herbert marcuse ve onun sanat felsefesi... ard-öyk 2020-10

• 14 Ocak 2020 Salı 21:46:45

çeviri kitap okumak mümkün değil.
türkiyede yabancı çevirilerin beş altı çevirisi olduğunu öğrenince...
güvenim sarsıldı.
işbankanın yayın çevirileri ve birkaçı diğer çevirilerden kalitesiyle ayrılınca...
bir sorun olduğuyla meşguliyetimiz var demiştim.
aziz yardımlı herbert marcuse ’u çevirmiş.
kelime karşılığı türkçenin güya... alakasız kelimeler uydurmuş.
kelime uydurmak yabancı çevirmenlerde de sorundur?
sanırım, bizde değildir bu mesele sade.
bizimkileri takip ettiğimden biliyoruz ki;
uydurma türkçe sevdasıyla, kreasyon ayağıyla aşırı kelime uydurmacılığı yapıyor çevirmenler.
bu tip çevirmenlerin çevirdikleri kitap atmasyonları için ama her biri için sözlük yapılabilir.
mümkündür... küçük sözlük- mözlük olur bu.
kelime karşısına türkçe kökten hareketle aşırı bir uydurma yapılmış oluyor.
sorsanız, kendisi de bilmez, hatırlamaz.
neydi, ne demişti...
sorumsuzluğun hadd-i hududu vardır.
düz bir ifadeli cümleyi hiç dinmeden poetikal cümleyle çeviriyorlar.
tirad havasıyla sakin cümleyi coşturuyorlar.
perhizi turşu yapabiliyorlar.
olan okuyana ve kültür envanterimize oluyor.
hasan ali edizleri insan arıyor.
osmanlı çevirileriyle yakın zaman çevirileri aynı eserde çok fark ediyor.
bunu da anlıyorsunuz.
beti, imgeli, imgelinimsel, anıştırım...
resim formu gibi eğip bükmek olmaz edebiyatta.
kelimenin logos olduğu unutmak olmaz.
onun kaynağı bilinçdışı evrendir ve ona kelam diyorlar.
kelamlar estetik ve bilişsel ihtimamı hak ederler.
herbert marcuse’den bizim öğrendiğimizi zikretmek istediğimiz.
pospelov da araştırmıştık artwork tanımı ve kavramını.
" tipikaldir sanat eseri..." diyordu.
yasa ve deneysel yasa bilimde olurdu.
sanattaysa yasa olmaz fakat tipik oluru öğreniyorduk.
marcuse’deyse bu meseleyi yararlı izahla görüyoruz.
bilimin ve sanatın nesnesi olgulardır diyor marcuse.
bilim olguyu olgusal yani yasayla izah eder.
sanat olguyu bilim gibi yasayla değilde olgusal yansıtırlar.
yani yasayla değil de tipik olarak yansıtır... tipiği biraz açmış ve tipik olgusallıktaki şey olarak anlaşılır kılmıştır.
tek resim konulu olur.
resim eserleri konularla oluşmuş tipik bir tema ile kuşanmış olur.
marcuse ve pospelov modern sanatların artwork’ünün tipik sanateseri olarak nasıl olduğunu açıklamış yahut anlaşır kıldığını düşünmek isteriz.

yalçıner yılmaz
960toki
çanakkale
13-01-2020