaparsın? Senin onlardan aşağı kalman caiz mi?
Sen bir dinsiz misin? Birçok konuda peyder pey hataları ve yanlışları ve dahi dinlerinin köklerinde karanlık bulunduğunu düşündüğün ve kendince ispatladığın kesimler bu ekleri dört dörtlük doğru yazarken, sen daha akli ve vicdani ve irfani olduğunu düşünürken, nasıl olur da, bu eklerin yazımında hata yaparsın. Tüm ilim irfan ehli mi tükürsün yüzüne.
Komşunun oğlu/kızı okumuş, -de-da ve -ki eklerinin doğru yazımını öğrenmiş, bizim oğlana/kıza bak, adam/kadın olmaz mı desin, atan seni akrabalarına çekiştirirken. Atanı ananı üzmeye hakkın var mı?
Gibi gibi…
Yine de birileri için doğru ve yanlış ayrımı yapamazsın, yapılmaz zaten benimki de göle yoğurt çalmak hesabı işte, yaptığın işe, yazdığın şiire, yazıya saygı duyuyorsan gerisi önemli değil değil mi?
Elbette bunun gibi devamlı hata yapılan yazımlar da var.
Veya: Bağlaçtır, bitişik yazılır
Ya da: Bağlaçtır, ayrı yazılır.
Başlıyorum bir şiiri okumaya, üçüncü mısrada ekler yanlış yazılmış, selamlar gönderiyor ve sayfayı kapatıyorum.
Başlıyorum bir şiiri okumaya, harika gidiyor, güzel şiir, son mısrasında bir ek yanlış yazılmış. Selamlar gönderiyorum, duruma göre ya mesaj atıyorum ya da sayfayı kapatıyorum.
Veya iki hecedir, ve - ya olarak ayrı da yazabilirsin çünkü sen bir yazarsın, şairsin. Lakin şiiri öyle bir yazarsın ki, o iki kelimeyi bitiştirdiklerinde şiir ölür gibi bir mısra yazarsın, ha işte o zaman sen üstadı kamili olursun işin. Yoksa devamlı bitişik yazacaksın, yazmalısın çünkü doğrusu bitişik yazmandır.
Şahsen ben bu eklerin doğru yazımı konusunda epey zahmet çektim. İşkence gibi gelirdi, bir mısrada -de, da ve -ki eki kullanmak bana. İstisnalar kaideyi bozmaz babında yüzde 97-98’lik bir başarı yakaladım kendi adıma. Yaptığım hatalar ekseri dikkatsizlikten meydana geliyor. Elbette ben de bu işin profesörü, liyakat sahibi değilim.
Eee o kadar laf ettin, bir de nasıl ayrı, nasıl bitişik yazacağımızı anlatsaydın.
De-da eki geçiyorsa bir şiirde, hemen DAHİ olarak oku, okuyabiliyorsan ve anlamı bozMUYORSA ayır gitsin.
Şöyle ki; Bu vatan toprağın kara bağrın(DA) DAHİ. Olmadı değil mi, bitiştir hemen.. Bulunma halini işaret ediyor.
“Bu vatan toprağın kara bağrında.”
Örnek;
Bu millet bana öyle bir zulmetti ki, artık, millet de (dahi) vatan da(dahi) umurumda değil.
Dahi olarak okuduk ve anlam bozulmadı ayır hemen -de ve da’yı, demek ki bağlaç onlar.
Örnek;
Ben insanda öncelikle samimiyet ve dürüstlük ararım, dinide milletide önemli değil.
Ben insan DAHİ öncelikle samimiyet ve dürüstlük ararım, dini DAHİ, milleti DAHİ umurumda değil,
İnsandan sonra DAHİ olarak okunmuyor, anlam bozuluyor, bitiştir demek ki ek o. Bulunma hali olan -de, da o.
Dini ve milletinden sonra DAHİ olarak okuyabiliyorsun, ayır gitsin -de ve da’yı bağlaç onlar.
Örneğin doğru yazımı: Ben insanda öncelikle samimiyet ve dürüstlük ararım, dini de milleti de önemli değil.
Ki eki için fazla kelam etmeyeyim, SAHİPLİK içeriyorsa, BİTİŞTİR.
Yani; bendeki, sendeki, ondaki, içindeki, dışındaki, alnındaki, kitabındaki…
Sahiplik içermiyorsa ayır gitsin. Öyle ki, Böyle ki, Şöyle ki, İhtimal ki,
Ki kaldı ki, artık bir çok yazım hatasını kullandığımız yazım programları gösteriyor. Telefondan yazıyorsan yazma, sabret, at bilgisayara bir bakıver.
Ek yazımları konusunda teferruatı internette bulabilirsin, özel derse gerek yok, okula gitmene gerek yok, öğretmene gerek yok. Çünkü sosyal paylaşım, herkes doğru bilgisini iyi niyetle paylaşırsa bilgiye para vermeyiz bu ekonomik krizde..
Dün aradı bir ahbap, kardeşim, efendim abi, kombiyi çalıştıramadık, ocağa gaz geliyor, yanıyor ama petekler ısınmıyor, kombi yanmıyor. Şu hata kodunu veriyor. Gazı, vanaları açık, şu düzgün bu düzgün amma çalışmıyor..
Hemen yaz abi duck duck go’ya, o ne kardeşim, abi yaz google...
Şu markalı kombide şu kodlu hatanın çözümü?? Niye servise para veresin?? En son çare o.
Hadi her şeyi geçtim, hece şairleri bu konuda hata yapmamalı, çünkü hece sayıyoruz, anlamı; harf ve kelimelerdeki tüm fizik kurallarını allem güllem edip kelime içine hece sayısına dikkat ederek koymaya çalışıyoruz.. Sonuçta bunlar bir hece. Hece demişken, yabancı kelimeleri hece şiirinde kullanırken de okuyuşuna göre alıyoruz, sesli harf sayısına göre değil değil mi?
Esen kalınız efendim.
Saygı ve muhabbetlerimle..:)
(Eğer varsa bu yazıda bile ek yazım yanlışlarım, ne diyebilirim ki?
TENCERE TAVA BU DAVAR DA BİR BAŞKA HAVADA.)
YORUMLAR
Yorum sırasına göre muhabbet edeyim, gerekirse tartışırız, tartışma doğruya çağırır.
Lakin çok değerli sitedaşlarımı organize bir içinde düşünesim geldi:) bu kadar etkileşim olacağını düşünmemiştim, sevindim şahsen. Zaten düşündükçe, düşünmediğin karşına çıkıyor hayatta.
Sayın ve Sevgili Ahmet abi (Çıtak): 1-2 ay olmadı yine bu ekler konusunda bir yazı vardı sitemizde, geçmiş yıllarda da bu konu çok işlendi demek ki, sıkıntı büyük abi. O yüzden belli bir süre sonra siz de yazınızı yayınlarsanız daha iyi olur. Farklı düşünce ve örnek üzerinden eklerin yazımını pekiştiririz. Belki ilkokul konusu amma düşünsenize başbakanlığı zamanında veya seçim dönemimi binali yıldırım'ın yazısı gündeme gelmişti.Yazım önemli abi, gittikçe daha iyi anlıyorum, benim jeton bilirsin epey köşeli..
Google kullanmamaya özen gösteriyorum, tekelleşme yolunda çünkü. arama motoru olarak, duck duck go kullanmaya başladım 1 ayı geçti sanırım.
"Yada" özel isim olarak bir taşın ismi olabilir yanlış hatırmıyorsam, Türk mitolojisinde. bağlaç olarak "ya da" olarak ayrı yazılır bilirim, tartışmaları okumadım belki yazında değinirsen, bilgileniriz. Aynı zamanda ikilemenin ikincisidir zaten ya.... ya da... ya hu bende kime açıklıyorsam:)) tereciye tere satıyorum sanki. af buyurun.
Şiirde mümkünse noktalama işaretine karşı olmaya başladım, mümkünse tabii.
Aforoz konusunda alışkınım abi. Ehli olursa afarozu kabul bile ederim.. Lakin ehli olsun yeter ki..
Değerli katkıların için çok teşekkür ederim, daha sık beklerim.
***********
Sevgili Muhacir Hocam, ziyaretinizden memnuniyet duydum.Eksik olmayın.
Yazınızdan bir bölümü alıntılıyorum.
Türkçede üç çeşit “ki” vardır:
Bağlaç olan “ki” daima ayrı yazılır. Sıfat yapan “–ki” ve zamir olan “-ki” eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.
Dilimizdeki bu üç farklı “-ki”yi birbiriyle karıştırmamak için şu pratik yöntemleri uygulayın.
*Cümle içerisinde –ki’den sonra –ler çokluk ekini getirebiliyorsanız o –ki zamir olan –ki’dir.
Ayrıca zamir olan –ki’nin bir ismin yerini tuttuğunu ve genellikle zamirlerin üzerine geldiğini de unutmayın.
****
Ve DAHİ Arel Hocam; dediğin bir çok konu önemli. audi a4 yeter bana, varsa bir mail atıver, 3g yazıcım olunca çıktısını alıp bineyim. Hayal ve hayel mevzusunda arap kaldım şahsen.:)
****
Sayın Bir Eflatun Ölüm, yazı içeriğine genelde nesildaşlarımınkine balıklama daldığım oluyor, bu konuda kusura bakmayın, mesajı aldım:))
Hayal ve Hayel konusunu merak etmeye başladım. Hep Arap hem Fransız kaldım valla..
***
Sayın ve Sevgili Ahmet (Örnek) Abim, ben kendimin ek yazım konusundaki hatalarıma bakarsam geçmişe dönük burdan nerde iseniz ihtimal oraya yol olur:) Şahsen ingilizce dil eğitimi konusunda sizin yaşadığınız tecrübeyi yaşadık bizler ekseri yani y kuşağı:), şu an ingilizce vasat benim, çünkü kullanılmaya kullanılmaya unutuluyor. İnsanlık ölüyor abi, gerisi teferuuat sanki. Yine de ek hatası görmeyeyim şiirlerinizde bundan kelli :)) eksik olma abi..
****
Sayın ve Değerli Mervan kardeşim, ek konusunda unuttuysak hatırlamak kolay, diğer konularda verdiğin mesaj alındı ancak yapabileceğim fazla bir şey yok, "din" veya "dini ifadeler" yüzyıllardır şiirlerde kullanıla kullanıla artık gerçek gibi addediliyor, halk ozanlarının bir çok şiirinde Kur'an a atıfda bulunulmuştur. Kültür ve çevreyle alakalı. Verdiğim Atatürk, Din ve Dinsizlik örnekleri insanları bu ek yazımı konusunda farklı bir boyutta rekabete girmelerini istedim sadece.. Ki yazıda da belirttim, Nssıreddin İmam gibi ya tutarsa ... ya tutarsa- de,da ve ki eklerinde en az hatalı yazımlar karşımıza çıkar, Çünkü o kadar gereksiz rekabete giriliyor ki, şimdi çıkıp buraraya bir ilahiyatçı gelse; benim altımdan girer üstümden çıkar mesela. Lakin ben dini takmıyorum, ahlak konusu dinden ayrıdır. Dini bize ahlak üzerinden dayattılar. Bu süreç benim açımdan zorludur hele bu toplumda aforoz edilmek ki, insanlık dediğimizi neyse onu öldürür zaten. zaten fazla yaşadım sanki sıkıntı yok..
Ancak bu yancı konusunu anlamadım pek, genelde belli başlı sitedaşlarımı takip ederim onlar da beni takip ediyorsa sevinirim, çünkü görüşleri benim için önemlidir, aynı zamanda senin de görüşlerin başım tacı.
****
Konsantre nesildaşım, bakış acına hastayım evet her ek bile bir iletişim. Rönesansı dock dock go'larım yakında.. Almanların imla çalışmalarında ilk olduğunu sayende öğrendim..
***
nesildaşım black sky, fazla söze gerek yok:) lakin
Hümanizm (İnsancılık)
Klasisizm (Kuralcılık)
Romantizm (Coşumculuk)
Realizm (Gerçekçilik)
Natüralizm (Doğalcılık)
Parnasizm (Şiirde Gerçekçilik)
Sembolizm (Simgecilik)
Empresyonizm (İzlenimcilik)
Fütürizm (Gelecekçilik)
Dadaizm (Kurasızlık)
Sürrealizm (Gerçeküstücülük)
Ekspresyonizm (Dışavurumculuk)
Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk)
hangi akımda yazı yazıyorsun bilemiyorum, Sürrealizm mi?? Bu konuda ethem abinin ilgi alanıysa bilgilendirmeli bizi. çünkü farklı bir meziyetiniz var yazım konusunda, yine de şımarmayın:)) şakalarım hoş görüle..
****
Bay Buhar, ethem abim
Düzeltmen Cemil Geçmen...sanırım tüm konunun özeti bu isim gibi. Unutmazsak araştıralım tabii varsa duck duck go'da:)
*****
Ben de isterim ideale giden yollardaki tüm çakıl taşları bizi daha büyük bir aile yapsın, herşeye rağmen..
Eksik olmayın, İyi ki varsınız.
Saygı ve muhabbetlerimle..
Bir Dünyevî tarafından 2/1/2020 11:46:13 PM zamanında düzenlenmiştir.
Bir Eflatun Ölüm
Hay allah! Üzüldüm şimdi...
black_sky
Ne tür yazdığıma dair bir fikrim yok ;)) bir bilen varsa ben de sevinirim.
Türkçe o kadar zor bir dil ki biz bile tamamını kullanamıyoruz.
Bir metin dağıtın Türkçe öğretmenlerine çok farklı düzeltmeler çıkar.(tecrübe ile sabittir)
Bir Cemil Geçmen vardı düzeltmen, üstüne kuralcı tanımadım. Konu Türkçe olunca adını anmadan geçemedim.
Tabi ki temel kuralları bilmesi gerek herkesin, hele amatör de olsa yazar çizer takımının.
Bak ne güzel ilgi alanımızın sorunuyla uğraşıyoruz,sayende.
Sağol dost. Selâm olsun.
Kalemine sağlık öncelikle. Yazıyı okuduğum süre kadar yorumları okudum.
Ben de ara ara gözden kaçıranlardanım. Lakin bu durumu bir övünç olarak sahiplenmiyorum. Sahiplenmek bir gereksiz gözükür..
Faydalı bir yazıydı içerik olarak.
Tebrikler ederim.
İletişimin boyutu, bizi gezegenimizi paylaştığımız diğer dostlardan ayıran en sivri özelliklerimizden birisi. İfade ediş biçimi, yazılı ya da sözlü. Nimet gibi. Ekler konusunda ve kelimelerin yazılışı biçiminde baya bir hemfikiriz. Üstelik de yazılı ifadeyi yarı sanat haline getirdiğimiz bir portal içinde yazıyorken, kesinlikle dikkat edilmesi taraftarıyım. Öte yandan insanın kendine has bir üslup oluşturmasını da seviyorum, tabi ki eklere ve kati kurallara özen göstererek. Diğer türlü yazma Abi, para da vermiyorlar, kafana silah da dayamıyorlar. Ya da kendine kadar yaz. Bir diğer seçenek ise bahsettiğin gibi öğrenmek. Liyakat alarmları çalıyorken özellikle de yakınlarımızda, etrafımızda...
İmla ilk olarak Alman dilinde kullanılmış. Rönesans zamanlarında ve güzel roller de üstlenmiş Rönesans ile ilgili. Bir ara gugıllarsın.
Faydalı yazı. Saygı ve sevgimle...
Mervan Tan tarafından 15.3.2022 01:52:53 zamanında düzenlenmiştir.
arel.
Türkçe yazıyorsan dikkat edeceksin kullandığı dile saygı duymayan kendisine de duymaz
arel.
söylemine dini alet edenleri savunmak durumunda kalıyorsan buna bir şey diyemem
ben yazıyı şiiri okumadan insanları aldatmaya çalışanları kast ettim ki doğrularımı savunacak yanlış gördüğüme yanlış diyecek kadar duruşumuz var evelallah
kimseyi kutsal değerlere hakaret ediyor durumuna düşürme ayıptır
mutlu geceler güzel kardeşim:)iyi teskereler ve az sinirli ömürler dilerim:)
arel.
deyince sen ne bileyim:)
aksine kendime hiç yüklenmedim bu hayatta bildirim gelmiyor cevap var mı diye bakınca gördüm yorumu bana söylediğin şeyi başka yerde neden söylüyorsun güzel kardeşim direkt bana söyle ben de cevap vereyim:)
seni okuyorum serbest de değil ama hece de çok çok iyisin saldırgan halini hiç sevmedim ama hece de kalemini çok seviyorum seni bağlar mı ama ifade edeyim dedim size de hayırlı geceler sevgiler çokça Ahmet Abiye de saygılar
Ben çokça anlamıyorum bu işlerden kardeşim.
Defalaca okudum, karşılaştırıyorum ama an oluyor unutuyorum bazı kuralları.
Ki; bu temel eğitimle ilgili bir sorun olsa gerek diye düşünüyorum.
İki tavuk , onbeş yumurta karşılığı bir köy okulundan diploma almışsın. ondan sonra da eğitim hayatın olmamış ve belli bir yaşa kadar da hayatın içinde bu tür şeylere ihtiyaç duymamışsın! Sonra kendi halinde yazıp çizerken böyle bir ortamda kendini bulmuşsun hasbel kader. ve ne kadar özveriyle uğraşsan da bazı kaideler unutuluyor bazen, ya da gözden kaçıyor işte. Böyle hatalar oluyor diye, vaz mı geçelim yazmaktan? :)))
Ağlamanın, gülmenin, sevmenin, kısacası insan olmanın kuralına uyalım Gerisi kendiliğinden gelecektir....
güzel bir yazıydı, yine notlarımızı tuttuk kardeşim , ama ne kadarı kalır kafada bilmiyorum....
teşekküreler bilgi paylaşımı için ve saygılar sevgiler
Ahmet Örnek tarafından 2/1/2020 1:02:49 PM zamanında düzenlenmiştir.
Şiirin ya da yazının içeriğine, aktarılış şekline müdahale etmeye kimsenin hakkı yok ama, yazım yanlışları konusunda, muhatabı uyarılmalı diye düşünüyorum. Gerçekten çok itici görünüyor çünkü.
Arel’in verdiği örneklerden, özellikle “hayel” olayı beni çileden çıkarıyor:)
Güzel konu, umarım dikkate alınır arkadaşım...
çok güzel bi çalışma:)ama hayal'i hayel diyeceğim'i diycem yazan bi kitleye hitap ediyorsanız işiniz çok bi zor:)A4 de (bu arada A4 deyince ilk Audi geldi aklıma kağıt değil:)
evet A4 de 10 sayfa tutacak yazıya eklendikten 15 sn ye sonra güzel yazını tebrik ederim selam ve duayla diye yorum yapan cambazlara ne deseniz kar etmez kâr da etmez:)
güzel kardeşim kendini üzmeye de değmez
-da ayrı yazılmalı ki ve'den olmasın bi VeDa:)
sevgiler çokça
mirim
Bazen anlımı ellerimin arasına alır düşünürüm. Bu konu da bir uzlaşma yolu bulmalı. Bir orta yol olmalı. Yada site otomotik virgülünen nokta daatmalı. Annadığını umuyorum.
arel.
bir dilin özellikle Türk dilinin kurallarına ve gramerine sahip çıkan herkes bizdendir:)
Güzel bir konuyu ele almış ve işlemişsiniz. Tebrik ediyorum.
Benzer bir yazıyı yıllar evvel ben de yazmıştım.
Ne derece tesiri olduğunu bilemiyorum ama mutlaka birilerini etkilemiş olacağını ümit ediyorum.
https://www.edebiyatdefteri.com/77721-dogru-yazmak/
Bence bu yazı güne gelmeliydi
Ve inan bana benzeri bir yazı halen şu anda tamamlanmamış şekilde önümde bekliyor. Sen benden önce davrandın.
Şiir ve nesir yazan herkesin mutlaka ve mutlaka bilmesi, bilmiyorsa öğrenmesi gereken kurallar bunlar.
Senin de dediğin gibi elinin altında Google gibi bir hazine varken bu konuda eğitimi reddedenler beni şaşırtıyor. Özel öğretmen tutmaya gerek yok. Birisine de muhtaç olmak zorunda değilsin. Buyur öğren...
-de -da'dan geçtik, şairimiz(!) lütfedip noktayı virgülü öğrenme zahmetine girmiyor. Oysa biraz çabayla ilkokul 2. sınıf öğrencisinin öğrendiği nokta virgülü kolaylıkla öğrenebilir...
Hatta ben kısaca bir uyarıyla işini kolaylaştırayım. Söyleyeceğin şey bittiyse; nokta !
Bu arada tek takıldığım ya/da kelimesi. Ben bu kelimenin bağımsız tek başına bir anlam taşıdığı için bitişik olması gerektiğine inanıyordum. Hatta bu kelime üzerine tartışmaları da okudum. Yada olarak kullanılması gerektiğini düşünmeme rağmen ya da şeklinde kullanmaya başladım.
Yalnız şöyle bir şey var. Bazıları tarafından aforoz edilebilirsin :)
Hiçbir imla kuralına uymayan ya da bilmediği için kullanamayan kişiler var. Kendilerini, yazının özü daha önemli diyerek züğürt teselliyle avutan bu kitle taarruza kalkabilir :)
Riskli bir iş üstlendin. Kendine dikkat et !
Bu çok gerekli ve açık yazı için seni kutluyorum.
Kendi adıma teşekkürler.
